Hepimiz “Gün içindeki saatler benim için yeterli değil.” diye düşünmüşüzdür. Günlük hayatın meşguliyeti içerisinde sosyal hayatımızın, işimizin ve hobilerimizin sınırları birbirine karışabiliyor. Bazen kendimizi hiç durmayacakmış gibi hissettiren bir iş döngüsünde bulabiliyoruz. Günün sonunda ise yeterli gelmeyen zamanın acısını gönüllü olarak uykumuzu erteleyerek çıkarıyoruz. Peki, intikam amaçlı uyku erteleme nedir ve bunu yapmayı nasıl durdurabiliriz diye merak ediyor musunuz? Sizler için araştırdık!
İntikam şekli olarak uyku erteleme nedir?
İntikam amaçlı uyku erteleme (Revenge bedtime procrastination), gün içinde boş vaktin olmamasıyla birlikte günün sonunda uyku zamanını gönüllü bir şekilde ertelemeye deniyor. Uykuluyken doğru karar verme yetimiz zayıflıyor ve bu yüzden birkaç aktivite yapmak uğruna uykumuzu erteleyebiliyoruz. Genellikle iş yükü fazla olan ya da fazla stresli işlerde çalışan insanlarda görülüyor. Bu şekilde davranmak uyumadan önce boş zaman yaratıldığı ve sessizlikte huzurlu anlar geçirildiği için cazip gelse de sabahları kişide ciddi bir uyku yoksunluğuna neden oluyor. Alışkanlığa dönüştüğünde ise uzun vadede vücudumuzda önemli etkiler bırakabiliyor.
İntikam şekli olarak uyku ertelemenin sebepleri nelerdir?
Medya kullanımı
Anlık eğlencelerimize uykumuzu savuşturarak alan tanımamızın arkasında yatan uzmanların hala araştırdığı teoriler var. Bu teorilerin başında uykumuz dışında birçok günlük fonksiyonumuzu, davranışımızı, genel olarak hayatımızı ciddi derece etkileyen medya kullanımı var. Sosyal medyanın yaşamlarımızda konumlandığı yer bu noktada da önemli bir unsur haline geliyor. Geceleri uykusunu erteleme eğiliminde bulunan kişiler genellikle sosyal medyada vakit geçirmek, bir şey kaçırmış olmamak (FOMO) için geç saatlere kadar dijital medya tüketebiliyor.
İradenin zayıflığı
Uyku ertelemenin başka bir sebebi de kişiliğimizle yakından ilgili olan irade gücü. Yoğun işlerle uğraştığımız stresli bir günün sonunda irade gücümüz azalıyor. Bu da uyku öncesinde irademizin zayıflamasıyla birlikte sağlıklı karar alamamamıza ve uykumuzu ertelememize sebep olabiliyor.
Stresten arınma yöntemi
Kişinin uyku vaktini ertelemesi günün sonunda kolay bir stresten arınma yöntemi olarak da görülebiliyor. Stresli bir günün sonunda biriken gergin enerjileri mutluluk veren ya da huzurlu etkinliklerle atmak için uykuyu erteleme eğilimine girebiliyoruz. Stresi vücudumuzdan atmak uğruna uykumuzu feda ettiğimizde ise sabah güne uykusuz başlayarak stresli işlerin başına geri dönmüş oluyoruz ve genel sağlığımızı tehlikeye atıyoruz.
İntikam şekli olarak uyku erteleme alışkanlığı sağlığımızı nasıl etkileyebilir?
Stresten arındığımızda anlık bir mutluluk hissetsek de uykusuz kaldığımız her dakika vücudumuz için geri dönüşü olmayan kayıplara ve rahatsızlıklara sebep olabiliyor.
Uyku erteleme davranışı bir alışkanlık haline geldiğinde ilk önce zihinsel fonksiyonlarımız üzerinde olumsuz etkilere neden oluyor. Yetersiz uyku, yavaş düşünmeye başlamamıza ve dikkat bozukluğuna yol açabiliyor. İşlerimizde verimsizlik ve zihin bulanıklığı da bunların beraberinde geliyor. Ayrıca bu durum uzun süre tekrarlandığında hafızamızın zayıflamasına sebep olabiliyor.
Uyku erteleme ile gelişen uykusuzluk, zihinsel etkilerinin yanında birçok fiziksel rahatsızlığa da sebep olabiliyor. Kalp ve damar hastalıkları başta olmak üzere bağışıklık sistemini büyük ölçüde etkileyen uykusuzluk, sistemlerin zayıflamasıyla birlikte daha sık hastalanmamıza sebep olabilecek bir potansiyele sahip. Bunların yanında, diyabet ve obezite gibi hastalıklara da yol açabiliyor ve kilo kontrolünü daha zor bir hale getirebiliyor.
Uyku erteleme alışkanlığını nasıl yönetebiliriz?
Bir uyku düzeni oluşturmak yoğun hayatlarımızda ne kadar zor olsa da sağlığımız için yapabileceğimiz en iyi şey olabilir. Fakat uyku sorunumuzun sadece bir gece iyi uyumamızla çözülmeyeceğini de unutmamak gerekir, tutarlı olmak burada bir anahtar görevi görür. İşte size uyku erteleme alışkanlığınızla baş edebilmeniz için birkaç öneri:
Vücudunuzu gözlemleyin.
Aklınızda uyumanız gereken ideal bir vakit olabilir fakat vücudunuzu gözlemliyor musunuz? Düzenli bir uyku alışkanlığı kazanmak için ilk önce vücudunuzu dinlemelisiniz ve neye ihtiyacı olduğuna dikkat etmelisiniz. Uykunuzun geldiği vakitlerde vücudunuz yorgun ve dinlenmeye ihtiyacı olduğuna dair sinyaller verecektir. Bunlar, göz kapaklarının düşmesi, esnemek, fiziksel aktivitelerin zor gelmesi gibi sinyaller olabilir. Bu sinyallere dikkat ederek uyku vaktinizi ayarlayabilirsiniz.
Bir rutin oluşturun.
Eğlenceyi, gerekli işleri ya da hobileri uyumadan önceye sıkıştırmak yerine bir uyku öncesi rutini oluşturabilirsiniz. Örneğin, duş almak, cilt bakımı yapmak, kitap okumak gibi aktivitelerle kendinizi uykuya hazırlayabilirsiniz. Rutininize uyum sağlamak stres ve kaygı seviyelerinizi azaltmakta da yardımcı olacaktır. Stres seviyelerindeki düşüşle birlikte uykuya dalmanız da daha kolay bir hal alabilir.
Uygun bir uyku ortamı yaratın.
Tabii ki uyku öncesi yaptıklarınız kadar uykuda bulunduğunuz ortam da uyku erteleme alışkanlığında çok önemli bir rol oynuyor. Öncelikle yatağınızı sadece uyuduğunuz bir alan olarak ayırt etmek etkili bir yöntem olabilir çünkü yatağınızda uyanık olarak geçirdiğiniz zaman ne kadar fazla olursa uykuya dalmanız da o kadar zor olabilir. Uyku alanınızda gürültü, parlak ışıklar ve en önemlisi de teknolojik aletlerin olması hem uyku kalitenizi büyük ölçüde etkiler hem de sizi uykunuzu ertelemeye meyilli hale getirebilir.
