Havaların ısınmasıyla beraber, bedenlerimiz de yeni mevsime hazırlanıyor. Bedende biriken ve istenmeyen atıklara toksin (Ama) denir. Karaciğerimiz, kanı filtreleyen bedenimizin detoks yapan organıdır. Metabolizma ve bağırsaklarda kimyasal işlemlerden sorumludur. Ancak, yıl boyu bedenimizde biriken toksinler bu işlemleri zorlaştırabilir. Karaciğeri destekleyen besinler ile toksin atmayı desteklemek mümkündür. Ayurveda’ya göre sağlık sindirim sistemi ile başlar. Sindirim ateşi (Agni), ne kadar güçlü ise o kadar sağlıklı oluruz. Sindirim sistemimizi rahatlatmak ve karaciğerin görevini yerine getirmesini desteklemek için bedeni arındırmak çok şifalıdır. Ayurveda’ya göre Kapha sezonu olarak geçen bahar aylarında karaciğer detoksu yapmanızı sağlayacak önerileri ve Ayurvedik tarifleri derledik!
Kapha sezonu nedir?
Kökeni Hindistan’a dayanan 5000 yıllık bütüncül tıp sistemi Ayurveda prensibine göre bedenimiz ile doğa bir madalyonun iki yüzü gibidir. Mevsimler değiştikçe doğa nasıl değişiyorsa, bizim de bedensel, zihinsel ve ruhsal ihtiyaçlarımız aynı şekilde değişiyor. Dolayısıyla, doğayla ne kadar uyumlu olursak beden, zihin ve ruh dengemiz de o denli güçlü olur.
Ayurveda’ya göre ilkbahar Kapha sezonudur. Kapha Dosha, su ve toprak elementlerinin birleşiminden oluşur. Nemli, serin ve ağır bir yapısı vardır. Dengelemek için kuru, sıcak ve hafif bir düzen oluşturmak gerekir. Beslenmenin yanı sıra günlük rutinlerimizi de bu doğrultuda şekillendirebiliriz. Zihin, rutinleri sever ve bu sayede zihin kendini güvende hisseder. Bu durum parasempatik sinir sistemini aktifleştirmeye katkı sağlar.
Toplamda 10 dakikanızı alacak bu küçük rutinler bedenin ve zihnin sakinleşmesine büyük katkı sağlayacaktır:
- Sabahları erken kalkmak.
- Telefon ya da dijital uyarcılar ile dış dünyayla iletişime geçmek yerine 5 dakika bile olsa kısaca bedeni fark etmek.
- Kısa bir nefes egzersizi ya da meditasyon çalışması.
- Ağız temizliği; dış fırçalama ve dil sıyırma.
- Aç karna ılık limonlu su içmek.
- Kuru fırçalama ile lenf sistemini uyarmak.
- Abhyanga masajı yapmak.
Ayurveda’ya göre ne yersen ve neyi sindirebiliyorsan O’sun. Dolayısıyla beslenme düzenimizi değiştirmeden önce şu an bize iyi gelen besinleri gözlemlemekte fayda var. Diyelim ki hafta sonu güzel, zengin bir kahvaltı yaptınız. Ekmekler, kekler, börekler, peynir çeşitleri, sınırsız çay, kahve. Sonrasında nasıl hissettiğinizi gözlemleyin. Ağırlık çöktü mü? Şişkinlik var mı? Uyku bastırdı mı? Tok olmanıza rağmen hala canınız tatlı çekiyor mu? Eğer bu soruların bir ya da birden fazlasına cevabınız evet ise yolunda gitmeyen bir şeyler var demektir. Gözlemleyin, fark edin.
Kapha sezonu beslenme önerileri
- Tabaklarınız gökkuşağı renkleriyle dolup taşsın.
- Mevsim sebzelerini, meyvelerini ve mümkünse organik olanları tercih edin.
- Sabahları çok aç hissetmiyorsanız, kahvaltıyı atlayabilir ya da sağlıklı bir sebze suyu tercih edebilirsiniz.
- Sade yağ dışında süt ve süt ürünlerinden uzak durun.
- Baharat kullanımını artırın.
- Soğuk yiyecek ve içecek tüketmemeye özen gösterin.
- Rafine şeker, kızartma ve undan uzak durun.
- Karaciğer dostu enginar, havuç, kuşkonmaz ve pancar tüketimini artırın.
Kapha sezonu için tarifler
Kitchari tarifi
Malzemeler:
- 1 yemek kaşığı sade yağ
- 1 çay kaşığı kimyon
- 1 çay kaşığı kişniş
- 1 çay kaşığı rezene
- 1,5 çay kaşığı zerdeçal
- Yarım çay kaşığı karabiber
- 1 çay kaşığı tuz
- 1/2 su bardağı maş fasulyesi
- 1/4 su bardağı basmati pirinç
- 3,5 su bardağı su
Maş fasulyesini en az 1 gece önceden ıslatın. Tencereye sade yağı koyun, baharatları ekleyin. Maş fasulyesi ve pirinci süzdükten sonra ekleyerek soteleyin. Ardından suyu ekleyerek pişirmeye başlayın. Suyunu çektiği zaman kitchariniz hazır. Dilerseniz süslemek için taze kişniş yaprağı ya da maydonoz kullanabilirsiniz.
Faydaları:
- Hafif ve kolay sindirilir.
- Toksinleri sıvılaştırır, bedenden kolay atılmasını destekler.
- Zihni sakinleştirir.
- 3 doshayı da dengeler.
- Pirinç ve bakliyat birleşerek gerekli olan tam proteini sağlar.
Vata doshası baskın kişilerin daha sulu kıvam, Pitta doshaların orta kıvam ve Kapha doshaların daha kuru kıvamda yemeleri önerilir.
Dilerseniz üzerine limon ve taze kişniş ekleyebilir, ayrı bir tavada sotelediğiniz ya da fırında pişirdiğiniz kök sebzeler ile servis yapabilirsiniz.
Fırında Kök Sebzeler
Malzemeler:
- 2 adet küp doğranmış pancar
- 2 adet küp doğranmış havuç
- 2 adet küp doğranmış turp
- 2-3 diş sarımsak
- 10 adet arpacık soğanı
- 2 adet defne yaprağı
- 1 tatlı kaşığı kişniş tohumu
- 1 çay kaşığı kimyon tohumu
- 1 tatlı kaşığı rezene tohumu
- 1 çay kaşığı tuz
- 1/2 çay kaşığı karabiber
- 1 çay kaşığı toz zerdeçal
- 2 yemek kaşığı sade yağ
Tüm malzemeleri karıştırın. Önceden 180 derece ısıtılmış fırında 40 dakika pişirin.
Bedeni dinleyerek, mümkünse yemek yerken başka bir şeyle ilgilenmeden yemeğe odaklanarak yemeye özen gösterin. Afiyet, şifa olsun.
Yukarıdaki bilgiler tavsiye niteliğindedir. Herkesin bünyesi farklıdır. Herhangi bir sağlık probleminiz var ise doktorunuza danışmanızı öneririz.
