TASARIM: BURCU ERBAŞ
Her geçen gün büyüyen wellness sektörünün değeri, Küresel Wellness Enstitüsü‘nün yayımladığı (Global Wellness Institute) rapora göre 2022 yılında 5,6 trilyon dolara yükseldi. Önümüzdeki 5 yıl boyunca wellness sektörünün yıllık %8,6 gibi güçlü bir oranda büyüyeceği tahmin edilirken uzun vadede sağlıklı yaşam alanının geleceğini uzman ve öncü isimler nasıl öngörüyor? Kişisel bakım ve güzellikten kişiselleştirilmiş bütünsel sağlığa, iklim değişikliğinden sağlığı optimize eden teknolojik gelişmelere wellness’ın geleceğini alanında uzman isimlere sorduk!
Sağlık
2024 yılında sağlığınız için yeni bir yolculuğa çıkmaya hazır mısınız? Yeni yılda bizleri bütünsel sağlığı destekleyen ne gibi trendlerin ve iyileştirici yöntemlerin beklediğiyle ilgili sorularımızı Amerikan Hastanesi Fonksiyonel Tıp Bölümü Başkanı Dr. İrem Ergün ve Amerikan Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Doktoru ve Code Lotus Mindfulness Merkezi Direktörü Dr. Elif Altuğ yanıtladı.
Dr. İrem Ergün
Uzun yaşam, zihin sağlığı çözümleri, bağırsak sağlığı, metabolizma ve diğer beden fonksiyonlarının gözlemlenmesi, SIBO teşhisi, yeni algoritlamarla biyolojik yaş hesaplanması, bütünleştirici tıp alanında öne çıkan konular arasında.
Yeni yıl itibarıyla yaşlanmanın ana nedeni üzerinde yapılan 12 çalışma sonuç vermeye başlayacak. Henüz bilimsel olarak kanıtlanmış olmasa da bazı bilim insanlarının ve uzun yaşam için kendi üzerinde çalışma yapan kişilerin kullanmaya başladığı moleküller bulunuyor. NMN, NAD, resveratrol, kuersetin, fisetin, urolithin A, spermidine, rapamycin ve metformin bu maddelerin başında geliyor. Bu takviyeler ve farklı yöntemlerle uzun yaşam genlerinin uyarılması, otofajinin desteklenmesi, enflamasyonun yavaşlatılması, mTOR inhibisyonu, AMPK enziminin aktive edilmesi ile hücre yenilenmesi ve yaşlanmayı geri döndürme çalışmaları devam edecek. Bunların yanında hiperbarik oksijen, sıcak ve soğuk uygulamaları, kan değişimi, özel egzersiz tedavileri, kök hücre uygulamaları, ozon tedavisi desteği uygulamaları tartışılıyor.
Bağırsak ve mikrobiyota sağlığı için özellikle evde nefes testi kitleri olmak üzere daha fazla SIBO testi seçeneğinin yanı sıra bitkisel antibiyotikler, motilite desteği ve daha bireyselleştirilmiş tedavi seçenekleri gibi yeni tedavi yöntemleri kullanılmaya başlanabilir. Gezegensel sağlık, yani fitobiyomun sürekli değişen ortamı ve bunun mikrobiyom üzerindeki etkileri de konuşulan konulardan.
Zihinsel ve ruhsal sağlık endişeleri de son birkaç yıldır artmaya devam ediyor. Mental sağlık ve bağımlılık tedavileri, daha fazla bilimsel kanıta dayalı beslenme modelleri karşımıza çıkabilir. Bunlar yanında bitkisel adaptojenler ve psikedelikler mental sağlık için bir alternatif olarak kullanılmaya başlanabilir.
Günlük yaşamımıza entegre edebileceğimiz giyilebilir cihazların yükselişini de görmeyi bekliyoruz. Özellikle sürekli glikoz izleme cihazları gibi tıbbi giyilebilir cihazlar olmak üzere daha fazla doğrudan kullanıcıya yönelik giyilebilir teknoloji hızlanabilir. Sadece hastalar değil, önleyici ve koruyucu sağlık için de bu cihazlarla toplanan verilerin AI raporları günlük yaşamı şekillendirmeye yardımcı olabilir.
Dr. Elif Altuğ
Toplumların yaşam sürelerinin uzuyor olması, dönüşen teknolojik yapılanma ve küresel ekonomideki belirsizlik 2024 yılında sağlık ve bakım alanında şekillendirici olacak gibi görünüyor. Sağlıkta benimsenen reaktif ve tedavi edici bakım anlayışı yerini hastalıklardan koruyucu ve önleyici bir anlayışa bırakmaya başlıyor. 2024 yılında yapay zekanın da gelişim göstermesiyle kişiselleştirilmiş bakım önerileri karşımıza çıkabilir.
AI uygulamaları kapsamında özellikle verilerin toplanması konusunda hasta gizliliğine saygılı bir yaklaşım benimseyerek medikal algoritmaların geliştirilmesi sağlanabilir. Kişiselleştirilmiş bakım planları geliştikçe mevcut kaynakların etkin kullanımıyla tedavi planları kişinin genetik yapısına uygunluğuna göre hazırlanarak tedavilerden çarpıcı sonuçlar alınabilir.
Bu AI destekli dijital sağlık danışmanlığı ise çok farklı yerlere ulaşımı ile her coğrafyada bakım verme olanağı sağlayabilir. Sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) ile ağrı yönetimi ve cerrahi işlemlerde görsel asistan sağlandığından çığır açan yeni çözümler sunulabilir. Bunlar yanında 3D baskı-medikal araçların, cihazların ve hatta bio-baskılı organların gelişimi, maliyetleri ve eksiklikleri belirgin düzeyde düşürecek gibi görünüyor.
Koruyucu bakım anlayışının benimsenmesiyle hastalıkların yayılımı kontrol altına hızla alınabileceğinden harcamalarda belirgin azalma görebiliriz. İleri yaş bakımı için bu yaş grubunun evde, sağlıklı ve daha uzun süre kalması sağlanırken hastane yatışları alması ve yaşa özgü hastalıkların tedavisinin de yaşamsal bir önem kazanmasını öngörüyoruz.
Sağlık Teknolojileri
Peki sağlık hizmetleri alanında ne gibi yenilikler bizleri bekliyor? Sağlıklı Yaşam Uzmanları Ajansı Healthnet’in kurucusu ve başkanı Çağlar Gözüaçık, sağlıklı yaşamı destekleyen yeni teknolojileri ve olası gelişimleri bizlerle paylaştı.
Çağlar Gözüaçık
2024’te sağlık hizmetlerini etkileyen temel faktörler arasında, artan yaşlı nüfus, uzayan yaşam süreleri, küresel ekonomik belirsizlikler ve dönüştürücü sağlık teknolojileri bulunuyor. Bu faktörler ve geçmişten alınan dersler, sağlık hizmeti sunucularını teknolojik dönüşüme zorluyor.
Tıbbi teknolojik gelişmeler arasında ses terapisi ile yapay zeka destekli sağlık hizmetleri öne çıkıyor. Çeşitli sesleri kullanarak rahatlama ve iyileşme sağlayan bu süreç tıbbi verileri analiz ederek erken teşhis ve tedavi yönetimine katkıda bulunuyor. Medikal robotlar de cerrahi alanında kullanılarak sağlık sektörünü dönüştüren teknolojik unsurlardan biri. İleride doktorların uzaktan bağlanabileceği bir kontrol kokpiti konsepti üzerinde çalışılıyor.
Fiziksel ve zihinsel sağlık için en önemli durumlardan biri olan uyku alanında yapılan araştırmalar sonucu yetersiz uyku, birçok sağlık sorunuyla ilişkilendiriliyor. Uyku kapsülleri ve bölmeleri, bu alandaki popüler çözümler arasında yer alıyor.
Soğuk su tedavileri ve lenfatik sistem odaklı SPA uygulamaları da, sağlık ve wellness alanında etkili olabilecek gelişmeler arasında. Bunların yanı sıra yapay zeka teknolojileri tıp alanında hastalıkların erken teşhisine ve tedavi yönetimine önemli katkı sağlayan unsurlardan biri. Veri analitiği ve blockchain teknolojisi de hastaların sağlık verilerini anlama ve kişiselleştirilmiş tedavi planları oluşturma konusunda kullanılan trendler arasında yer alıyor. Ayrıca Sanal Gerçeklik (VR) ve Artırılmış Gerçeklik (AR), cerrahi uygulamalardan eğitim ve rehabilitasyona kadar bir dizi sağlık uygulamasında tercih ediliyor.
Hasta özelliklerine göre uyarlanmış tedavi planlarını içeren kişiselleştirilmiş tıp ve genetik bilgilerin analizi ile kişiselleştirilmiş sağlık hizmetleri sunma amacı taşıyan Genomik Tıp Tedavileri sağlık hizmetlerinde devrim yaratma potansiyeline sahip. Sensörler ve giyilebilir cihazlar, bireylerin sağlık durumlarını izlemelerine ve optimize etmelerine fayda sağlayacak. Dijital İkiz Teknolojisi, tedavi ve yaşam tarzı değişikliklerinin etkilerini modellemede; 3D Baskı Teknolojisi ise özelleştirilmiş tıbbi ekipmanların üretiminde gelecek yılların popüler sağlık teknoloji trendleri arasında yerini alacak.
Özellikle pandemi ile birlikte hasta bakımını uzaktan sunmak önemli bir konu haline geldi. Pandemide test edilen bu uygulamaların hayatı kolaylaştırıcı yönü insanların bu alana yönelmesini sağladı. Hastaların evlerinde izlendiği ve bir merkezden süreçlerin yönetildiği sanal hastaneler, 2024’te oldukça önem kazanacak. Telesağlık ile uzaktan izleme ve bütünsel uzaktan hasta bakımı trend haline gelecek. Bu trendler, gelecekte sağlık sektörünün nasıl şekillenebileceği konusunda rehberlik sağlayacaktır.
Yaşam tarzı
Her geçen gün daha iyi olma halini bulmak için yeni yöntemler aranıyor ve insanların farkındalığını geliştirmek için yeni yollar izleniyor. Bu yolda bizlere önderlik eden insanlardan Global Wellness Day’in kurucusu Belgin Aksoy ile sağlık ve sürdürülebilirlik savunucusu, sertifikalı pozitif psikoloji temelli yaşam koçu olan Selin Persentili Aral da 2024 yılı için öngörülerini bizlerle paylaştı.
Belgin Aksoy
Ekonomistler, akademisyenler, fütüristler ve uluslararası şirketlerin CEO’ları da dahil olmak üzere dünya çapındaki uzmanlardan oluşan ekipler tarafından bir araya getirilen wellness trendleri bütünsel sağlık ve iyi yaşam uygulamalarını yeniden şekillendiriyor.
Önümüzdeki yıl wellness sektöründe ve daha birçok sektörde göreceğimiz diğer “iyi yaşam” trendlerinin yanı sıra iş yerinde değişen çalışma modelleri arasında tükenmişliğin, kadınların sağlık ihtiyaçlarının kabul edilmesiyle “İş Yeri Sağlığı”nın anlamlı bir şekilde elden geçirilmesi bekleniyor. Pandemi sonrası dönemde “temiz güzellik”ten bilim destekli ürünlere geçişe tanıklık edeceğiz. Elbette en önemli konulardan biri de obeziteye karşı mücadele olarak kendini gösteriyor. Biohacking ise teknolojiyi iyi yaşam ile birleştiren bir trend olarak öne çıkacak. Optimal sağlık için biyolojiyi manipüle etmek amacıyla kullanılan yapay zeka, CRISPR ve nanobotik gibi en son teknolojiler araştırılıyor.
2024’te sağlıklı ve iyi bir yaşama dair aşağıdaki yeniliklerle karşılaşabiliriz:
- Bitki bazlı diyetlere ve iyileştirilmiş uyku hijyeni yoluyla kan şekeri seviyelerinin dengelenmesine vurgu yaparak doğal enerji artırıcılara odaklanılacak.
- Dijital detoks, açık hava deneyimlerine duyulan arzu ve doğanın tedavi edici faydaları nedeniyle yaygın bir sağlıklı yaşam uygulaması haline gelebilir.
- Suyun elektrolitler ve kolajen gibi ek faydalar sunması nedeniyle daha fazla su içmenin önemi ön plana çıkacak.
- Sürdürülebilirlik, ambalajlamanın ötesine geçerek bilinçli içerik seçimlerini içerecek şekilde sağlık ve çevresel sorumluluğa bütünsel bir yaklaşımı vurgulayacak.
- Uyku sağlığı, yenilikçi ürünler ve uyku turizmindeki artışla dikkat çekecek.
- Ses banyoları ve çoklu duyusal sauna ritüelleri, derin bilinç durumları sunan ve insanın genel sağlığını artıran popüler rahatlama teknikleri olarak ortaya çıkabilir.
Selin Persentili Aral
Wellness sektörlerinin arasında en hızlı büyüyen alan “Wellness Turizmi” olacak. 2024 yılında bu sektörün 1 trilyon doları aşmasını bekliyoruz. 2024 senesinin numerolojideki rakamı:8. Benzeri görülmemiş bir devirden ve “Era of Disruption”dan yani “Karmaşa Dönemi”nden geçiyoruz.
Bildiğimiz her şeyin bozulmaya ve yeniden tanımlanmaya başladığı ve aynı zamanda kendimizi adeta bir hız treninde gibi hissettiğimiz, bazen sıkışık, karanlık ve zor zamanlardan geçtiğimiz bir dönem olsa da aynı zamanda bize sonsuz alan ve fırsatlar açacak olan aydınlık bir dönemin başlangıcına giriyor olacağız.
8. çakramız olan “Soul Star” yani “Ruh Yıldızı”ımız ile kurulan ilişkimiz önem kazanacak. Ruhumuz ve bedenimiz ile olan ilişkimizi anlamalı, değer vermeli, ona özenle bakmalı ve onu beslemeliyiz. Aksi halde yeni dünyaya geçişte savrulduğumuz ve kayıp hissettiğimiz zamanlar artabilir. Ben sıkışık bir dönemden geçsek dahi uzun vadede aydınlığa doğru gittiğimize inanıyorum. İnsanların doğanın bir parçası olduğunu daha çok anlayacağına ve onunla yaşamayı öğrenmek isteyeceğine inanıyorum.
Ruhsal gelişimin ve somatik şifanın, wellness dünyasında öne çıkan konulardan olmasını bekliyorum. Yaşadığımız çevrenin ve hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelen dijital dünyanın üzerimizdeki etkilerini azaltmak amacıyla doğadan şifa bulacağımız yöntemler, daha fazla ilgi görmeye başlayan dijital detoks, dopamin detoksu ve ses kirliliğine karşı alacağımız yeni önlemler ortaya çıkabilir. Bütünsel sağlığımızı desteklemek için ise kaliteli uykunun, hareketin ve içme suyunun öneminin arttığını görebiliriz. Sürdürülebilir ve sağlıklı yaşama verilen önem arttıkça Wellness koçlarından alınacak destek de artabilir.
Kişisel Bakım ve Güzellik
Peki 2024 yılında bizleri kişisel bakım ve güzellik alanında neler bekliyor? Başarılı ve güçlü kadın liderlerden, Sephora’nın CMO’su Ayça Kaya öngörülerini bizlerle paylaştı!
Ayça Kaya
Güzellik çok hızlı büyüyen bir kategori. Makyaj, cilt ve saç bakımında artan ürün çeşitliliği, her zevke hitap eden markalar, ürünlerde farklı özellikleri arayıp bulan güzellik tutkunlarının kendini mutlu ve pozitif hissetmesini sağlıyor.
Makyaj ürünleri her zaman ilgi görüyor ama bu ilgi son zamanlarda aynı zamanda bakım yapan ürünlere yöneldi. Bu trendin 2024 yılında da yükselerek devam edeceğini öngörüyoruz. Nemlendirici, besleyici, sıkılaştırıcı etkileri olan bakım ürünlerinin yanı sıra makyajda cilde ışıltı veren ürünlerin rağbet görmeye devam edeceğini düşünüyoruz.
Türkiye’de güzellik sektöründeki en yüksek büyümenin saç kategorisinde oluşmasını bekliyoruz.
Premium saç bakım ürünlerine gösterilen ilgide son dönemde ciddi bir artış var. Saç bakım ürünlerinde artan çeşitlilik, güzellik tutkunlarının dikkatinin bu ürünlere yönelmesini sağladı. Saç derisi bakım malzemeleri, saç serumları, saç maskeleri, peeling ürünleri, vitaminler içeren şampuanlar ve kremlerin 2024 yılında da ciddi satış oranlarına ulaşmasını bekliyoruz.
2024 yılında erkek bakım kategorisinin de büyüme hızının artmasını öngörüyoruz. Erkeklere özel olarak üretilen peeling, şampuan ve nemlendiricilerin sektörde önemli bir yere geleceğini düşünüyoruz.
Bunların dışında premium pazarda cilt bakımı, banyo ve duş ürünleri, göz makyajı ve tırnak ürünleri de yükselişini sürdürecek. Sonrasında sırasıyla cilt bakımı ve renkli kozmetik geliyor.
Günümüzde temiz ve yeşil ürün niteliği, ürünlerin içerikleri ve süreçlerinin özellikleri halen bu sektörün en önemli konusu olmaya devam ediyor. Temiz kozmetiğin ve iyi içeriklerin önümüzdeki 5 yılda en az 2 kat büyüyeceğini öngörüyoruz.
Çevre Sağlığı ve Sürdürülebilirlik
Elbette genel sağlığımız, dünyamıza nasıl baktığımızla da etkileşimde. Yuvam Dünya Derneği’nin kurucusu Kıvılcım Pınar Kocabıyık, 2024’te çevre sağlığı ve sürdürülebilirlik alanında nasıl gelişmeler olabileceğini bizlerle paylaştı.
Kıvılcım Pınar Kocabıyık
Öncelikle ne tür tehlikelerle dolu, nasıl bir dünyada yaşadığımızın farkına varmamız gerekiyor. Önümüzde iç içe geçmiş ve hızla çözüm bekleyen sorunlar var: adaletsizlikler, çevresel bozulma, iklim krizi… İlk olarak, hepimiz bu durumu kabul etmeliyiz. Artık eski, bildiğimiz dünyada yaşamıyoruz. Bu dünyada var olmaya devam edeceksek -etmek istiyorsak- temelden değişmemiz gerekiyor.
En büyük değişken, iklim krizi ve çevresel bozulma elbette. Ancak bunlara bağlı büyük toplumsal riskler de oluşuyor. Hepimizin gündemini oluşturması gereken bu konu en iyi şekilde 2015 yılında ilan edilen Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları tarafından tanımlanıyor. 17 amacın her biri bundan sonraki yol haritamızı şekillendiriyor. 2023, iklim krizinin etkilerini çok yoğun yaşadığımız bir yıl oldu, tarihteki en sıcak yılı geride bıraktık. 2024’ün iklim krizinin etkilerine karşı adaptasyon yeteneğimizi geliştirmek üzerine daha çok odaklanmamız gereken bir yıl olması şart, daha fazla geç kalma lüksümüz yok.
Tüm araştırmalar iklim krizinin aynı zamanda bir sağlık krizi olduğunu da gösteriyor. İklim krizi nedeniyle solunum yolları hastalıkları başta olmak üzere mental rahatsızlıklar, salgınlar, vektörlerle taşınan hastalıklarda artışlar görülüyor. Küresel çaptaki sağlık kuruluşları, insan kaynaklı iklim krizinin halk sağlığı için büyük bir tehdit olduğunu ilan etti. İklim krizinin sağlık üzerindeki etkilerini şimdiden gözlemlemeye başlamış olsak da bu istenmeyen ve bazen yıkıcı olan sağlık etkilerinin önümüzdeki yıllarda sıklığının ve şiddetinin artacağını biliyoruz. Bunlar önümüzdeki dönemin önemli ve yeni sorunları. Biz de Yuvam Dünya olarak İklim Kliniği adlı iklim krizi ve sağlık projemiz ile bu konuya dair şimdiden harekete geçtik. Yuvam Dünya Derneği Bilim Kurulu ve Türkiye’nin önde gelen üniversiteleri ile birlikte geliştirilen bu proje ile iklim krizinin etkilerinden insanları korumak için farkındalığı ve bilgi düzeyini artırmayı, kanıta dayalı karar verme sürecine destek sağlamayı ve sağlık müdahalelerini hayata geçirmeyi amaçlıyoruz. Ulusal sağlık politikasını şekillendirmeyi destekleyerek sağlık sistemlerinin karbon ayak izini azaltmaya ve direncini artırmaya katkıda bulunmayı hedefliyoruz. Bu yıl birinci İklim Kliniği Sağlık Bilimleri konferansımızı gerçekleştirdik. Eğitimler, araştırmalar, topluluk, farkındalık, savunuculuk ve iletişim çalışmalarıyla projemize devam edeceğiz. Bu çalışmaların, önümüzdeki dönemde büyük önem kazanacağını düşünüyoruz.
