Bağırsak Sağlığınızı Sindirim Enzimleri ile Destekleyin

Çok bilinen ve sıklıkla kullanılan “Ne yiyorsan osun” ifadesi, günümüzde “Neyi sindirebiliyorsan osun” kavramına evrildi. Yalnızca tükettiğimiz besinlerin niteliği değil, onları vücudumuzun ne şekilde ve ne ölçüde sindirebildiği de sağlıklı beslenmenin önemli konularından birisi oldu. Yakın zamana kadar, sindirim sisteminin nasıl çalıştığına dair çok az şey biliniyordu. Oysa ki bilimsel gelişmenin günümüzde geldiği nokta sindirim sistemi ve sindirim enzimleri hakkında oldukça fazla bilgiye ve sonuca ulaşılmasını sağladı. Sindirim enzimi eksikliğinden kaynaklanan emilim bozukluğu ve buna bağlı görünen hastalıkların tespit edilme sıklığı giderek artmakta! Sizin de yaşadığınız bazı sindirim sorunlarının kaynağı sindirim enzimi yetersizlikleri olabilir. Sindirim enzimleri ile besin eksikliklerini önleyerek ve bağırsak sağlığınızı iyileştirebilirsiniz. Sindirim enzimlerinin rolü, sindirim enzimi eksikliğinin belirtileri, bu eksiklik ile ilişkilendirilen hastalıklar nedir ve çözüm olarak doğal kaynaklar ve takviyeler nasıl kullanılabilir, sizin için yazdık!

Sindirim enzimlerinin rolü nedir?

Sindirim enzimleri, sindirim sisteminde kullanılan enzimler olarak tanımlanır. Sindirim sisteminin en temel görevi tükettiğimiz gıdaları proteinler, karbonhidratlar ve yağlar gibi küçük besin öğelerine parçalayarak, bağırsaklardan emilmesi ve bu sayede vücuda enerji sağlamasıdır. Sindirim enzimleri de genel olarak büyük molekülleri daha kolay emilen küçük parçacıklara ayırmaya yardımcı olurlar.

Başlıca sindirim enzimleri üç ana sınıfa ayrılırlar:

• 1. Proteinleri metabolize etmek için gerekli olan proteolitik enzimler
• 2. Yağları sindirmek için gereken lipazlar
• 3. Karbonhidratları parçalamak için gerekli olan amilazlar

Sindirim enzimlerimizin bazı türleri şunlardır:

• Amilaz: Tükürük ve pankreas suyunda bulunur, büyük nişasta moleküllerini maltoza dönüştürmek için çalışır. Temelde tüm bitkisel gıdalarda; patates, meyve, sebze, tahıl gibi yaygın olan karbonhidratları, nişastaları ve şekerleri metabolize etmek için gereklidir.
• Pepsin: Midenizdeki mide suyunda bulunan pepsin, proteini polipeptit adı verilen daha küçük birimlere dönüştürmeye yardımcı olur.
• Lipaz: Pankreasınız tarafından yapılır ve ince bağırsağınıza salgılanır. Safra ile karıştırıldıktan, yağları ve trigliseritleri yağ asitlerine dönüştürür. Süt ürünleri, kabuklu yemişler, yağlar, yumurta ve et ürünleri gibi yiyeceklerin emilimi için gereklidir.
• Tripsin ve kemotripsin: Bu endopeptidazlar, polipeptidleri daha da küçük parçalara ayırır.
• Selülaz: Brokoli, kuşkonmaz ve fasulye gibi aşırı gaza neden olabilen yüksek lifli gıdaların sindirimine yardımcı olur.
• Ekzopeptidazlar, karboksipeptidaz ve aminopeptidaz: Tek tek amino asitlerin salınmasına yardımcı olur.
• Laktaz: Şeker laktozu glikoz ve galaktoza dönüştürür.
• Sükraz: Şeker sükrozunu glikoz ve fruktoza ayırır.
• Maltaz: Şeker maltozunu daha küçük glikoz moleküllerine indirger.

Yukarıda sayılan enzimlerden laktaz enzim yetersizliği laktoz intoleransının ana sebebidir. Çok sık görülen rahatsızlıktır, toplumun yaklaşık %70’ini etkilediği tahmin edilmektedir.

Sindirim enzimleri nasıl çalışır?

Sindirim, yiyecekleri ilk gördüğünüz, çiğnediğiniz an tükürüğünüzdeki enzimlerin serbest kalması ile başlayan karmaşık bir süreçtir. Belirli besinler; yağlar, karbonhidratlar veya proteinler üzerinde etkili olan sindirim enzimlerini içeren gastrointestinal sıvılar sayesinde gerçekleşir. Farklı gıda türlerinin emilmesine yardımcı olan sindirim enzimlerine sahibiz: Karbonhidrata özel, proteine ​​özel ve yağa özel enzimler üretiyoruz. Bu da sindirim enzimlerini faydalı olmaktan öte gerekli kılar. Karmaşık yiyecekleri aminoasitler, yağ asitleri, kolesterol, basit şekerler ve nükleik asitler; DNA yapımına yardımcı olan da dahil olmak üzere emilebilir bileşiklere dönüştürürler. Ağız, mide ve pankreas dahil olmak üzere sindirim sisteminizin farklı bölümlerinde sentezlenir ve salgılanırlar.

Kimler sindirim enzimi takviyesine ihtiyaç duyar?

Bu sorunun yanıtı beklediğinizden çok daha fazla kişi olabilir! Sindirilmeyen gıdalar nedeniyle şişkinlik, gaz, karın ağrısı ve yorgunluk gibi semptomlar yaşıyorsanız sindirim enzimi takviyelerinden yararlanabilirsiniz.

Sindirim enzimi eksikliği yaşadığınızın bazı belirtileri şunlardır: 

• Reflü
• Dispepsi (Mide bölgenizin üst orta kısmında ağrı veya rahatsızlık hissi)
• Belirli yiyecekleri aşerme
• Tiroid problemleri
• Mide ekşimesi, hazımsızlık veya geğirme
• İncelen veya dökülen saçlar
• Kuru veya cansız cilt
• Konsantrasyon sorunu veya beyin sisi
• Sabah yorgunluğu
• Uyku kalitesinde azalma
• Artrit veya eklem ağrısı
• Kas zayıflığı veya egzersiz yapamayacak kadar yorgun hissetme
• Ruh hali değişimleri, depresyon veya sinirlilik
• Baş ağrısı veya migren
• Pre-menstrüel sendrom rahatsızlıkları

Enzim yetersizliklerinin diğer semptomatik göstergeleri şunlardır:

• Dışkı değişiklikleri: Dışkı rengi soluksa ve klozette yüzüyorsa veya yağlı yapıda ise; dışkı sonrasını tuvaleti fırça ile temizlemek durumda kalıyorsanız
• Gastrointestinal şikayetler: Midede şişkinlik ve ishal, özellikle yemekten yaklaşık bir saat sonra veya şişkinlik ve hazımsızlık

Yukarıdaki rahatsızlıkları yaşıyorsanız sindirim enzimi takviyesi kullanarak bir miktar rahatlama sağlayabilirsiniz. Aşağıdaki sağlık koşullarına sahipseniz de sindirim enzimi takviyesi almak muhtemelen bir miktar rahatlama sağlayabilir.

• Sindirim hastalıkları: Asit reflü, gaz, şişkinlik, sızdıran bağırsak, irritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı, ülseratif kolit, divertikülit, malabsorpsiyon, ishal veya kabızlık gibi herhangi bir sindirim hastalığınız var ise sindirim enzimleri yardımcı olabilir. Sindirim organlarının stresinden kurtulmaya ve mide-bağırsak hastalığı ile ilişkili karın ağrısı ve şişkinlik gibi semptomları azaltmaya yardımcı olabilirler.
• Yaşa bağlı enzim yetersizliği: Yaşlandıkça, mide asidimizin asiditesi daha alkali hale gelir, bu da yeterli pankreas salgılarının salınmasını engelleyebilir. Eş zamanlı hastalıklar bir yana, yaşlandıkça, sindirim problemlerinin, asit reflüsünün yaygın nedenleri olduğu düşünülen düşük mide asidinden veya sindirim enzimi yetersizliğinden kaynaklanabileceğine dair artan şüpheler vardır.
• Hipoklorhidri (Çok az mide asidine sahip olmak): Minerallerin, vitaminlerin ve besinlerin mide-bağırsak kanalındayken “ayrılmasını” veya yiyeceklerden salınmasını zorlaştırır ve bu eylem başarısız olursa, genellikle beslenme yetersizliği ortaya çıkar.
• Karaciğer hastalığı ve diğer enzimle ilgili hastalıklar: Karaciğer hastalığında eşzamanlı enzim yetersizliğinden de şüphelenilmelidir. 
• Pankreas yetmezliği: Pankreas yetmezliği, pankreasın sindirim için gerekli enzimleri salgılayamamasıdır. Bu, pankreas kanseri olan insanlar arasında yaygın bir sorundur.

Sindirim enzimlerinin doğal kaynakları nelerdir? 

Çiğ bitkiler; meyve ve sebzeler sindirimlerine yardımcı olan enzimler içerir. Besin açısından zengin topraklarda yetişen çiğ meyve ve sebzeler sindirim enziminin en doğal kaynaklarıdır. Aşağıda listelenen gıdalara öğünlerinizde yer vermenizi öneririm:

• Ananas
• Papaya
• Kivi
• Kefir ve yoğurt
• Muz
• Mango
• Miso, soya sosu ve tempeh (fermente soya ürünleri)
• Lahana turşusu ve kimchi
• Avokado
• Arı poleni
• Elma sirkesi
• Ham bal

Geleneksel Çin Tıbbında ve Ayurveda da sindirimi desteklediği için önerilen baharatlardan birkaçı; zencefil, zerdeçal, kimyon, kişniş, rezene, kakule, çemen otu, tarçın, biberiye, adaçayı, kekiktir. Kaynatılıp süzülmüş kimyon, kişniş ve rezenenin üçte bir çay kaşığı ile yapılan bitki çayı karışımı da enzim işlevlerine yardımcı olabilir.

Sindirim enzimi takviyeleri: 

Protein, karbonhidrat ve yağların sindirimi için farklı tipte enzimlere ihtiyaç duyulduğundan tüm bazları kapsayan, tam spektrumlu bir takviye kullanmak daha etkili olabilir. Aşağıdaki enzimlerden bazıları dahil olan bir takviye araştırabilirsiniz.

• Alfa-galaktosidaz (Karbonhidrat sindirimine yardımcı olur)
• Amilaz (Tükürük bezleri tarafından üretilir)
• Selülaz
• Glukoamilaz
• Invertaz
• Laktaz
• Lipaz
• Malt diyastazı
• Proteaz (veya asit proteazları)
• Peptidaz
• Beta-glukanaz
• Pektinaz
• Fitaz

Takviye kullanmaya başlamadan önce mutlaka rahatsızlığınız konusunda uzman bir doktora başvurmanızı öneririm.

Sindirim enzimi takviyeleri nasıl kullanılmalıdır?

Aç karnına, yemekten yaklaşık 10 dakika önce veya ilk lokmanızla birlikte alması önerilir. Günde yaklaşık iki öğün enzim kullanarak başlayabilirsiniz. İhtiyacınıza göre doz ve sıklığını ayarlayabilirsiniz.

Vegan sindirim enzimi takviyeleri var mıdır?

Veganlar için özel olarak tasarlanmış ürünler genellikle Aspergillus niger’den elde edilen pankreatin içerir. Bu takviye, mantar bazlı, fermente bir üründür. Ayrıca vejeteryanları ve veganları hedefleyen bitki bazlı enzimler içerir. Bunlar genellikle en azından ananastan elde edilen bromelain ve papayadan elde edilen papain enzimini içerir. Hayvansal kaynaklardan da sindirim enzimi elde edildiği için, takviye satın alırken kaynaklarını detaylı incelemenizi öneririm.

Probiyotikler ile sindirim enzimleri bir arada kullanılabilir mi?

Evet. Enzimleri yemekten önce ve probiyotikleri yemekten sonra veya arada kullanabilirsiniz. Yoğurt, kefir, kimchi veya lahana turşusu gibi fermente gıdalardan probiyotik almak da faydalıdır. Probiyotikler, bağırsak mikrobiyomunun dengesinin yeniden sağlanmasına yardımcı olur, gaz ve şişkinlik gibi semptomları da azaltır. Sindirim enzimleri, büyük molekülleri bağırsaklarımızın emebileceği daha küçük moleküllere parçalayarak gıdaları sindirmemize yardımcı olur.

Özetle;

• Inflamatuar bağırsak hastalığı, irritabl bağırsak sendromu (IBS), düşük mide asidi (hipoklorhidri), enzim yetmezliği, pankreas yetmezliği, otoimmün hastalıkları, kabızlık, ishal ve şişkinlik şikayetlerinden birine sahipseniz, size uygun bir sindirim enzimi takviyesinden faydalanabilirsiniz. Tüm sindirim enzimlerini kapsayan, tam spektrumlu bir enzim karışımı almak daha etkili olabilir.
• Sindirim enzimlerinin doğal kaynakları arasında ananas, papaya,maya ve mantarlar gibi bitkisel kaynakların yanı sıra öküz veya domuz gibi hayvansal kaynaklar gelir.
• Size doğal sindirim enzimleri sağlayan yiyecekler olan ananas, papaya, mango, kivi, fermente süt ürünleri, miso, lahana turşusu, kimchi, avokado, arı poleni, elma sirkesi ve çiğ balı beslenmenizde yer verin.
• Ayrıca güneşin batması ile birlikte vücut sindirim enzimlerini azaltır. Özellikle akşam yemeklerini mümkünse güneş batmadan tüketmek veya akşam yemeklerinde çiğ sebze ve meyvelere fazla yer vermemek yine hazım sızlık probleminin önüne geçmenize yardımcı olur.
• Sindirime bir yardımcı etken de mutlu huzurlu bir ortamda yemek yemektir. Nervus Vagus sindirim enzimlerini yüzde 60 aktive eder.