Bağırsağımızda yaşayan dost ve düşman bakterilerin sayısı, çeşitleri bütüncül sağlığımız için çok kritik. Bağırsak bakterilerimiz, vitamin üretmekten bağışıklık sistemimizi, beyin fonksiyonlarımızı, metabolizmamızı ve kilomuzu düzenlemeye kadar birçok bedensel fonksiyonda görev alıyor. Bu yazıda sizlere metabolik sağlığımız için biyobelirteç olarak değerlendirilen Akkermansia Muciniphila’dan bahsedeceğim. Bağırsakta bu bakterinin azlığı veya yoksunluğu obezite, Tip 2 diyabet, insülin direnci, inflamasyon vb. gibi sağlık sorunları ile ilişkilendiriliyor.
Akkermansia Muciniphila nedir ve nasıl çalışır?
Akkermansia Muciniphila (M.), insan bağırsağının yaygın bir sakini olup toplam bağırsak mikrobiyotasının yaklaşık %1-%3’ünü temsil eder. Adını tercih ettiği enerji kaynağından alan Akkermansia M., bağırsağımızın mukozal tabakasının kalınlığını düzenleyen bir glikoprotein olan müsin ile beslenir. Bu bakteri, kısa zincirli yağ asitleri (KZYA) üretmek için müsinleri özel olarak ayrıştırıp kullanarak konakçıya enerji sağlamaktadır. KZYA sıkı bağlantıları (bağırsak hücrelerimizi bir arada tutan tutkal) güçlendirir ve istenmeyen maddelerin geçmesini ve dolaşıma girmesini önler.
Bağırsak astarınızı bir kahve filtresi gibi düşünün; iyi şeyleri (kahve) içeri alır ve kötü şeyleri (kahve öğütücüleri) dışarıda tutar. Burada “kötü maddeler” alerjenleri, endotoksinleri, dışkı maddelerini ve gıda parçacıklarını; “iyi maddeler” ise gerçek bütün gıdalardan elde edilen makro ve mikro besinleri temsil eder.
Kötü maddeler bağırsak astarından içeri girdiğinde, birçok kronik hastalığın temel nedeni olan zayıflayan bağırsak geçirgenliği veya “sızdıran bağırsak” olarak adlandırılan durum ile karşılaşırız. Sızdıran bağırsağa sahip olmak, bağışıklık sisteminin çığırından çıkmasına ve aşırı duyarlı hale gelmesine, kan dolaşımına habersiz giren antijenlere (gıda ve bakterilerden gelen yabancı proteinler) sürekli tepki vermesine neden olur. Güncel araştırmalar, bağırsakta yüksek Akkermansia M. popülasyonunun olmasının daha iyi metabolik sağlık, bağırsak fonksiyonu ve bağışıklık sağlığı ile bağlantısı olduğunu gösteriyor.
Akkermansia Muciniphila’nın sağlığa yararları nelerdir?
Kilo kontrolüne yardım eder
Obez bireylerin daha düşük Akkermansia M. seviyelerine sahip olduğu bulunmuştur. Bir çalışmada, daha yüksek Akkermansia seviyesine sahip obez yetişkinlerin, daha düşük seviyelere sahip olanlara kıyasla 6 haftalık kalori kısıtlamasından sonra daha sağlıklı metabolik duruma ve daha iyi klinik sonuçlara (açlık kan şekeri, vücut yağ dağılımı ve insülin duyarlılığı) sahip olduğu bulunmuştur. Akkermansia’nın artırılması, farelerde kan lipit seviyelerini, kilo kaybını, yağ dokusu iltihabını ve insülin direncini düşürmede de etkili olduğunu göstermiştir.
Kronik hastalıklardan korur
Bağırsak epitel hücreleriniz, bağışıklık sisteminiz ile bağırsaklarınızın içinde olup bitenleri ayıran tek şeydir. Kötü beslenme ve yaşam tarzı seçimleri, antibiyotikler, stres bu hücrelere zarar verebilir ve sızdıran bir bağırsak oluşturabilir. Bu bakteri, içeriğindeki KZYA metabolitleri ile bağırsak hücrelerini besler, istenmeyen maddelerin geçmesini önleyerek bağırsak bariyerini güçlendirir. Bu görevleri ile kronik hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde etkilidir. Anti-inflamatuar moleküllerin üretilmesini ve inflamasyonun azalmasını destekler.
Bağışıklık sistemini destekler
Bu dost bakteri, hücrelerin bütünlüğünü ve mukus tabakasının kalınlığını artırarak bağırsak sağlığını destekler ve konakçı bağışıklık düzenlemesine yardımcı olur. Akkermansia muciniphila popülasyonunun azalması, IgE (İmmünoglobulin E) ile ilişkili atopik hastalıklarda önemli bir rol oynar. Konak metabolizması ve bağışıklık tepkisi, gastrointestinal müsini iyi bir şekilde kullanabilen Akkermansia M. ile bağlantılıdır.
Kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur
Diyabet genetik ve çevresel faktörlerin yanı sıra bağırsak mikrobiyotası ile doğrudan ilişkilendiriliyor. Araştırmalar diyabetli bireylerin bağırsak floralarında bozulma (disbiyozis) olduğunu gösteriyor. Akkermansia M. bakterisi tarafından bütirat, propiyonat ve asetat gibi kısa zincirli yağ asitleri (KZYA) kan şekeri dengesini olumlu yönde etkileyebiliyor. Güncel veriler bağırsak mikrobiyotasının önemli bir üyesi olan Akkermansia’nın diyabetin gelişimini önlemeye yardımcı olabileceğini öngörüyor.
Akkermansia M. düşüklüğü neden olur?
Yapılan çalışmalar, ülseratif kolit, Crohn gibi inflamatuar bağırsak hastalıkları, diyabet, hipertansiyon ve obezitesi olan bireylerde Akkermansia M. miktarının sağlıklı bireylere kıyasla daha düşük miktarda olduğu gösteriyor. Bireyin beslenme rutini yetersiz lif tüketimi, kullanılan ilaçlar, geçmiş antibiyotik öyküsü, kronik-otoimmun hastalıkların varlığı gibi birçok faktör bu probiyotik bakterinin popülasyonunu etkileyebiliyor.
Akkermansia M. seviyelerinizi nasıl artırabilirsiniz?
Akkermansia M. kronik hastalıkların tedavisinde önemli bir rol oynayabilir. Sağlıklı ve dengeli bir bağırsak mikrobiyomu için gerçek gıdaların gücünü kullanarak seviyelerinizi doğal yollarla artırabilirsiniz. Seviyenizi doğal yollarla artırmanın en iyi yollarından biri, bu iyi bakteriler ile beslenmek yani prebiyotik ve polifenol içeren bitkisel gıdaları tüketmektir.
Bitkisel gıdalardaki prebiyotik lifleri parçalayamayız. Bu yüzden bağırsaklarımızdaki iyi bakteriler bunu bizim için yaparlar. Onlar lif ziyafetinden faydalanırken, biz de onların ürettiği KZYA yani bağırsak güçlendirici metabolitlerden faydalanırız. Bitkisel gıdalar ayrıca meyvelere ve sebzelere güzel ve canlı renklerini veren fitokimyasallar olan polifenolleri de içerir. Polifenoller bitkileri avcılardan korur. Vücudumuzun doğal antioksidan sistemini düzenleyerek bağırsak floramızı optimize eder ve hastalıklardan korunmamıza yardımcı olur.
Akkermansia M., meyvelerde ve bazı kabuklu yemişlerde yaygın olarak bulunan bir polifenol olan ellagik asidi ve yeşil çaydaki kateşinler ile tanenleri sever.
İşte Akkermansia seviyelerini doğal olarak artıran yiyeceklerin listesi:
- Nar
- Kızılcık
- Ahududu
- Böğürtlen
- Yaban Mersini
- Çilek
- Üzümler
- Elmalar
- Ceviz
- Pekan Cevizi
Doğal besinlerin yanı sıra Akkermansia M. içeren probiyotik takviyeler de piyasada bulunuyor.
Özetle, yüksek Akkermansia M. seviyeleri daha iyi metabolik sağlık, bağırsak fonksiyonu ve bağışıklık sağlığı ile ilişkilendiriliyor. Bağırsağınızdaki dost bakteri Akkermansia’yı sevin, ona iyi bakın ve onu besleyin. Akkermansia’yı artıran besinlere diyetinizde bol bol yer verin.
