Ayurveda’ya göre hepimizin kendine özel doğuştan sahip olduğu bir bünye tipi yani dosha’sı vardır. Üç ana bünye tipi olan vata, pitta ya da kapha’dan hangisine baskın olarak sahip olursanız olun, her mevsimde bir dosha’ya ait nitelikler çok daha baskın olarak yaşanır. Şunu bilmelisiniz ki, doğanın bir parçası olarak “ayurvedik beden tipiniz” ne olursa olsun her mevsimi temsil eden genel niteliklerden etkileniriz!
Eğer siz baskın bir vata iseniz (kendinizi bildiniz bileli düzensiz bir sindirim sistemine sahipseniz, zihniniz hiper aktifse, el ve ayaklarınız genellikle soğuksa, tuzlu gıdalara düşkünseniz ve cildiniz çok kuruysa) yaz geldiğinde yaz sezonunu temsil eden pitta genel niteliklerinden vata olduğunuz halde etkilenirsiniz.
Çünkü dosha’lar sadece insanlara has beden ve zihin birleşimi olan bünye tiplerini temsil etmez. Dosha’lar aynı zamanda 24 saatten oluşan bir gün içerisindeki farklı saat dilimlerini ve mevsimsel döngüleri de temsil eder.
“Buna göre yaz mevsimini pitta, sonbahar ve kışı vata, ilkbaharı ise kapha dosha nitelikleri temsil eder.”
Şubat sonuna kadar hüküm süren soğuk ve kuru vata sezonu boyunca bizi koruyan ağır, yoğun, yağlı ve tatlı bazlı nitelikler, kapha sezonuna gireceğimiz Mart ayı başlarında bedenimizdeki birikimini hissettirmeye başlar. Bize “detoks mevsiminin” geldiğini müjdeler!
Kapha mevsimi detoks mevsimidir ve detoksun başarılı olması için elbette beden ve zihinde eşzamanlı olarak yapılması gerekir. Kapha dengeleyici mevsimsel önerilerim ile bahar mevsimiyle birlikte gelen olumsuz etkilere karşı çok daha dengede, dinç, enerjik ve sağlam durabilirsiniz.
Mart ayında başlayıp, Haziran ortasına kadar devam edecek olan kapha sezonunda hem fiziksel, hem de zihinsel dengenizi korumanız için aşağıdaki önerilerim çok fayda sağlayacaktır.
Unutmayın bünye tipiniz, yani dosha’nız ne olursa olsun tüm dosha’lar ilgili mevsimsel döngülerden etkilenir. Özellikle bir de o mevsimi temsil eden dosha’ya sahip bir bünyeyseniz, dengesizleşme oranınız çok daha yükselme eğilimde olur.
Bu önerileri uygularsanız, bahar ayları boyunca artma eğilimi olan alerjileriniz, tıkanık sinüsleriniz, hapşırmalarınız, göz yaşarmalarınız, bedeninizi ağır ve uyuşuk hissetmeniz gibi dengenizi bozabilecek birçok kapha belirtilerini yaşamazsınız. Veya son derece azalmış olarak çok daha hafif, enerjik ve mutlu bir bahar geçirmenizi sağlayabilirsiniz.
Bütünsel sağlık ve mutluluğumuz gündelik olarak yaptığımız seçimlerde saklıdır, unutmayın!
Kapha sezonu boyunca ayurvedik önerilerim
Mart başı gibi başlayıp, Haziran ortalarına kadar devam eden bahar ayları boyunca bünyenizi dengede tutacak başlıca öneriler:
- Hafif menü seçimleri yapın, ağır ve yağlı yemeklerden uzak durun.
- Süt ve süt ürünlerini, yoğurt ve hatta kefiri azaltın.
- Salt çiğ ve soğuk gıda seçimleri yerine hafif pişmiş, sıcak ya da ılık yemek ve sıvı içecekleri tercih edin.
- Sabah çok erken kalkıyorsanız ağır kahvaltılardan saat 10.00’a kadar uzak durun. “Birşeyler yemeden güne başlayamam” diyenlerdenseniz çok hafif bir kaç lokma ile midenizi sakinleştirin.
- Günün en büyük ve en güçlü öğün seçimini saat 12.00-13.00 aralığında öğle yemeğiniz olarak yapın.
- Tamamen çiğ gıdalardan oluşan bir menüden uzak durun. Her öğünde hafif pişirilmiş gıda seçimleri yapın.
- Yiyeceklerinizi bu sezonda biraz daha yakıcı tatlarla hazırlayabilirsiniz. Yani acı biber ve karabiberi bolca kullanın.
- Tüm fizyolojide detoks etkisi yaratarak, kapha dosha’yı dengeleyen tatlar olan yakıcı, batıcı ve buruk tatları tüketmeye ağırlık verin.
- Tam tersi nitelikleri barındıran tatlı, ekşi ve tuzlu tatları içeren besin gruplarını azaltın.
- Düzenli olarak hareket edin, açık havada yürüyüş yapın.
- Vücut ısınıza dikkat edin, sıcak ve kuru kalacak şekilde giyinmeye özen gösterin: Yağmur suyu geçirmeyecek ayakkabı, yağmurluk, trençkot, şemsiye vb.
- Ham bal (içinde arı poleni olan bal) kapha dengesizliklerinin sistemden rahatlıkla tahliyesini sağlar. Fakat balı sıcak çay, su vb. içinde eriterek kullanmayın. Sıcakla birlikte tüketildiğinde ters etkiyi yaratarak, ayurvedik açıdan bir çeşit zehirli tutkala dönüşerek, tahliye kanallarını tıkar.
- Mutfaktaki baharat kavanozlarına zencefil ve zerdeçalı da ekleyerek, yemeklerinizi pişirirken kullanmayı unutmayın.
- Gün boyunca iki farklı zaman diliminde kapha çayınızı için : Zencefil, karabiber ve safrandan oluşan bu karışımı evde, iş yerinde rahatlıkla termosunuz içine atıp üzerine sıcak su ekleyerek yapabilirsiniz.
Ayurveda mutfağında 6 tat grubu bulunur ve her dosha bu 3 tat grubu tarafından temsil edilir.
Bazı tat grupları o sezona ait niteliklerin daha baskın olarak deneyimlenmesine sebep olur. Kapha dosha’yı dengeleyici tatlar yakıcı, acı ve kekremsi tatlardır. Dolayısıyla bahar ayları boyunca menünüzde ağırlıklı olarak bu tatları barındıran besin gruplarına yer vermeniz çok doğru olacaktır. Ayurvedik 6 tat grubu aşağıdaki besin gruplarını içerir:
Yakıcı (pungent) tatlar: Tüm biber çeşitleri, soğan, sarımsak, karanfil, zencefil, hardal, pırasa, turp, fesleğen, kekik vb.
Acı (bitter) tatlar: Yeşil yapraklı ve sarı renkli sebzeler, lahana, kereviz, brokoli, brüksel lahanası, pancar, aloe vera, kahve, zeytin, kakao vb.
Buruk (astringent) tatlar: Mercimek, kuru fasulye, yeşil elma, üzüm kabukları, karnabahar, nar, çay vb.
Tatlı tatlar: Tahıl, makarna, pirinç, ekmek, süt mamulleri, yağlar, kabuklu yemişler, nişastalı sebzeler, süt, et, tavuk, balık, şeker, bal, pekmez vb.
Tuzlu tatlar: Tuz, soya sosu, tuzlu etler, balık , işlemden geçirilmiş gıdalar, soslar vb.
Ekşi tatlar: Turunçgiller, çilek, domates, yoğurt, peynir, salamura gıdalar, sirke, turşu, salata sosu, alkol vb.
Siz siz olun, bahar mevsiminde hem bedeninizi, hem de zihninizi tazelemeyi sakın ihmal etmeyin.
Konu ile ilgili “daha fazla” bilgiye aşağıdaki yazılardan da ulaşabilirsiniz:
**Bu yazının orjinali, yukselencag.com’da yayınlanmıştır.
