Hiç kimse sahip olduğu genetik yatkınlıklar nedeniyle fazla kilolu olmaya mahkum değil. Orta yaşlara geldiğimizde yaş alma sürecinin bir parçası olarak kilo almamıza gerek yok çünkü sağlıksız kilo almak, daha doğru şekilde bedendeki beyaz yağ kütlemizin artması, metabolizma hızımızın düşmesiyle yaşanmıyor. Tam tersi fazla kilo, metabolizmamızı yavaşlatıyor. Bu da aslında sağlıklı şekilde kilo vererek her yaşta metabolizma hızımızı kontrol edebileceğimiz anlamına geliyor. Peki nasıl? Dünyaca ünlü bilim insanı, yazar, konuşmacı, doktor William Li sıkı diyet yapmadan sağlıklı kilo vermenin en etkili yollarını kahverengi yağ dokusu aktivasyonu üzerinden anlatıyor.
Dr. William Li kimdir?
Bilim insanı, konuşmacı, yazar ve doktor William Li çalışmaları ile 30’dan fazla yeni tıp tedavisi ile 70’ten fazla hastalığın tedavi sürecine katkıda bulunmuştur. Kitabı Doğru Beslen Sağlıklı Yaşa (Eat to Beat Disease) New York Times Çok Satanlar Listesi’nde birinci olmuş ve akranları tarafından “Dünyayı değiştirme şansı var.” yorumunu almıştır. Ted Konuşması Can We Eat to Starve Cancer? 11 milyon kişi tarafından izlenmiştir. Yakın zamanda yazdığı yeni kitabı Eat to Beat your Diet ile bu kez odağına metabolizma sağlığını alan Dr. Li, bedendeki sağlıksız yağ dokusunu azaltmanın, sağlıklı şekilde kilo vermenin ve yaşam süresini uzatmanın yollarını anlatıyor.
Vücut yağları ne işe yarar?
Fazla kilolu olmak metabolizmanın yavaşlamasına sebep oluyor ve bu durum herkesin kendi bedenine göre değişim gösteriyor. Dr. Li’ye göre tek bir sağlıklı beden tipi veya görünüm bulunmuyor. Birbirinden çok farklı dallarda yarışan olimpik atletler asla aynı yağ oranı, kilo veya görünüme sahip olmazken hepsi inanılmaz büyük fiziksel başarılar edinen sağlıklı bireyler oluyor çünkü bedenimizde doğru miktarda yağ dokusuna sahip olursak, yağ bizim düşmanız değil aksine dostumuz oluyor.
Yağ dokusu bizi ergenlik döneminde şekillendirmede, organ ve kemiklerimizi sert darbelerden korumada, ihtiyaç açığa çıkarmak için enerji depolamada rol oynuyor. Aynı zamanda yağ dokusu; tiroid, adrenal bezleri, yumurtalıklar, testisler gibi bir endokrin organı olarak kabul ediliyor çünkü hormon salgısında da etkili oluyor. Bedende 6 çeşit yağ dokusu bulunuyor: esansiyel, kahverengi, beyaz, bej, deri atlı ve iç organ yağı. Her biri çok önemli işlevlere yardımcı olan bu yağ tiplerinden Dr. Li için bir tanesi sağlıklı kilo vermenin anahtarını oluşturuyor: Kahverengi yağ dokusu.
Kahverengi yağ dokusu nedir?
Medikal olarak keşfi çok yakın bir geçmişe dayanan kahverengi yağ dokusunun görevi vücut ısısını düzenlemek. Bir depo yağ olmadığı için kolaylıkla enerjiye çevrilebiliyor, yani hemen yakılabilir bir yağ dokusu olarak değerlendiriliyor. Çok soğuk ortamlarda beden ısısını korumak için daha çok çalışması gereken kahverengi yağ dokusu metabolizmanın hızlanmasını da sağlıyor. Bu nedenle soğuk duşlar, buz banyoları gibi soğuk maruziyeti kahverengi yağ dokusunu aktive etmeye, metabolizmayı hızlandırmaya, insülin direncini kırmaya ve sağlıklı kilo vermeye yardımcı oluyor.
Beyaz yağ dokuları titrek, topak topak kitleler gibi görünürken kahverengi yağ dokusu kağıt kadar ince ve tahmin edilenin aksine cilde değil, kemiğe yakın bulunuyor. Boynumuzun kenarlarında, göğüs kemiğinin, kollarımızın, sırtın, kürek kemiklerinin altında ve bir miktar da göbeğimizde yoğunlaşıyor. Renginin kahverengi olması da hücrelerinde yoğun derecede mitokondri bulundurmasından kaynaklanıyor çünkü mitokondri organeli bol miktarda demir elementi barındırıyor ve tepkimeler sonucu oksitlenince demir kahverengileşiyor!
Kahverengi yağ dokusu nasıl aktive edilir?
Peki kahverengi yağ dokusu sadece soğuk ile mi aktive edilebiliyor? Dr. Li’ye göre hayır! Bazı gıdalar da kahverengi yağ dokusunu uyarmaya yardımcı oluyor. İçerisinde sülforafan, kuarsetin, beta d-glukan bulunduran bitki bazlı besinler ve araştırmalar sonucu tespit edilmiş bazı şaşırtıcı (!) yiyecekler en az soğuk maruziyeti gibi bir etki gösterebiliyor. İşte bu besinler:
- Sülforafan zengini besinler: Brokoli, bok choy, karnabahar, pazı.
- Beta d-glukan zengini besinler: Tüm mantar çeşitleri.
- Kuersetin zengini kapari, soğan.
- Mercimek.
- Kuru erik.
- Salça.
- Kuru elma.
- Hazırlanmış, konserve beyaz fasulye.
- Elma sirkesi.
- Havuç.
- Günde 3 bardağa yakın sade kahve tüketimi.
Sıkı bir diyet yapmadan sağlıklı kilo vermeyi sağlayan beslenme alışkanlıkları
Kahverengi yağ dokusunu aktive etmenin yanı sıra sıkı bir diyet yapmadan sağlıklı kilo vermenin ve kendimiz için ideal olan kiloya erişmenin başka hangi yolları bulunuyor? Dr. Li’nin yürüttüğü araştırmalara göre metabolizmayı harekete geçiren, bedene gerekli makro ve mikro besinleri verirken kilo kontrolünü kolaylaştıran beslenme alışkanlıkları aşağıdaki gibi sıralanıyor:
- Akdeniz tipi ve Uzak Doğu mutfağına yakın hatta ikisinin birleştiği füzyon bir beslenme tipi izlemek.
- İşlenmiş gıda tüketimini limitlemek ve mümkün olduğu kadar gerçek, taze gıdalarla beslenmek.
- Yağlı balıkları -özellikle somonu- düzenli olarak tüketmek.
- Akşam yemeğinden sonra kahvaltıya kadar atıştırmamak, en az 8 saatlik bir açlık periyodu oluşturmaya çalışmak.
Şaşırtıcı bir bilgi: Dr. William Li’ye göre kilomuz ne olursa olsun bedenimizdeki yağ dokusunun arttığının sinyallerini ilk dilimiz veriyor! Bir kas dokusu olan dilimizi saran organsal yağ, yağ deposu arttıkça kalınlaşabiliyor. Bu da kendini daha önceden hiç horlamayan kişilerin horlama problemi yaşamaya başlaması ile gösterebiliyor!
