Sonbahar; doğanın değiştiği, havaların soğuduğu ve kuruluğun arttığı bir dönemdir. Bu mevsim, Ayurveda’ya göre Vata dosha’nın etkilerinin yoğunlaştığı bir zaman dilimidir. Vata dosha; hareket, değişkenlik, kuruluk ve soğukluk ile karakterizedir. Bu özelliklerin bedende ve zihinde artması, dengesizliklere yol açar. Ciltte, eklemlerde kuruluk, deride sertlik, zihinde huzursuzluk, ruhsal olarak kaygılı hissetmek, odaklanma güçlüğü gibi dengesizlikler bu dönemde artabilir. Dolayısıyla sonbaharda bedeni ve zihni dengelemek, Vata’nın dengesizliğini rahatlatmak için nefes çalışmaları (pranayama) yapmak bu geçişi rahatlatır. Vata dosha’nın getirdiği dengesizlikleri gidermek için sonbaharda uygulayabileceğiniz dengeleyici nefes çalışması olan beş pranik katman nefesini daha yakından inceleyelim.
Pranayama nedir?
Pranayama, enerjiyi doğru şekilde yönlendirmek ve doshaların dengesini sağlamak için uygulanır. Beş pranik katman nefesi, Vata dosha’yı dengelemeye, enerjiyi düzenlemeye ve zihinsel huzuru desteklemeye yardımcı olur. Her bir nefes, bedenin farklı enerji merkezlerine odaklanarak çakra merkezlerinin de aktive olmasını sağlar.
1. Prana: Canlandırıcı Nefes
Prana, hayati enerjiyi temsil eder ve bu nefes, enerjiyi doğrudan üçüncü göz bölgesine odaklar. Üçüncü göz; zihinsel farkındalık, içsel görüş ve sezgi ile ilişkilendirilir. Prana nefesi, zihnin netliğini artırır, dağınıklığı giderir ve enerjiyi canlandırır. Vata’nın doğası gereği getirdiği zihinsel dağınıklık ve enerji düşüklüğü bu nefesle dengeye kavuşur. Canlandırıcı etkisiyle hem zihni hem de bedeni uyandırır.
Nasıl uygulanır?
Rahat bir oturma pozisyonuna geçin ve gözlerinizi kapatın. Nefesinizi üçüncü gözünüze, yani alnınızın ortasına odaklayarak alın ve verin. Nefes alırken soluduğunuz havanın iki kaş arasından içgörü alanına girdiğini hayal edin. Nefesi orada bir an tutun ve üçüncü gözde parlayan bir ışık olduğunu düşünün. Altın renkli bir ışığınzihninizi, bedeninizi canlandırdığını ve yenilediğini hissedin. Nefesinizi verirken bu ışığın önce tüm bedeninizin içine ve oradan tüm evrene yayıldığını imgeleyin.
Etkileri: Bu nefes, zihinsel bulanıklığı giderir, farkındalığı artırır ve enerjiyi yeniler. Aynı zamanda meditasyon öncesinde odaklanmayı kolaylaştırır ve zihinsel netliği geliştirir. Akıl, duyu, baş, beyin ve sinir sistemleriyle ilgili tüm hastalıkların tedavisinde faydalıdır. Özellikle sinüs alerjilerine, soğuk algınlıkları ve baş ağrısına iyi gelir. Sinirsel ve beyinsel yorgunluğun iyileştirilmesine destek olur. Prana nefesi, daha üretken zihinsel aktivite için beyni tazeleyen ve canlandıran pranik banyoyu sağlar.
2. Udana: Yükselen Nefes
Udana, boğaz merkezli bir nefes çalışmasıdır ve enerjiyi yukarı doğru yönlendirir. Bu çalışma Ujjayi yani genize doğru nefes alıp genizden nefes vererek yapılır. Boğaz çakrasını etkileyen bu nefes, iletişim yeteneğini geliştirir, zihinsel netliği artırır ve Vata’nın getirdiği zihinsel ifadeyi dengeler.
Nasıl uygulanır?
Nefes boğazınızdan geçerken hafif bir ses çıkararak derin ve kontrollü bir halde havayı içinize çekin. Nefesi verirken, dudaklarınız kapalı şekilde “M” sesi çıkararak nefesinizi boşaltın. Nefesi verişiniz, Bhramari yani arı nefesi ile aynı olacak şekilde gerçekleşmeli.
Etkileri: Udana nefesi gırtlak bölgesindeki ve ses tellerindeki tüm hastalıkları tedavi eder. Boğaz şişkinliklerine karşı korur, sesi daha iyi hale getirir, canlılık verir ve güç bahşeder. Kendini ifade etmenin gücüne ihtiyaç duyanlara destek verir. Bu nefes ile boğaz çakrasının dengelenmesine yardımcı olabilirsiniz.
3. Vyana: Genişleyen Nefes
Tüm bedeni kaplayan ve dışarıya genişleyen kalpteki nefestir. Vyana nefesi akciğerler ve kalp bölgesini açmayı hedefler ve buradan bedenin kalanına, dışsal dünya ve yaşamın tümüne yayılır.
Vyana, enerjinin kalpten dışarıya doğru genişleyerek yayılmasını sağlayan bir nefes çalışmasıdır. Bu nefes, bedenin her köşesine enerjiyi dağıtarak Vata’nın getirdiği bedensel dengesizliği giderir. Genişleyici etkisiylehem bedensel farkındalık artırılır hem de enerji bedene dengeli bir şekilde yayılır.
Nasıl uygulanır?
Derin bir nefes alın, kalbinizi ve akciğerlerinizi hava ile doldurun, göğüs kafesiniz nefesinizle genişlesin, nefesinizi anlık tutun ve aldığınız havanın yeşil bir ışık olarak önce tüm bedeninize, bedeninizden tüm çevrenize, çevrenizden tüm evrene yayıldığını imgeleyerek nefesinizi verin. Nefes alırken ve verirken tüm bedeninize genişlediğini ve sizi sarmaladığını hissettiğiniz zamanlarda, gördüğünüz yeşil ışık ile kalp çakranızı uyandırabilirsiniz.
Etkileri: Tüm dolaşım, kas ve iskelet sistemlerindeki hastalıkların tedavisine yardımcı olur. Akciğer sorunları, kalp hastalıkları, artirit, astım ve stres için iyidir.
4. Samana: Merkezleyici Nefes
Samana için göbek veya karın nefesi diyebiliriz. Samana nefesi, enerjiyi bedenin merkezinde toplayarak dengelemeye yardımcı olur. Özellikle sindirim bölgesinde etkili olan bu nefes, enerjiyi karın bölgesinde toplayarak sindirim sistemi üzerinde düzenleyici bir etkiye sahiptir. Vata’nın neden olduğu sindirim zorluklarını hafifletir ve merkezi bir denge sağlar.
Nasıl uygulanır?
Nefes alırken tüm evrenin ve kozmosun enerjisini göbeğinizden içeriye doğru alın. Sindirim ateşini besleyin. Nefesi sabitçe göbek bölgesinde tutun, böylece sindirim ateşinin alev almasını sağlayın. Nefes verirken nefesi tüm dokulara, akıl ve kalbin tüm katmanlarına besleyicilik sağlayarak göbekten dışa doğru genişletin. Nefes alırken imgelediğiniz sarı renkli ışık, göbeği doldursun, genişletsin. Orada kalın, bir an bekleyin sonrasında göbek deliğini omurgaya yaklaştırarak nefesinizi verin.
Etkileri: Samana nefesi, sindirim sistemini düzenler ve bedeni merkezler. Karaciğer, safra kesesi, mide ve ince bağırsaklardaki sorunlara yardımcı olur. Özellikle iştahsızlığa, kötü emilime ve ülsere iyi gelir. 3. Çakra dengeleme için kullanılan bu nefes, öz güvenin artmasını destekler.
5. Apana: Köklendirici Aşağı İnen Nefes
Apana nefesi, enerjiyi aşağıya, alt beden ve ayaklara yönlendiren bir nefes çalışmasıdır. Bu nefes, bedeni topraklayarak Vata’nın yükselttiği kaygıyı ve gerginliği azaltır. Apana nefesi, sindirim ve boşaltım sistemleri üzerinde rahatlatıcı bir etkiye sahiptir. Enerjiyi aşağıya yönlendirerek bedeni dengeler. Bizi toprağa bağlayan ve köklendiren kök çakra nefesidir.
Nasıl uygulanır?
Nefes alırken kuyruk sokumunuza odaklanın. Bedenininizi sabit bir dağ gibi hissedin. Enerjiyi burada nefes ile tutun. Nefes verirken enerjiyi aşağı, ayaklarınızdan toprağa doğru köklendirin, böylece fiziksel veya zihinsel toksinleri toprağa bırakın. Bu nefes çalışması, bedeni topraklayarak sakinlik ve denge sağlar.
Etkileri: Apana nefesi, enerjiyi aşağıya yönlendirerek Vata’nın getirdiği stres ve kaygıyı hafifletir. Bedeni topraklar, sindirim sistemini rahatlatır ve gerginliği giderir. Üreme, idrar ve boşaltım sistemleriyle ilgili tüm hastalıklar için yardımcıdır. Kabızlığa, ishale, regl sorunlarına ve cinsel halsizliğe iyi gelir. Bağışıklık sistemini güçlendirir, sindirim için gerekli olanı destekler, hastalık oluşumunun engellenmesine yardımcı olur.
Bu beş prana nefesi, özellikle Vata doshanın getirdiği dengesizlikleri gidermek için tasarlanmıştır. Ayrı ayrı veya hepsini bir arada yapabilirsiniz. Kendizi odaksız, cansız, yorgun, kararsız veya dengesiz hissettiğiniz günlerde sadece Prana nefesini; sindiriminizde sıkıntı yaşadığınız zamanlarda Samana; kendinizi dünyadan kopuk hissettiğinizde Apana; geceleri uyumakta zorluk yaşadığınızda Vyana; toplantılarda daha odaklı olmak istediğinizde yine Prana nefesini ayrı olarak yapabilirsiniz.
Tümünü uygulamayı tercih ettiğinizde nefes çalışmasını sırasıyla 10’ar kez tekrarlayarak yapın. Sabah saatlerinde bu nefes çalışmalarını uygulayarak güne enerjik, sakin ve dengede başlayabilir, sonbaharın dengesizliğini dengeye dönüştürebilirsiniz.
