Budizm, içerisinde birçok kişisel yolculuğu barındırır. Bunlardan bir tanesi de Buddha’nın kurtuluşa giden haritası olarak kabul edilen 8 Aşamalı Asil Yol, “The Eightfold Path”dir. Budizm içerisinde birçok pratik ve anlayış gibi 8 Aşamalı Asil Yol da bir inanış sistemi değil, üzerinde yürünecek bir yolculuk, kişisel bir deneyimdir. Hayatı zihinsel netlikle, iç huzurla ve sarsılamaz bir dürüstlükle yaşamayı öğretir. Adının aksine aşama aşama kat edilen doğrusal bir yol değil, bütünlükle deneyimlenen bir dizi yaşanmışlıktır. Budist yaşamın temellerini pratik tavsiyelere döken 8 Aşamalı Asil Yol nedir ve bu yolda nasıl yürünür? Sizin için anlattık.
8 Aşamalı Asil Yol nedir?
8 Aşamalı Asil Yol, Budizm inancı içerisinde özgürlüğe ve samsara yani yeniden doğuşa giden pratik bütünlerinden biridir. Buddha’nın temel öğretilerinden birisidir. Acılarımızdan serbest kalarak aydınlanmaya erişmemiz için takip edebileceğimiz bir yol yani pratikler bütünüdür. Aslında adının aksine 8 Aşamalı Asil Yol, lineer yani doğrusal bir yol değildir. Aksine birbiriyle kesişen, bir bütün içerisinde ve aynı anda var olan pratiklerle tanımlanır. Bir alanda ilerleme diğer alanlarda da iyileşme sağlar. 8 Aşamalı Asil Yol, yaşam boyu süren çok kapsamlı bir yolculuktur. Özünde yaşama deneyimini tüm canlılar için keyifli ve farkındalıklı kılmak vardır.
8 Aşamalı Asil Yol nasıl ilerler?
Hayatın her alanında ihtiyaç duyduğumuz rehberliği sunmayı amaçlayan 8 Aşamalı Asil Yol’un özünde gözü kapalı inanç değil, devamlı öğrenme, gelişme ve kişisel keşif bulunur. İçerdiği 8 unsur “doğru” sıfatı ile tanımlanır ve Budist yaşamın temel üçlemesi olan etik, meditasyon ve bilgelik altında üç kategoride toplanır. İlk kategori bilgelik, ikinci kategori etik davranışlar, üçüncü kategori ise zihinsel disiplindir. Bu üç kategori nedeniyle 8 Aşamalı Asil Yol’a aynı zamanda “Üçlü Eğitim” ismi de verilir.
Bilgelik
1. Doğru görüş: “Net bir şekilde gör.”
Doğru görüş, Budizm’in Dört Yüce Gerçek anlayışını, karma, geçicilik ve bağlantılılık konseptlerini doğru şekilde kavrayabilmek demektir. Acı çekmenin gerçek doğasını, nedenlerini ve sona ermesi için yürünmesi gereken yolu görüp anlayabilmek anlamını taşır. İyi düşüncelerin kişiye hayata yardım edeceğini, kötü düşüncelerinse acı ve olumsuzluk getireceğini savunur. Değişimin doğanın kanunu olduğu dünyada bir şeylere sıkı sıkıya tutunmanın acı çekmenin nedeni olduğunu söyler. Hayata olmasını istediğimiz veya olmasından korktuğumuz gibi değil, gerçekten olduğu gibi bakmamız gerektiğini hatırlatır.
2. Doğru niyet: “Kalbinle seç.”
Doğru niyet, canlı cansız her varlığa karşı davranışlarımızın iyi, şefkatli ve merhametli olması gerektiğini söyler. Öfkeye ve nefrete karşı direnmemizi öğütler. Her yolun bir niyetle açıldığını ve niyetimizle şekillendiğini hatırlatır. Yaşayacağımız hayatı niyetimizin kalbimizden mi yoksa kötülükten, bencillikten mi geldiği belirler.
3. Doğru söz: “Dikkatle konuş.”
8 Aşamalı Asil Yol’a göre yanlış, ayrıştırıcı, kötü niyetli veya anlamsızca konuşmak bir beceriksizlik olarak kabul edilir. Kişinin iftiradan, hakaretten, yalandan mutlaka kaçınması gerektiğini söyler. Bunun yerine herkese gerçeği anlatan, dengeyi, anlayışı ve şefkati büyüten sözler sarf etmesini öğütler. Sözlerin yarar kadar zarar da verebileceğini ve içinde olduğumuz dünyayı yaratma güçleri olduğunu bize hatırlatır.
Etik davranışlar
4. Doğru eylem: “Dürüstlükle yaşa.”
Doğru eylem, Budizm’in savunduğu etik yaşamın temelini oluşturur. Kişinin kötü niyetli aksiyonlar; hırsızlık, cana kast ve nicesinden mutlaka kaçınması gerektiğini söyler. Yapılan her eylemin ya kişinin kendisine ya da bir başka canlıya yararı olmasını ister. Ahlaki katılığı değil, yaşama saygıyı, nezaketi ve şefkati savunur.
5. Doğru yaşam: “Bir amaç için çalış.”
Doğru yaşam sürmek başkalarını sömüren değil, başkalarını yükselten bir işte çalışmak demektir. Bu unsura göre kişinin geçim kaynağının canlılara veya doğaya zarar veren bir işten gelmemesi, para kazanmak için yalan söylememesi gerekir. Çünkü geçimimizi nasıl kazandığımız nasıl bir insan olduğumuzun aynasıdır.
6. Doğru çaba: “Kendine odaklan.”
Doğru çaba kişinin dışarıya sunduğu değil, kendisini iyileştirmek ve geliştirmek için harcadığı çabadır. Bu unsura göre sağlıklı özelliklerimizi, pozitif düşünce yapılarımızı büyütmek, negatif düşünce yapılarımızı, endişelerimizi, sağlıklısız alışkanlarımızı bırakmak için her daim efor sarf etmemiz gerekir. Budizm kişiden nefsine hakim olmasını bekler. Bunun için de kişinin zihnini eğitmesini; ne geçmişi ne de geleceği, sadece şu anı düşünerek çabalamasını ister.
Zihinsel disiplin
7. Doğru farkındalık: “Şu ana uyan.”
Doğru farkındalık, tamamen anda kalabilme pratiğidir. Bunun için bedenimizi, duygularımızı, zihnimizi netlik içerisinde, yargılamadan gözlemleyebilmemiz gerekir. Ne hissediyorsak hissetmemiz, düşüncelerimizin zihnimizden akıp gitmesine izin vermemiz, olduğumuz yerde kalabilmemiz ana geri dönebilmemizi sağlar.
8. Doğru konsantrasyon: “Hareketsiz kal ama daha derine git.”
Doğru konsantrasyon, zihni tek bir noktaya odaklayabilme yetisidir. Bu beceri düzenli meditasyon pratiği ile kazanılabilir. Zihinsel dinginliğin, gerçek anlamda anda kalabilmenin, kendimize dair tarafsız iç görülere ulaşabilmenin tek yolu doğru konsantrasyonda ustalaşmaktan geçer. Zihnimizi dinlenmek üzerine eğittiğimizde sakinliği, netliği, enginliği ve huzuru buluruz.
