Tarçın renkli, enteresan görünümlü ve egzantrik isimli zerdeçal; Hint safranı ya da altın baharat olarak bilinir. Asya ve Orta Amerika’da yetişen, zerdeçal bitkisinden elde edilen bir baharat türüdür. Ayrıca köri (curry) baharatının içinde yer alan ve ona sarı rengini veren temel baharattır. Hardalda, yağlarda ve peynirlerde bolca kullanılan zerdeçal birçok rahatsızlığa iyi gelmektedir. Zerdeçalın faydaları ile ilgili bilmeniz gerekenleri araştırdık!
Zerdeçalın faydaları nelerdir?
Zerdeçal; karaciğeri temizler, kolesterol seviyelerini dengeler, sindirimi kuvvetlendirir, bağışıklığı arttırır, depresyon ve Alzheimer riskine karşı kalkan oluşturan marifetli bir baharattır.
- Zerdeçalın içinde bulunan kürkümin direkt olarak enflamasyon problemlerine etki eder ve çok güçlü bir antioksidandır. Alzheimer hastalığı için henüz bir tedavi yöntemi bulunamamış olsa da, zerdeçal enflamasyon önleyici etkileri ve antioksidan özelliği sebebiyle Alzheimer’a sebep olan etkilerin ortaya çıkış riskini azaltarak bu hastalığa zemin hazırlanmasını engeller. Aynı zamanda güçlü bir ağrı kesici olduğu da ispatlanmıştır.
- Yapılan araştırmalarda 6 hafta boyunca tüketilen zerdeçalın, depresyon tedavisinde kullanılan Prozac ilacıyla benzer etkiler yarattığı saptanmıştır. Bu bilgiler ışığında bu baharatın çok güçlü bir antidepresan olduğunu söyleyebiliriz.
- Serotonin ve dopamin salgılamaya katkıları olan zerdeçal; ani ruh değişimlerine ve manik depresyona iyi gelerek güne daha enerjik, daha mutlu ve istekli başlamanıza yardımcı olur.
- Akciğerlerin toksinlerden zarar görmesini engelleyen zerdeçal, diyabetik ilaçların kullanımı sırasında yorulan akciğerlerin tedavisinde rol oynar. Ayrıca sindirime yardımcı olarak Ayurveda diyetinde de adından bolca söz ettirir. Mide ve bağırsak sorunlarına iyi gelir ve hatta “düzensiz bağırsak sendromu” probleminin tedavisine yardımcı olur.
- Koku sektöründe de yer almasının yanı sıra tat ve renk verici etken madde olarak da pek çok ürünün içinde bulunur. Zerdeçalın yaşlanma karşıtı özelliklere sahip olduğu da ayrıca bilinmektedir.
Zerdeçalın faydaları nasıl arttırılır?
Zerdeçalın aktif bileşeni kurkumin yağda çözünen bir yapıya sahip. Dolayısıyla emilimini desteklemek için yağ ve karabiberle tüketmek gerekir.
Yemeklerin içinde kullanmak veya hindistancevizi yağı, biraz bal, zerdeçal ve karabiberi karıştırılarak macun halinde tüketmek uygun olabilir. Ayurveda, her zaman bitkileri ve baharatları içlerinde bulunan tamamlayıcı bileşenleri de vücuda alabilmek için bütün olarak tüketmeyi önerir. Dolayısıyla konsantre zerdeçal ekstresi yerine biyoyararlanımı arttırmak ve yan etkileri engellemek için baharat kombinasyonları tercih edilebilir.
Zerdeçal nasıl tüketilir?
Zerdeçalı diğer sevdiğiniz baharatlarla karıştırabilirsiniz böylece bu yeni karışım sayesinde zerdeçal sofranızdan ve yemeklerinizden eksik kalmamış olacaktır. Et ya da tavuk terbiye ederken karışımınızın içine zerdeçal ekleyebilirsiniz.
Kendinize zerdeçal sütü, zerdeçallı smoothie, zerdeçal aromalı çorba gibi farklı seçenekler sunarak çeşitli yöntemlerle zerdeçal tüketmeye devam edebilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Ayurveda Mutfağında Kullanılan Baharatlar ve Faydaları
Bir yemek kaşığı zerdeçal günlük olarak yüzde 25 oranında manganez, yüzde 16 oranında demir, yüzde 5 oranında potasyum ve yüzde 3 oranında C vitamini ihtiyacınızı karşılar.
Aşırı kullanımı dahilinde bazı yan etkilere sebep olabileceği gibi, yeterli miktarda kullanılması durumunda oldukça faydalıdır ve beden ve ruh sağlığınız için son derece önemlidir. Baharat rafınızda zerdeçala yer açmayı unutmayın!
Ayurveda’ya göre zerdeçalı nasıl tüketmelisiniz?
Ayurveda, Hindistan’da ortaya çıkmış doğal şifa sistemi olarak açıklanabilir. Sağlıklı ve iyi olma halini, vücudu, zihni ve ruhu dengede tutarak sağlamayı hedefleyen bu sistem, hastalıkları tedavi etmekten ziyade oluşumlarını engellemeye yönelik çalışır. Bunu başarabilmek için geliştirdiği bütünsel bakış açısı, beslenmeyi, fiziksel aktiviteyi ve hayat tarzını kapsar. Bu bütüncül sistem insan vücudunu ve zihnini hastalıklara karşı korumak için baharatlar ve otlardan da yardım alır. Bu baharatlardan oldukça önemli bir tanesi olan zerdeçal dikkatli kullanıldığı zaman her birimiz için ilaç olabilir.
Zerdeçal tüketimi hangi doshalar için, hangi mevsimde en uygun?
Zerdeçalı sonbahar, kış ve ilkbahar aylarında tüketmek ideal. Yaz aylarında daha az tüketilmesi gerekir.
Kapha doshalar için ideal bir baharat olup Pitta dosha için enflamasyon karşıtı olarak kontrollü olmak koşuluyla rahatlıkla kullanılabilir. Vata dosha ise çok az miktarlarda dikkatli şekilde tüketmeli. Ghee yani saf yağ ile pişirerek veya yemeklerde baharat olarak tercih edilebilir.
Yan etkileri nedir?
Zerdeçal özü kullanmak, vücudun ısınmasına ve özellikle karaciğerin fazladan ısınıp stres olmasına neden olabilir. Dolayısıyla zerdeçal kullanırken sıcak yaz aylarında, özellikle Pitta doshaların dikkatli olması gerekir. Ayrıca zerdeçalı, kişniş, rezene, kimyon ve nane ile bir baharat karışımı yapmak da istenmeyen etkileri dengelemek için iyi bir fikir olabilir.
Zerdeçalın gereğinden fazla tüketildiği durumlarda ve genellikle Vata doshada düşük kan şekeri, kabızlık ve deride kuruluk gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Ayrıca kan seyreltici ilaç kullanan kişilerin benzer etkiler gösteren zerdeçalı tüketirken dikkatli olmaları gerekir.
