Kış aylarında Ayurveda ile zindeliğinizi arttırmak için neler yapmanız gerekiyor?
Kar yağışının başladığı ve kış mevsiminin kendine has durgunluğunu karantinanın etkisiyle daha yoğun bir şekilde gösterdiği bu dönemde, biz de kendi enerjimizi içimize yönlendirmeye davet ediliriz. Tıpkı yaz mevsiminin hayat, neşe ve enerji dolu olduğu (Çin tıbbında yang mevsimi) gibi kış mevsimi de dinlenme, düşünme, kış uykusuna yatma ve ilkbaharda meydana gelecek olan canlanma öncesi alan oluşturma (yin sezonu) zamanıdır.
Bu durumun sağlık konusundaki yansıması ise su elementi ve bu element ile ilgili organımız olan böbreklerimizin yenilenmesi ve canlanmasıdır. Böbreklerimiz, öz enerjimizi (jing) depolar ve biriktirir. Eğer kış aylarında böbreklerimizi gerektiği gibi dinlendirmez ve onları tüketirsek, ilkbahar aylarında hayata dönmek ve yaratmak için gerekli olan enerjiyi bulamayız.
Öte yandan, kış mevsiminin kendine has olan bu durağan enerjisi bazılarımızın kendini ağır, durgun veya yavan hissetmesine neden olabilir. Kış mevsimini gerektiği kadar hareket etmeden veya süt, hamur ve tatlı gibi mukus oluşturan ağır gıdaları aşırı tüketerek geçirmek; kilo artışı, depresyon, sinüs tıkanıklığı, tatlı isteği ve halsizlik gibi istenmeyen durumlarla sonuçlanabilir.
Kış sonu ve ilkbahar ayları (Ocak-Nisan), Ayurveda’ya göre Kapha dönemidir. Bu dönemin en belirgin özellikleri ise soğuk havalar, ağırlık hissi, nem artışı (yağmur ve kar), bulutlu günler ve pek çok hayvanı kış uykusuna gönderen köklenmiş ve yavaş enerjidir. Ayurveda, sistemimizde bir Kapha dengesizliği oluşmasını önlemek adına bu sezonda uygulanabilecek beslenme ve yaşam tarzı önerileri vermektedir. İşte ayurvedik kış rehberi!
Destekleyici kış diyeti
Kış mevsiminde vücudun derinine yani merkezine doğru itilen sindirim ateşi (agni) en güçlü halindedir. Vücut, ısısını ve sağlığını muhafaza edebilmek adına daha fazla yakıta, daha ağır ve sağlıklı yiyeceklere ihtiyaç duyar.
Destekleyici kış diyeti, özellikle soğuk ve kuru iklimde yaşayan kişilerin, Vata doshalarını ağırlaştırmadan, Kapha doshalarını dengeleyebilmelerini amaçlar. Bu konuda da sıcak, pişmiş, nispeten yağlı ve baharatlı gıdalar etkili olur.
Çorbalar ve güveçte pişen yemekler Kapha dönemi için harika seçenekler olarak karşımıza çıkarken, zeytinyağlı ve salata gibi soğuk yemekler de ilkbahar sonu ve yaz mevsimi için idealdir.
Vücudun kanallarını açık tutabilmek, ayrıca tıkanıklık ve durgunluk gibi istenmeyen durumların önüne geçebilmek için, ılık ve sıcak içecekler tercih etmek ve soğuk olan içeceklerden kaçınmak önemlidir. Yılın bu döneminde bağışıklık ve sindirim sistemini harekete geçirebilmek için 5 dakika kaynatılmış taze zencefil ve antioksidan zengini goji berri çayı önerilir.
İlkbahar mevsimine yaklaşırken balkabağı, havuç ve pancar gibi kök sebzeler yerine daha keskin sebzeleri veya brokoli, lahana, karnabahar ve turp gibi turpgiller tüketmek; Mart ayına yaklaştıkça da karaciğeri temizleyen ve hafif olan ısırgan otu, roka, karahindiba, enginar ve nane gibi yeşillikler tüketmek gerekir.
Yılın bu döneminde daha keskin kök baharatlardan sarımsak, zerdeçal ve zencefil gibi içerikleri, karabiber ve pul biber gibi keskin baharatlarla beraber kullanmak önerilir.
Kış döneminde süt ve süt ürünlerini (süt, peynir, yoğurt, ayran) tüketmeyi mümkün oldukça azaltmak (aşırı mukus üretimine ve kanalların tıkanmasına neden olur) gerekir. Yatmadan önce, baharatlı badem sütü, yarım çay kaşığı zerdeçal ve birer çimdik kakule, zencefil ve muskat ile hazırlanmış bir bardak altın süt, sıcak olarak yatmadan önce tüketildiğinde yenilenmeyi teşvik eder.
Günlük rutin (dinacharya)
Vata ve Kapha doshayı desteklemek için düzenli bir sabah rutini sürdürmek harika bir yoldur.
- Uyanma zamanı: Her zamankine göre biraz daha geç uyanmak kış mevsimine uygundur. Fakat özellikle sistemde yoğun miktarda Kapha varsa, daha zinde ve motive hissetmek için en geç 06.30-07.00 kalkmış olmak önerilir.
- Dişleri fırçalamak, dil sıyırmak ve 15 dakika boyunca Hindistan cevizi veya susam yağıyla yağ çekmek, ağız sağlığı ve detoksifikasyon için gereklidir.
- Halsiz ve ağır hissetmeye karşı ise kuru fırçalama veya bazı susam yağından hazırlanan ve bergamot, biberiye, zencefil ve tatlı portakal gibi Kapha dengeleyici uçucu yağlarla desteklenen masaj yağları ile masaj uygulanır.
- Güne soğuk-sıcak duş rutini (hidroterapi) ile devam edilir.
- Ardından, sindirim sistemini aktive etmek, karaciğeri temizlemek ve vücuttaki mukus ve Kapha’yı azaltmak için, limon, bal ve bir çimdik zerdeçal ilave edilmiş sıcak su içmek önerilir.
- Zihni uyandırmak, solunum yollarını yağlamak ve virüs enfeksiyonlarından korunmak için buruna birkaç damla nasya yağı damlatmak gereklidir.
- Tembelliği atmak için şiddetli sabah egzersiz (koşma, yürüme, HIIT) veya güneşi selamlama, savaşçı I&II, geriye eğilme ve ters duruşları içeren daha zorlu bir yoga rutini etkili olur. Sabah 06:00-10:00 ve akşam 18:00-22:00 bu egzersizler için en uygun Kapha zamanlarıdır.
- Pranayama, Kapalabhati (Kafatası Parlatan Nefes), Bhastrika (Körük nefesi) veya Wim Hof nefes metodu uygulamayı bilenlerin, zihinsel hafifleme ve ısı, dolaşım ve sindirim kapasitesini arttırmak için bu uygulamalara yer vermeleri önerilir.
- Hafif bir kahvaltı (sıcak badem sütlü ve tarçınlı granola veya yeşilliklerle omlet), ardından günün en ağır öğünü olan öğle yemeği ve son olarak da yine hafif ve erken yenen (en geç 19:00) bir akşam yemeği yemek önemlidir.
- Karaciğerin beden üzerinde detoksifikasyon ve gençleştirme etkileri gösterebilmesi için en geç 22:00-23:00’de yatmak gereklidir.
İlginizi çekebilir: Röportaj: Ulli Allmendinger ile Ayurvedik Yaşam Üzerine
