Dünyanın her yerinde sütün kalsiyum ve protein deposu olarak kemik sağlığını desteklediğine, genel iyi olma halini yükselttiğine bu nedenle özellikle çocuklar tarafından bolca içilmesi gerektiğine inanılır. Aslında sütün bu faydalarını destekleyen herhangi bir bilimsel araştırma yok! Hatta tam aksine, edinilmiş veriler hayvansal süt ürünü tüketimini çeşitli sağlık problemleri; kilo alımı, sindirim problemleri, irritabl bağırsak sendromu, alerji, akne, egzama, artan kanser ve kemik kırığı riskine bağlar. Kısaca süt bedene yarardan çok zarar verebiliyor. Bu durum en basit şekilde, sütün içinde bulunan ana protein grubu kazein ile açıklanıyor.
Kazein nedir?
Sütün neredeyse yüzde 35’i 2 ana protein grubundan oluşur. Bunlar kazein ve whey; peynir altı suyudur. Bu yüzde 35’lik proteinin de yüzde 80’i kazein, yüzde 20’si wheyden oluşur. Kazeinin yapısı daha katıdır. Bu nedenle, peynir gibi sert süt ürünlerinde bulunan proteinin neredeyse tamamı kazeinden oluşur.
Whey, bedene girdiği zaman hızlıca sindirilir ve kana karışır. Bu da insülin seviyesinde ani ve yüksek bir artışa neden olur. Whey yani peynir altı suyunun da beraberinde getirdiği birçok sağlık komplikasyonu vardır.
Kazein vücutta nasıl bir etki yaratır?
Kazein, peynir altı suyuna oranla çok daha yavaş sindirilir ve uzun zamanda kana karışır. Bu süre zarfında ise ağza girdiği ilk andan itibaren bedende çeşitli hormonların salgılanmasına neden olur. Bu hormonlar temel olarak beynin bağımlılık yaratan bölgesini aktive eder. Bu nedenle süt ve süt ürünlerine karşı aşırı düşkünlük, yerken duramama gibi eğilimler gelişir.
Kazein proteinin emilimi, sindirim sistemini de oldukça zorlar. Küçük parçalara ayrılması için bağırsaklarda fazla enzim salgılanmasına neden olarak mikrobiyota dengesini bozan kazein aynı zamanda bedende enflamatuar bir cevabın oluşmasına ve bağırsaklar dahil vücut genelinde mukus üretiminin artmasına neden olur. Bu da ilgili sağlık problemleri; egzama, enfeksiyonlar, kabızlık, sinüzit, nefes alma problemleri, öksürük, tıkanıklık ve akneyi alevlendirir.
Kazein de kendi içinde iki genetik tipe ayrılır: A1 ve A2. Yapılan araştırmalarda A1 proteinin sindirilmesi sonucu ortaya çıkan BCM-7 peptidinin mide rahatsızlıklarına ve yüksek enflamasyona yol açtığı görülmüştür. A2 kazeinin üzerinde yapılan araştırmalar limitli olsa da A1’e göre daha rahat sindirilebildiği, çok daha az laktoz içerdiği bu nedenle daha az sağlık komplikasyonu ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Bunun canlı bir örneği de çoğu kişiye dokunan inek sütünün çoğunlukla A1 kazeini, keçi sütünün ise A2 kazeini içermesinde yatar.
Yapılmış küçük çaplı başka bir araştırmada aşırı A1 tipi kazein tüketimi, şizofreni ve otizm rahatsızlıklarının erken ve/veya şiddetli görülmesi ile ilişkilendirilmiştir.
Kazein hangi gıdaların içerisinde bulunur?
İnek sütü ve içerisine girdiği her tür hayvansal ürün kazein içerir. Paketli gıdalar da ana madde veya eser miktarda kazein proteini içerebildiği için tüketilmeden önce etiketi okunmalıdır.
- Hayvansal süt
- Peynir
- Krema
- Yoğurt
- Dondurma
- Tereyağ
- Hazır puding gibi tatlı karışımları
- Laktozsuz süt alternatifleri
- Mısır gevrekleri
- Peynir aromalı kraker, cips
- Fırın ürünleri
Kazein içermeyen alternatif besinler
İnsanların neredeyse yüzde 75’inde süt ve süt ürünlerini doğru şekilde sindirememe durumu yani intolerans görülür. Bu intolerans genellikle laktoz olarak adlandırılsa da kazein büyük bir rol oynar. Bu nedenle Fonksiyonel Tıp Doktoru Mark Hyman, süt ve süt ürünlerinin mümkünse tamamen beslenmeden çıkarılmasını, ana oyuncu değil; nadiren, az miktarda tüketilen bir gıdaya dönüştürülmesi ve keçi sütü ile ghee yağının alternatif olarak kullanılmasını önermektedir.
Diğer bir opsiyon da hayvansal süt ürünlerini bitki bazlı alternatifleri ile değiştirmektir.
- Bitki bazlı sütler
- Vegan peynir
- Vegan yoğurt
- Bitkisel yağlar
