Eğer bir ilişki içerisinde kendimizi düzenli olarak değersiz, yetersiz, suçlanmış ya da anlaşılmamış hissediyorsak, bize iyi gelmeyen zehirli bir ilişki içinde olma ihtimalimiz çok yüksektir. Toksik ilişki kavramı en çok romantik ilişkiler boyutunda ele alınıyor olsa da aslında aile içinde de birçok toksik davranışa maruz kalıyor olabiliriz. Buna rağmen aile içindeki toksikliği anlamak ve saptamak biraz daha zordur çünkü zaten o ailenin içine doğmuşuzdur ve küçüklüğümüzden beri bu tip davranışlara alışmışızdır. Büyük resmi göremeyiz. Peki toksik aile ilişkilerini nasıl saptayabiliriz ve etkilerinden kurtulmak, iyileşebilmek için neler yapabiliriz?
Toksik aile ilişkilerinin göstergeleri nelerdir?
Aile bireylerinizle ilişki kurarken, eğer bir şeylerin yolunda gitmediğini hissediyorsanız, biraz geri çekilip büyük resmi görmeye çalışmakta fayda var. Bizim kültürümüzde, insanların büyüdükçe ailesinden duygusal ve fiziksel olarak ayrışması hoş karşılanmamaktadır. Oysaki hayat akışında olması gereken, kişinin büyüdükçe aileden ayrışıp kendi yolunu çizmesidir. Eğer ebeveynlerinizden kendi yolunuzu çizmenizi engelleyecek davranışlar görüyorsanız bu bir toksik ilişki göstergesidir.
Fazlasıyla talepkar olmak, nankörlükle suçlamak, sınırlara, fikirlere, seçimlere saygı duymamak sağlıksız ebeveyn davranışlarındandır. Bu tip ebeveynleri tatmin etmek, memnun etmek mümkün değildir. Kişinin kendisini, sınırlarını korumayı öğrenmesi gerekmektedir. Bu tip ebeveynler sadece kendi ihtiyaçlarına odaklılardır, yaptığı davranışın zarar verici olup olmadığıyla ilgilenmezler. Kendi ihtiyaçları sebebiyle kıyaslamalar ve manipülasyonlar yaparlar. Karşıt bir fikri kabul etmez, sorgulanmaya, eleştirilmeye gelemezler.
Bir diğer toksik davranış kalıbı, aile içindeki ciddi sorunlara gözünü kapatmak ve hiçbir şey olmamış gibi davranmaktır. Bu aile bireyleri sorunlardan asla konuşmaz, adeta kaçar ve karşısındakini yalnız, güvensiz hissettirir. “Ağzımızın tadı kaçmasın,” diyerek susan ebeveynler bu grup için güzel bir örnektir.
Sık rastlanan toksik davranışlardan birisi de olayları aşırı dramatize etmek, sürekli kendini mağdur gibi göstermektir. Bu kişiler karşılarındakiyle asla empati kurmazlar, onlara nasıl hissettirdikleriyle ilgilenmezler. Asla özür dilemez, kendi hatalarını görmezler. Duygusal şantaj yöntemini kullanırlar.
Toksik aile ilişkilerinden kendimizi korumak için ne yapabiliriz?
Tüm bu davranışlardan kendimizi koruyabilmemiz için öncelikle şunu kabul etmeliyiz: Onlar değişmeyecek ama bizim onlara karşı tutumumuz, bakış açımız değişebilir. Ailemizden gelen toksik davranışlar karşısında bizde oluşan duygu, düşünce ve tutumlara odaklanmak iyi bir başlangıçtır.
- Gerçekte içsel ihtiyacımız ne?
- Onlardan alamadığımız şeyi kendimize sağlayabilir miyiz?
Kendimizi anlamaya yönelik her türlü soru bize yardımcı olacaktır. Daha derin bir çalışmaya ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız profesyonel destek almaktan çekinmeyin.