Birçoğumuz ne kadar çok bitkileri sevsek, yaşam alanlarımızda yetiştirmek istesek de onları canlı ve sağlıklı tutmak konusunda zorluklar çekebiliyoruz. Genellikle ailelerimizden görerek veya okullarda fen derslerinden öğrendiğimiz bilgilerimizle büyütmeye çalıştığımız bitkiler çoğunlukla dilediğimiz kadar sağlıklı olmayabiliyor ve ihtişamına kavuşamıyor. Çünkü doğru bitki bakımı sadece düzenli olarak su vermenin ötesine gidiyor. Balkon bahçeciliğine yeni başlayanlar, iç mekan bitkileri ne yaparsa yapsın çok uzun ömürlü olmayanlar için herkesin bilmesi gereken temel çiçek ve bitki bakımı kurallarını sizin için bir listede topladık.
Temel bitki bakımı nasıl olmalı?
Bitki bakımı, eğer ne yaptığımızı biliyorsak, aslında takip etmesi çok kolay bir dizi kuraldan ibaret. Aynı bizler gibi bitkilerin de yaşamlarını sürdürebilmeleri için suya, ışığa, besine ihtiyaçları var ve aynı bizler gibi bu temel unsurların ne ölçüde olduğu bitkilerin sağlıklı yaşam ömürlerini belirler. Bitkileri sadece canlı tutmanın ötesinde doğru bitki bakımı daha bilinçli ve farkındalıklı bir rutin hatta bir ritüeldir. Aşağıda çoğu bitki için geçerli olan ipucu ve yöntemleri listeledik:
Işıkla bitkileri eşleştirin.
Bitkilerin sağlıklarını kaybetmelerinde en büyük neden ihtiyaç duyduklarından az veya çok ışık almalarıdır. Bunu önlemenin en iyi yolu da doğru ışıkla doğru bitki türünü eşleştirmektir.
- Direkt, parlak güneş ışığı: Sukulentler, kaktüsler, çiçekli bitkiler balkonlarda daha iyi yetişir.
- Doğrudan olmayan, parlak güneş ışığı: Pothos, monstera, zambak, eğrelti otu gibi bitkiler iç mekanlarda ama güneş alan pencere önlerini severler.
- Az güneş ışığı: Yılan bitkisi, ZZ bitkisi, filodendron gölgede de sağlıkla büyüyebilirler.
Daha akıllıca sulayın.
Bitkilerin genel inanışın aksine her gün değil, toprağının su ihtiyacına göre sulanması gerekir. Parmağımızı toprağın 2-3 cm içine soktuğumuzda toprak hala nemli ise bitki 1-2 gün sonra sulanabilir. Eğer kuru ise o anda sulayabiliriz.
Tüyo: Çoğu iç mekan bitkisi toprağı tamamen kuruduktan sonra sulanmaktan daha büyük fayda görür. Dış mekan bitkileri ise direkt güneş ışığı aldıkları yaz günlerinde her gün suya ihtiyaç duyabilirler.
Nefes almalarına izin verin.
Bitkilerin yaşamak için karbondioksit kadar oksijene de ihtiyaçları var. Küflenmemeleri veya böceklenmemeleri, köklerinin güçlenmesi ve geceleri nefes alabilmeleri için bitkilerin temiz hava akışı aldığından emin olmamız gerekir.
Tüyo: İç mekan bitkilerini dip dibe koymamak, balkonlarda ise bitkileri duvara yaslamamak hava sirkülasyonu için çok önemlidir.
Yeterli miktarda besin verin.
Aynı bizler gibi bitkilerin de mikro-besinlere ihtiyacı var. Bunu da özellikle ilkbahar ve yaza denk gelen büyüme sezonlarında almaları gerek. Evde yapılan bir kompost veya satın alınan gübrenin iç mekan bitkilerine ayda 1 kere, dış mekan bitkilerine ise türüne göre, yaklaşık 2 haftada bir verilmesi ilkbahar ve yaz döneminde daha sağlıklı şekilde büyümelerine yardımcı olur.
Tüyo: Kış aylarında bitkiler uyku dönemine geçtikleri için gübre vermek bir işe yaramayacağı gibi toprakta toksin birikmesine sebep olarak bitkiye zarar verebilir.
Bitkilerinizi temiz tutun.
Solmuş çiçeklerin, kahverengi yaprakların, sönük dalların düzenli olarak temizlenmesi bitkinin daha sağlıklı büyümesini, daha çok çiçek açmasını sağlar. Buna ek olarak özellikle iç mekan bitkilerinin yapraklarını nemli bir bezle silmek gerekir. Yapraklarda toz ve kir birikmesi fotosentezi engelleyebilir.
Tüyo: Budama işini yaparken keskin, temiz bir makas kullanmak bitkiler arası hastalıkların taşınmaması için önemlidir.
Gerektiğinde saksıyı değiştirin.
Eğer bitkiniz ekildiği ilk saksının dışına büyümüşse köklerin sağlığını korumak için mutlaka daha büyük bir saksıya aktarmamız gerekir. Ne zaman bu değişimi yapmanız gerektiğini anlamak için aşağıdaki ipuçlarına dikkat edebilirsiniz:
- Eğer bitkinin kökleri saksının altındaki deliklerden dışarıya çıkıyorsa,
- Verdiğiniz su toprak tarafından emilmeden aşağıya akıyorsa,
- Bitkiniz artık daha fazla büyümüyorsa saksısını değiştirmeniz gerekir.
Tüyo: Saksı değişimi için önerilen ideal zaman ilkbahar başıdır. İdeal saksı boyu ise küçük gelenden 2 kat daha büyüktür.
Unutmayın her bitki farklıdır ve başka ihtiyaçlara sahiptir. Bunun için en iyi öneri aslında kuralları izlemek yerine bitkilerinizi yakından gözlemlemek ve buna göre eyleme geçmektir. Daha detaya inmek isteyenler için balkon ve iç mekan bitki bakımını, ekilebilecek tür önerileri ile aşağıda ayrı ayrı ele aldık.
Balkon bahçeciliği nedir?
Balkon bahçeciliği adından da anlaşılabileceği üzere evlerin dış mekanlarında çoğu zaman dikey tarımcılık pratiklerinden veya saksıdan, kaplardan faydalanılarak yapılan bir bahçecilik pratiğidir. Çoğunlukla bitki, çicek, kokulu ot, küçük ve hafif sebze türleri ekilir. Şehirde yaşayan insanların küçük bir alanda doğa ile etkileşime girebilmeleri, stres atabilmeleri, topraklanabilmeleri için harika bir yol olan balkon bahçeciliği kendine has mikro iklimi ve kontrol edilebilir koşulları sayesinde kolaylıkla yapılabilir. Balkona renk veya hoş koku katmak için ekilebilecek en iyi bitkiler aşağıdaki gibidir:
- Balkona renk katmak için: Mavi renkli şefkat çiçeği, kaya sarmaşığı, gündüz sefası, mor renkli kahkaha çiçeği, begonvil, kırmızı-turuncu renkli Latin çiçeği, papağan gagası çiçeği veya sardunyalar balkon koşullarında kolaylıkla bakılabilir. Bu türlerin kimisi aşağıya sarkmaya meyilli olan ve kesintisiz çiçek açabilen bitki türleridir.
- Balkona güzel kokular kazandırmak için: Lavanta, Alp Yıldızı çiçeği, biberiye, bambulotu, sardunya ve güller güzel görünümlerinin yanı sıra özellikle sıcak günlerde etrafa çok hoş kokular yayarlar.
Balkon bitkilerinin bakımı
Balkonlarda çiçek bakmanın 4 temel unsuru bulunur: su, besin, drenaj ve ışık.
- Su: Saksı bitkilerinin özellikle sıcak havalarda düzenli olarak sulanmaları gerekir. Çiçeklerin susuz kalmaması için bir ipucu da ekmeden önce toprağına su tutan granüller karıştırmaktan geçer.
- Besin: Bitkilerin yeterince beslenebilmesi yani topraktan ihtiyaç duyduğu mikro-besinleri çekebilmesi içinse toprağının ilkbahar ve yazın gübrelenmesi gerekir. Bunun için toprağın üstüne bir tabaka kompost yerleştirmek yeterli gelir.
- Drenaj: Üçüncü unsursa özellikle iyi bir su drenajına ihtiyaç duyan biberiye, lavanta gibi bitki türleri için önemlidir. Fazla suyun saksıdan atılabilmesi için kabın dibine kırık saksı parçaları, çakıl taşı ve toprağı karıştırarak koymak işe yarar.
- Işık: Son unsursa ışıktır. Çoğu bitki gündüz vakitlerinde direkt olarak güneş ışığı almaya ihtiyaç duyar. Eğer günün büyük bir bölümünde gölgede kalan bir alana sahipseniz düşük ışığa dayanıklı; begonya, nane, Japon çınarı, ortanca gibi bitkiler ekmek gerekir.
Salon bitkilerinin bakımı
Peki iç mekanda kalan bitkilere nasıl bir bakım yapmak gerekir? Balkon bitkilerine ek olarak burada dikkat etmemiz gereken unsurlar su, ışık, gübre, drenaj kadar nem ve temizlikleridir.
- Su: Dışarıya oranla daha stabil bir iklim ve güneş ışığına sahip iç mekan bitkilerinin su ihtiyaçları günlük bazda olmayabilir. Ne zaman su verilmesi gerektiğini anlamanın en iyi yolu bitkinin toprağına dokunmak ve ele kuru geliyorsa su vermektir. İç mekan bitkilerini çok sulamak köklerinin çürümesine sebep olabilir. Bunu önlemek için de devreye drenaj girer. Saksıların altına 1-2 delik açıp altına bir tabak yerleştirmek, bitkinin ihtiyaç duymadığı suyu dışarıya akıtmasına yardımcı olur. Bitkiye verilen suyun ılık olması da toprağın daha rahat çekebilmesini sağlar.
- Işık: Çoğu iç mekan bitkisi bolca güneş ışığı almak ister. Bitkileri güneşin gelişine göre yerleştirmek ve homojen büyümelerini desteklemek için düzenli olarak kendi etraflarında çevirmek önerilir.
- Nem: Özellikle kış aylarında bitkilerin ihtiyaç duydukları nem dengesini sağlamak için bulundukları odada nem makinesi açmak veya yapraklarına sıklıkla su sıkmak gerekir.
- Temizlik: Bitkilerin üzerinde birikebilen toz ve kiri nemli bir bezle düzenli olarak silmek, ölü yapraklarını, solmuş çiçeklerini ihtiyaca göre temizlemek sağlıklı büyümeleri için çok önemlidir.
- Besin: Aynı balkon bitkileri gibi iç mekan bitkileri de büyüme sezonlarında ek gübreye ihtiyaç duyarlar.
