Bağımlılıkla ilgili birçok tanım mevcut ama sanırım en özet haliyle bağımlılık şu şekilde açıklanabilir: Bağımlılık; bir şeyin, bir kişiye zarar vermesine rağmen, o kişinin o şeye devam etmesi durumudur.
Bağımlılık denildiğinde aklımıza ilk olarak uyuşturucu bağımlılığı gelse de aslında bağımlılığın birçok çeşit vardır. En sık rastlananları; sigara, alkol, uyuşturucu, kumar, kafein, alışveriş, seks, spor, beslenme bağımlılıkları ve duygusal bağımlılıktır.
Bağımlılığı yüzünden kişi hem bedenen, hem ruhen hem de sosyal anlamda zarar görür. Öncelikle işin bedensel kısmını ele almak gerekirse, kişi bağımlısı olduğu madde ya da duruma karşı bir adaptasyon geliştirir ve ona karşı fizyolojik bir istek duyar.
Bağımlılık belirtileri nedir?
Öyle ki o madde ya da durum kesildiğinde veya azaltıldığında yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Ayrıca vücut bağımlı olunan duruma ya da maddeye karşı tolerans geliştirir. Örneğin başlarda bir kadeh şarap kişiyi rahatlatmaya yetiyorken gün geçtikçe rahatlamak için önce iki sonra üç sonra da daha fazla kadeh şaraba ihtiyaç duyulmaya başlanmaktadır.
İşin ruhsal boyutunda, kişi o madde ya da durum olmadan mutlu olamayacağına ya da yaşayamayacağına inanır ve onu bir kurtarıcı olarak görür. Ne yazık ki zaman içinde sosyal çevresi de bundan zarar görmeye başlar; insan ilişkileri bozulur, işine, yapması gerekenlere odaklanamamaya başlar.
Bir kişi kendisine bunu neden yapar diye sorduğunuzu duyar gibiyim.
Bağımlılığın altında yatan birçok sebep vardır. Çocukluk dönemine bakıldığında, aşırı korumacı bir aileden gelme ya da çocuğunda hiç yol göstermemiş, sınırlar koymamış bir aileye sahip olma dolayısıyla da korunmasız büyümüş olma gibi durumlar bağımlılığın en temel sebepleri arasındadır.
Bunların yanı sıra kişinin ailesinde ya da yetiştiği çevrede bağımlılık vakaları varsa onların model alınma ihtimali de bağımlılığın sebepleri arasında gösterilebilir.
Bağımlılık, yetersizlikle kol kola ilerleyen bir sorundur. Kişi yetersizlikle karşılaştığında kendisini savunmasız hisseder, bağımlısı olduğu madde, kişi ya da durum olmazsa problemleriyle başa çıkamayacağını düşünür.
Bu sebeple bağımlılığı tam anlamıyla sonlandırabilmek için uygulanan terapilerde kişinin kendisiyle ilgili yetersizlik algısını değiştirmek gerekmektedir. Kişinin yeterlilik duygusu arttıkça başka insanlara ya da maddelere olan bağımlılığı da otomatik olarak azalacaktır.
Unutmayalım ki bağlılık çok pozitif bir durumken bağımlılık kişiye zarar veren bir durumdur.
