Hiç nasıl ikna olduğunuzu anlamadan kendinizi karşınızdakine hak verirken bulduğunuz oldu mu? Çevrenizde sürekli kendinden bahsetmek isteyen, sizi dinlemeyen ve önemsiz hissetmenize sebep olan biri var mı? Cevabınız evetse yalnız değilsiniz. Bazı insanlarla iletişim kurmak daha zordur ve onların yanında kendimizi daha kötü hissederiz. Delroy L. Paulhus ve Kevin M. Williams, 2002 yılında yayımladıkları makalede çok ilgi çeken bir iddia ortaya attılar ve böyle hissetmemize sebep olan karakter özelliklerinden bahsettiler. Biz de “karanlık üçlü” olarak adlandırılan bu özellikleri sizin için araştırdık!
Karanlık üçlü nedir?
Karanlık üçlü konsepti negatif kabul edilen üç karakter özelliğini kapsar. Bunlar narsisizm, makyavelizm ve psikopatidir. Bu karakter tiplerine sahip bireyler bazı ortak özellikler taşır. Genelde manipülatif, duygusal olarak soğuk, merhamet ve empati yetisi gelişmemiş olan bu insanların en belirgin ortak özelliği kendi benliğini diğer insanlardan çok daha öne koymasıdır. Bu kişiler diğerlerinin isteklerini, ihtiyaçlarını önemsemez ve her şeyin kendi istediği doğrultuda ilerlemesini ister. Bu arzusu, şiddete varabilecek agresif davranışlar sergilemesine sebep olabilir. Oldukça dürtüsel davranan bu kişiler hem kendisi hem çevresi için tehlike arz edebilecek davranışlara meyillidir. Hatta bu davranışları kimi zaman suç sayılabilecek boyutlara ulaşır. Tek bir insanda üç karakter özelliği aynı anda bulunabilir ancak bu şart bir durum değildir. Bazı insanlar iki özelliği taşırken bazılarında tek bir karakter tipi de belirgin olabilir. Her şekilde iletişim kurması oldukça zor olan bu insanlar kendi içlerinde de farklılıklar gösterir. Bu farklılıkları şu şekilde gözlemleyebiliriz.
Karanlık üçlü kişilik özellikleri
Narsisizm
Çoğunlukla zannedilenin aksine, her kendini düşünen insana narsist diyemeyiz. Narsist birey başkalarının problemleriyle ya da ihtiyaçlarıyla ilgilenmez. O, kendine çok hayrandır ve hep kendi hakkında konuşmak ister. Diğer yandan dışarıdan bakıldığında oldukça kendini beğenmiş gözüken narsist bireyin içinde bir boşluk ve yetersizlik hissi vardır. Bu boşluğu başka insanların beğenisi ve takdiriyle doldurmak isteyen kişi için dışarıya çizdiği imaj son derece önemlidir. Bu imajın sarsılması durumunda son derece agresif davranışlar sergileyebilir.
Psikopati
Psikopat kişiliğe sahip bireyler duygusal olarak soğuk ve empatiden yoksundur. Empati yetilerinin gelişmemiş olması diğer canlılara olan agresif davranışlarının da önemli bir sebebidir. Diğer yandan dürtüsel davranmaya da meyilli olan bu kişiler risk teşkil eden davranışlar gösterebilirler. Tüm bunlar göz önüne alındığında karanlık üçlü arasında belki de en tehlikeli grup olduklarını söyleyebiliriz.
Makyavelizm
Karanlık üçlü arasında dürtüsel davranmaya en az meyilli kişi makyavelist kişidir. Onun en belirgin özelliği oldukça manipülatif olmasıdır. Bu sebeple davranışlarının uzun vadeli sonuçlarını da göz önüne alarak hareket eder, duygularının ve dürtülerinin etkisi altında kalmaz. Dürtüsel davranmaması sebebiyle agresif davranışlar göstermeye yatkın olmasa da çevresindekilerin kendi istediği şekilde davranması için çok sık yalan söyler ve aldatır.
Karanlık üçlü karakter özelliklerini nasıl fark edebilirsiniz?
Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı’nda yer almaması sebebiyle direkt olarak teşhisi yapılamayan bu karakter tiplerini fark etmeniz ne yazık ki çok kolay değil. Manipülasyon ve aldatmada oldukça başarılı olan bu kişiler gerçek karakterlerini uzunca bir süre saklayabilirler. Üstelik bu karakter özelliklerine sahip biriyle tanıştığınızda ilk bakışta oldukça karizmatik ve etkileyici olduklarını düşünebilirsiniz. Örneğin narsist kişilik özelliklerine sahip bir birey dış görünüşü konusunda oldukça özenli davranır. Güzel giyimli ve bakımlı bir narsist ile tanıştığınızda ilk düşüneceğiniz şey ne kadar öz güvenli ve hoş gözüktüğü olacaktır. Yine de dışarıya çizdikleri imajla gözünüzü boyayan bu kişileri tanıyabilmek için bazı ipuçları yakalamak mümkün.
- Kendilerine olan düşkünlükleri ve diğer insanlara olan duyarsızlıkları sebebiyle karanlık üçlü karakter özelliklerine sahip kişiler uzun süreli ilişkiler kurmakta problem yaşarlar.
- Yalan söylemeye yatkın oldukları için anlattıklarında tutarsızlıklar olur.
- Sürekli kendi hayatları ve başarıları hakkında konuşmak isterler.
- Empati kurmakta güçlük yaşarlar.
- Kendi isteklerine ve hedeflerine ulaşmak için diğer insanlara zarar vermekten çekinmezler.
- Diğer insanların kendilerine hayran olmasını isterler ve sürekli çevrelerinden takdir beklerler.
Karanlık üçlü karakter özelliklerine sahip biriyle nasıl mücadele edebilirsiniz?
Bu karakter özelliklerine sahip bireylerle herhangi bir ilişki içerisinde olmak oldukça zor ve yıpratıcıdır. Bu sebeple tercih edeceğiniz en mantıklı yöntem bu tip özelliklere sahip insanlarla olabildiğince az iletişimde olmak, mümkünse yakın çevrenizde yer vermemek olacaktır. Diğer yandan iletişimi kesmenin mümkün olmadığı durumlarda kendinizi korumak için uygulayabileceğiniz bazı yöntemler de mevcut.
- Bu kişilik özelliklerine sahip bir insanla iletişimdeyken karşınızdakini değiştirmeye çalışmak boşa bir çaba olacaktır. Bu sebeple bir değişim yaratmaya değil iletişimi kendiniz için olabildiğince güvenli hale getirmeye çalışın.
- Bir makyavelist ile iletişimdeyken söylenen hiçbir şeyi doğru kabul etmeyin. Emin olmak için mutlaka başka bir kaynaktan teyit edin.
- Bir narsist ile iletişimdeyken aşırı pohpohlamaktan ve ağır eleştiri yapmaktan kaçının.
- Psikopat kişilik özelliğine sahip biri ile yakın iletişimde olmaktan mümkün olduğu kadar kaçının. Empati kurmakta zorlanacaklarını ve zarar verecek davranışlarda bulunabileceklerini unutmayın.
- Mutlaka çevrenizden ve mümkünse bir uzmandan destek alın. Karşınızdaki kişinin sizi yalnızlaştırmasına müsaade etmeyin.
Karanlık üçlü ölçeği
Gözleme dayalı sonuçlar her zaman güvenilir olmayabilir veya daha hızlı ve sistematik bir sonuç almak istiyor olabilirsiniz. Bu durumda Peter K. Jonason ve Gregory D. Webster’ın geliştirmiş olduğu her karakter özelliğine dair dört madde içeren ölçeğe göz atabilirsiniz.
