FOTOĞRAF: THE BEAUTY CHEF
Yaş sadece bir sayıdan ibaret; önemli olan nasıl hissettiğin lafını çok kez duymuşuzdur. Peki, gerçekten de öyle mi? Yaş almayla ilgili inançlarımız ve yargılarımız, gerçekten de yaşı sadece bir sayıdan ibaret kılabilir mi? Kendimizi yaştan bağımsız olarak tanımlamak, toplumun yaşlanmaya getirdiği ön yargıya karşı adaptif ve sağlıklı bir karşılık olabilir.
Yaş algımızı etkileyen faktörler
Subjektif yaş; hissettiğin yaşta olma kavramı, ruh sağlığı ve yaşlanma alanında yapılan eski araştırmalara dayanır. Exeter Üniversitesinden Serena Sabitini’nin 20 yıl süren ve 2022 yılında tamamladığı, yaş algısının yaşlanmaya ilişkisine bakan bu araştırması konuyla ilgili anlayışımızı geliştirecek niteliktedir. Araştırma, kişilerin yaş aldıkça özellikle bilişsel işlevsellik, fiziksel ve mental sağlık alanlarında yaşadıkları değişimin yaşlanma ile ilgili algılarına olan etkisine odaklanır.
Araştırmada öne çıkan sonuç, “Self-Perceptions of aging” yani yaşlanmaya yönelik kişisel algının mutlu bir yaşlanma için çok önemli olduğudur. Bu kişisel algıyı etkileyen şeylerden birisi de bilişsel işlevselliğimizdir. Çoğumuz bir şeyin yerini hatırlayamadığımızda ya da yapılması gereken bir şeyi unuttuğumuzda kendimizi “Yaşlanıyorum.”, “Yaşlandım artık!” gibi söylemler içinde bulmuşuzdur. Hafızamızla ilgili algımız, kişisel yaş algımızın şekillenmesine katkı sağlar. Bilişsel faktörlerin yanında fiziksel sağlığımızdaki değişimler de yaş algımızı etkiler. Örneğin; denge kaybı, yorgunluk ya da vücut ağrıları yaşadığımızda çoğunlukla akla ilk gelen düşünce bedenimizin tutulmuş olabileceği ya da uykusuz olabileceğimizden ziyade yaşlandığımızdır.
Yaş algımızın belirleyicileri
Yaş algımızı nelerin şekillendirdiğini belirleyebilmek için araştırmacılar katılımcılara Associations of Age-Related Change (AARC) yaşla ilişkili kayıp ve kazanımlar farkındalığı ölçeğini uyguladı. Bu ölçek ile katılımcıların yaş algılarını etkileyen olumlu ve olumsuz faktörler incelendi.
Aşağıdaki soruları cevaplayarak siz de kendi yaş algınızla ilgili farkındalık kazanabilirsiniz.
“ Yaşım ilerledikçe fark ediyorum ki…”
- Hareket yeteneğim kötüleşti.
- Fiziksel egzersize daha çok önem veriyorum.
- Daha unutkanım.
- Bir konuda karar vermeden önce daha çok bilgi ediniyorum.
- Bazen insanlar ben orada değilmişim gibi davranıyor.
- İnsanlar bana daha saygılı yaklaşıyor.
- Gelecek hakkında daha çok endişeliyim.
- Kendi ihtiyaçlarımı daha iyi fark ediyorum.
- Yaptığım her şey için daha fazla zamana ihtiyaç duyuyorum.
- Günlük rutinimi oluştururken söyleyebileceğim daha fazla şey var.
Bu yanıtlar ışığında siz, kendi yaş algınızla ilgili neler keşfettiniz? Eğer olumsuz gibi gözüküyorsa endişelenmeyin. Bu, bir nevi yaş almaya bardağın hangi tarafından baktığımızla ve yaşlanmayı nasıl algıladığımızla ilişkilidir. Ve algılarımız güncellenebilir.
Araştırmalar bize fiziksel, bilişsel ve mental sağlığı iyileştirmeye yönelik egzersiz ve uygulamalardan en çok da yaşla ilgili negatif algıya sahip bireylerin yararlanabileceğini gösterir. Dolayısıyla belki de yaşlanmayı negatif görmek, kendi sağlığımızı korumaya yönelik daha fazla sorumluluk almamıza ve kaliteli yaşlanmaya özen göstermemize katkı sağlayabilir.
Algılarımızın negatif yönde olduğunu fark ederek yaş almanın olası pozitif tarafları da düşünülebilir.
- Geçmişte karşılaştığınız kişiler arası problemlere yaş aldıkça yaklaşımlarınız nasıl değişti?
- Yaşamdaki deneyiminiz sayesinde daha iyi muhakeme yapabiliyor musunuz?
- Sosyal ilişkilerinizden aldığınız doyum geçmişe oranla nasıl şekillendi?
- Kendinizle olan ilişkiniz nasıl bir dönüşüm geçirdi?
Özetlersek; yaşlandıkça cildimiz, bedenimiz değişir, zamanla görüşümüz bulanıklaşır ve tüm bunlar çoğumuz için korkutucu gözükebilir. Fakat aynı zamanda yaş aldıkça hayata dair bilgelik, deneyim ve tecrübe kazanırız. Gençlere tecrübelerimizi aktarma ve rehberlik etme olanağımız olur, çoğalırız. Yaş almaya da bardağın dolu tarafından bakabilirsek yaşlanan kendimizle olan ilişkimizin ve yaşam doyumumuzun olumlu olması oldukça mümkün.
