Farklı nedenlerle ortaya çıkan fakat genellikle benzer semptomlarla kendini gösteren fibromiyalji “6 aydan uzun süren vücut ağrısı hastalığı” şeklinde tanımlanıyor. Bütüncül bir bakış açısıyla ele alınması gereken fibromiyalji hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında Nöroloji Uzmanı Dr. Banu Taşcı Fresko ile keyifli bir röportaj gerçekleştirdik.
İlginizi çekebilir: Bütünsel Sağlığı Optimize Eden 5 Temel Kural
Fibromiyalji nedir?
Fibromiyalji altı aydan uzun süren kronik bir ağrı hastalığıdır. Yaygın ağrı ile birlikte hastalarda pek çok şikayet görülür.
Fibromiyalji belirtileri nelerdir?
En sık görülen belirtilerse;
- Uyku problemleri,
- Beyin sisi,
- Geçmeyen yorgunluk,
- Depresyon ve kaygı bozuklukları,
- Artmış duyarlılık,
- Mide bağırsak yakınmaları,
- Sabah tutukluğu,
- Denge bozukluğu,
- Baş dönmesi,
- Kulak çınlaması,
- Ellerde-ayaklarda uyuşma ve karıncalanma,
- Huzursuz bacaklar sendromu,
- Çene ağrısı,
- Göz kararması,
- Adet öncesi gerginlik ve cinsel işlev problemleridir.
Fibromiyalji neden olur?
Fibromiyaljinin ortaya çıkmasının pek çok nedeni vardır. Bunlardan en önemlisi beynin gelen ağrılı uyaranlara uygunsuz yanıt vererek ağrıyı normalden fazla hissetmesine neden olan merkezi duyarlılık artışıdır.
Bunun dışında kronik stres, kronik enflamasyon, mast hücrelerinin normalden daha aktif olması/histamin entoleransı ve oksidatif stres gibi nedenler ağrıların başlamasına, oluşmasına ve devam etmesine neden olabilir.
Bireylerde genetik veya epigenetik kalıtımla fibromiyalji görülme ihtimali artabilir. Serotonin ve dopamin metabolizması bozuklukları, artmış bağırsak geçirgenliği ve bağırsak sağlığında bozulmalar, ağır metal toksisitesi ve geçirilmiş enfeksiyonlar da fibromiyalji ağırlığının başlamasına neden olabilir veya var olan ağrıyı şiddetlendirebilir.
Fibromiyalji nadiren tek başına görülür. Genellikle fibromiyalji ağırlara ve diğer bulgulara; migren, gerilim tipi baş ağrısı, çene eklemi bozuklukları, kronik yorgunluk sendromu, irritabl bağırsak sendromu, çoklu kimyasal hassasiyet ve kronik pelvik ağrı/kronik prostatit eşlik edebilir. Buğday hassasiyeti, insülin direnci, metabolik sendrom ve hasta bina sendromu ağrıların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Bunların dışında fibromiyalji bulgularının ortaya çıkmasına veya artmasına neden olan en önemli problemler Batı tipi beslenme ve hareketsizliktir.
Batı tipi beslenme, lif, mineral, vitamin ve sağlıklı yağlar ve protein içeriğinden yoksun; tuz, rafine karbonhidrat, şeker ve gıda katkı maddelerinden zengin beslenme çeşididir. Hareketsizlikse tek başına bile fibromiyalji sendromuna neden olabilir. Sedanter bir hayat tarzı oksidatif stres ve enflamasyonu arttırır, insülin direncine neden olur, serotonin ve dopamin metabolizmalarını bozarak seviyelerini düşürür ve kasları zayıflatır.
Fibromiyalji tedavi edilebilir bir hastalık mı?
Fibromiyaljinin tek bir nedeni olmadığı için yüzde 100 ortadan ortadan kaldırılması zor ama mümkündür. Özellikle daha az risk faktörü olan ve daha genç insanlarda tedavi yanıtı oldukça iyi ve tatminkârdır. Ancak orta yaşın üstünde, özellikle kadınlarda menopoz yaşlarında olan hastalarda ve belirgin çocukluk çağı travması olan kişilerde yüzde 100 ortadan kaldırılması çok mümkün görünmemektedir.
Uygun beslenme ve düzenli hareket sağlandığında ve travmalarla yüzleşip psikolojik destek alındığında ağrısız bir hayat sürmek mümkün olabilir. Fakat hayat tarzının eskiye dönmesiyle ağrılar tekrar nüks edebilir.
Fibromiyalji tedavisi nasıl olur?
Fibromiyaljinin tedavisinde öncelikli olarak sağlıklı beslenmek ve hareket etmek gerekmektedir. Sağlıklı beslenmeyi glütensiz, şekersiz, rafine karbonhidratsız, işlenmiş ve katkı maddesi içeren ürünsüz, inek sütü ve ürünlerinin olmadığı; bol sebze, balık ve tohumların tüketildiği bir beslenme olarak özetleyebiliriz. Ayrıca çocukluk çağı travması veya kronik stres durumunda mutlaka psikolojik yardım alınmalıdır.
İlaç tedavisi ve takviye desteğinin, hastanın ayrıntılı olarak hikayesinin dinlenip, muayene edilip, ardından kan tahlilleri görüldükten sonra düzenlenmesi veya önerilmesi mümkün olabilir. Klasik ağrı kesiciler fibromiyalji tedavisinde çok belirgin etkinlik göstermez.
Vitamin ve mineral eksiklikleri yerine konup hasta sağlıklı beslenmeye geçince nadiren kas gevşetici tedavi uygulaması gerekebilir.
Düzenlenen tedavi ile birlikte beslenmesini düzelten ve hareket etmeye başlayan hastalara bunların yanında masaj, akupunktur ve manüel terapi önerilebilir. Stresle baş etmek, ağrıları geçirmek ve yaşla beraber oluşan değişikliklerin üstesinden gelebilmek için yapılabilecek en iyi uygulama yoga ve nefes çalışmalarıdır.
İlginizi çekebilir: Prof. Dr. Nazan Uysal Harzadın ile Fonksiyonel Beslenme
