Doğanın insanlar tarafından fazlaca sömürülmesi, hassas dengelerin kaybolmasına ve geri dönüşü olmayan çok yönlü sonuçların ortaya çıkmasına neden oluyor. Küresel ısınma, kutupların yok olması, temiz su kaynaklarının tükenmesi, okyanusların kirlenmesi, kontrol edilemeyen yangınlar, daha önce benzerine rastlanmamış virüsler ve şu anda yaşanmakta olan daha pek çok sorunun kaynağı insanların doğaya ve doğal kaynaklara saygılı davranmaması olarak gösteriliyor. Gezegenin karşı karşıya kaldığı bu değişim o kadar büyük ki, yeni bir çağa geçtiğimize inanılıyor.
Günümüzde yaşanan hayat tarzını sürdürebilmek için ihtiyaçlarımızdan çok daha fazla kaynak kullanıyoruz. Bunun sonucu olarak ekosistemler ve biyoçeşitlilik üzerinde oluşan hasarları telafi edemeyen gezegenimiz içinse sonuç geri dönüşü olmayan boyutlara doğru ilerliyor. Bu hasarların meydana gelmesinin en büyük nedenlerinden bir tanesi olarak gösterilen plastik kullanımı konusunda yeni bir yaklaşım edinmek, dünyanın dengesini koruyabilmemiz adına çok önemli.
İlginizi çekebilir: 15 Mayıs Dünya İklim Günü: Değişimin Farkında Mıyız?
Plastik kullanımı konusundaki gerçekler
Plastik kullanımımızı azaltmak ve hatta mümkünse sıfırlamak için çok önemli nedenlerimiz var.
- Her yıl ortalama 300 milyon ton plastik üretiliyor ve bunun yarısı tek kullanımlık.
- Her yıl yaklaşık 8 milyon ton plastik okyanuslarımıza atılıyor.
- Okyanuslarımızda yüzen çöplerin %90’ını plastikler oluşturuyor. Bu oran metrekare başına 46 bin parça plastik anlamına geliyor.
- Okyanuslarımızdaki en büyük plastik yığını Amerika’nın Teksas eyaletinin iki katı büyüklükte.
- Okyanuslardaki plastikler her yıl 1 milyon deniz kuşunun ve 100 bin deniz memelisinin hayatını kaybetmesine neden oluyor.
- Plastiklerin doğada yok olması 450 ila 1000 sene arasında zaman alıyor.
- Okyanuslarda oldukça küçük parçalara bölünen plastikler dalgalarla sahillere taşınıyor. Gözümüzle seçemediğimiz bu parçalara denizlerde ve sahillerde maruz kalıyoruz ve hatta yutuyoruz.
- Plastikler hakkında yazılan bir rapor dünya üzerindeki plastiklerin %9’unun geri dönüştürüldüğü, %12’sinin yakılarak havaya toksik gaz saldığını ve geri kalan %79’unun doğada bulunduğunu ortaya koymuştur.
- Yapılan bir araştırma düzenli olarak deniz ürünleri tüketen bireylerin her sene 11 bin küçük plastik parçası yediğini ortaya çıkarmıştır.
Plastik kullanımını neden sıfırlamalıyız?
Plastik üretimi
Oldukça büyük bir endüstriyel işlem anlamına gelen plastik üretimi, sosyal ve çevresel anlamda yıkıcı hasarlara neden olmaktadır. Plastikler hakkında yapılan bir araştırma dünyadaki petrolün %4’ünün plastiklere ham madde olduğunu, %4’ünün de yapım aşamasında enerji olarak kullanıldığını ortaya koymuştur. Bu oran her ne kadar az gibi görünüyor olsa da 1950’den 2012’ye kadar plastik üretimi yıllık ortalama 300 milyon ton artmıştır.
Üretilen her ürünün “üretim, kullanım ve atık” olmak üzere üç aşamada incelenmektedir.
- Plastik üretimi: Plastik üretimi için oldukça büyük miktarlarda yenilenemeyen enerji ve kaynak kullanılması gerekir. Bu da atmosfere sera gazı salınmasına neden olmaktadır.
- Plastik kullanımı: Plastiklerin önemli bir kısmı tek kullanımlık olarak üretilmektedir. Dolayısıyla bir plastiğin pratik kullanımı, işi biter bitmez doğrudan çöpe atılması anlamına gelmektedir.
- Plastik atıkların yönetilmesi: Seri üretilen plastiklerin neredeyse tamamı doğaya bırakılmaktadır. Güneş ışığına maruz kalan plastikler zayıflayarak parçalanmaktadır ve bu parçacıklar doğada uzun süreler kalmaya devam etmektedir. Canlıların hayatını tehdit eden plastikleri elimine etmenin tek yolu ısı işlemlerine maruz bırakmaktır. Fakat yanan plastikler çok fazla zehirli gaz salınımına neden olmaktadır.
İlginizi çekebilir: Hava Kirliliği Sağlığı Nasıl Etkiliyor?
Geri dönüşüm
Plastikleri geri dönüştürmek güzel bir çözüm gibi duyulsa da oldukça zorlu bir işlemdir.
Üretilen plastik paketler farklı katmanlardan oluşmaktadır ve her birinin özelliği farklıdır. Bu materyallerin birbirinden ayrıştırılması oldukça zor bir işlemdir.
Ayrıca geri dönüşüm esnasında oldukça fazla enerji kullanılmaktadır. Geri dönüşüm, plastik artıkların azaltılması konusunda oldukça etkili bir yaklaşım olsa da verimli bir çözüm değildir.
