Kendimizin sahiplenmediği her konu, bizim sahibimiz olur. Bu basit cümle ile çıkış noktası açıklanabilen gölge çalışması (shadow work), ünlü psikolog ve psikanalist Carl Jung‘un çalışmalarından doğan bir farkındalık pratiği. Özünde, kendimizle tam anlamıyla barışabilmenin tek yolunun sevmediğimiz, bastırdığımız, hiç düşünmediğimiz yönlerimizi de sevmekten geçtiğini söylüyor. Siz de daha iyi versiyonunuza doğru çıktığınız kişisel gelişim yolculuğunuzda karanlık tarafınızı bir yoldaş haline getirmek istiyorsanız gölge çalışması size rehberlik etsin!
Gölge benliği nedir?
Gölge benliği herkesin içerisinde bulunan düşünmediği, reddettiği, bastırdığı ve sonucunda bilinçaltına ittiği özelliklerini, duygularını, düşüncelerini temsil ediyor. Karakterimizin bir bölümünü oluşturan bu yönümüz, aslında bizler onu görmeyi tercih etmediğimiz için görünmez hale geliyor.
İçimizdeki bu gölge nasıl oluşur?
Karakterimizin içerisinde beliren bu gölgenin ilk temelleri çocukluğumuza dayanıyor. Küçük yaşlardan itibaren oluşturduğumuz karakterimiz sırasıyla ailemizden, okulumuzdan ve çevremizden etkileniyor.
Birincil bakım verenler, çoğu zaman ebeveynlerimiz, hayatımızı sürdürebilmemizin; yemek yememimizin, barınmamızın, güvenliğimizin tek garantisi olarak beynimize kodlanıyor. Yaşam kaynağı olarak gördüğümüz bu kişilere ister istemez derin bir sevgi ve bağlılık duyuyoruz. Bu kişilerin sevgisini ve yardımını her daim almak için de dediklerine ve yaptıklarına çok dikkat ediyor, kendimizi onların sevgilerinin etrafında şekillendiriyoruz. Bu da onlardan gelen negatif tutumların karakterimizi ciddi ölçüde etkilemesine neden oluyor.
Örneğin; çevresinden sakınmayan, sesli, hareketli bir çocuğun otantik özelliklerinin ailesi tarafından “Çok konuşma, bağırma, sessiz ol, hareketsiz dur.” gibi cümlelerle baskılanması, zihnini şartlayabiliyor. Ailesinin sevgisini almaya devam etmek için sessiz olması gerektiğini “öğrenen” çocuk, düşündüğünü söyleyemeyen bir yetişkine evrilebiliyor. Kendi gölge benliğini başka insanlara yansıtabiliyor. Ne zaman çevresinde düşündüklerini rahatlıkla söyleyebilen biri ile karşılaşsa içi anlamsız bir öfke, kıskançlık ile dolabiliyor. Ortaya çıkan negatif duygular yüzünden, bu benlik “gölge” ismini alıyor.
Bu negatif tutumlar zinciri, sosyal alan genişledikçe de katlanarak büyüyor. Öğretmenler tarafından masum bir davranış sonucu herkesin önünde azarlanmak, arkadaş grubunda nedensizce dışlanmak, sürekli olarak vücudunun bazı bölgelerini saklamak zorunda olduğunu duymak gibi küçük görünen birçok negatif tutum kişinin bilinçaltına korku, utanç gibi duygular yerleştirebiliyor.
Kişinin hatırladığı veya hatırlamadığı her tür travmatik olay, bilinçaltına yapışarak tüm hayatını bir adım geriden etkileyebiliyor. Küçüklüğünde cesareti kırılmış birisi nefret ettiği işinden bir türlü ayrılamayan, seçimlerini korkunun gölgelediği birine dönüşebiliyor.
Gölge çalışması (Shadow work) nedir ve ne işe yarar?
Gölge çalışması da tam olarak bilinçaltına itilmiş bu gölgeleri gün yüzüne çıkarmayı ve farkındalık ile iyileştirmeyi hedefliyor.
- Kişinin yaşayabileceği en iyi hayata ulaşmasında onu tutan kök salmış negatif duygu, düşünce ve aksiyon modelleri kırılıyor.
- Özgüven ve öz sevgi gelişiyor.
- Dış dünyadan bağımsız olarak, huzur ve güvenlik hissiyatları içeride bulunuyor.
- Tam anlamı ile özgürleşilebiliyor.
- Karakterde güçsüz bulunan yönler yeniden kazanılarak, güçlü yanlara dönüştürülüyor.
Gölge çalışması (Shadow work) nasıl yapılır?
Gölge çalışması en basit açıklamayla Sokrates vari bir soru cevap olarak işliyor. Objektif bir kişinin yani terapistlerin daha rahat ortaya çıkarabildiği gölge benlik, bireysel olarak da keşfedilebiliyor. Bunun için aşağıdaki adımlar takip edilebilir:
1. Gölge benliğinizi ortaya çıkarın.
- Gölge benliğin ortaya çıkması için zihnin buna en açık olduğu anı; meditatif hali kullanmak öneriliyor. Uyku ile uyanıklılık arasında derin bir rahatlatma içerisinde, bilinçaltını ortaya çıkaran beyin dalgası tetaya ulaşılabiliyor. Zihin tetadayken de ortaya çıkan tüm düşüncelere izin vermek ve hepsini farkındalıkla izlemek kişiyi gölge benliğine götürüyor. Eğer zihinde hiç bir düşünce belirmiyorsa bu haldeyken kendi kendine sorular sormak ve cevapları izlemek gerekiyor.
- Birçok kişi için derin meditasyona girmek düzenli bir pratiği, bolca emeği ve sabrı gerektirebiliyor. Bu nedenle meditasyon yerine journaling yani günlük tutmak da kullanılabiliyor. Hiç tereddüt etmeden, düşünmeden akıldan geçen her sözün deftere yazıldığı bu pratik, hiç beklenilmeyen bir anda gölge benliğin ortaya çıkmasını sağlayabiliyor.
- Aynı zamanda hangi durumlarda veya kişilerin yanında tetiklendiğinizi fark etmek de gölge benliğinizi anlamanıza yardımcı olabilir.
Neden o durumda veya o kişinin yanında üzüntü, kıskançlık, öfke, kin duydum? Bunun nedeni bazı durumlarda benim içimde de oluşuyor mu?
Negatif duygulardan kaçmamak, aksine üzerine gitmek, gölge çalışmasının merkezinde yer alıyor.
2. Hangi olay bu benliğin oluşmasına neden oldu, hatırlamaya çalışın.
Gölge benliğinizi; utanç, korku, pişmanlık, bencillik ve nice olası negatif duyguyu keşfettikten sonra bunların ilk çıkış anına; orijinal travmaya inmek ikinci adımı oluşturuyor.
Hangi durumda ilk kez bu duyguları hissettiniz, düşünceler aklınıza geldi, aksiyonlarınızı o andan itibaren değiştirmeye başladınız?
Hatırlayabildiğiniz anılardan adım adım geriye doğru ilerlemek ve tüm akla gelenleri elle yazmak, orijinal travmayı daha rahat bulmanızı sağlayabilir.
3. Negatif davranış modellerinizi kırmaya başlayın.
Gölge benliği ve orijinal travmayı keşfetmek yol açtıkları zincirleme etkiden; negatif davranış modellerinden kurtulabilmeye yarıyor.
Örneğin; eğer gölge benliğinizin özünde korku varsa ve bu ebeveynlerinizin küçüklüğünüzde ayrılmaları ve suçu kendinizde bulmanız yüzündense korku yüzünden yapamadığınız, yapmayacağınız her aksiyona yeni bir perspektiften bakmaya başlayabilirsiniz. Bu da konfor alanınızdan çıkmak için geçerli bir neden oluşturabilir. Kendinizi “zorlayarak” daha önceleri asla yapmayacağınız korku verici adımları atmak da yaşayacağınız deneyimlere başkalarının değil, kendi duygu ve düşüncelerinizi yüklemenizi sağlar.
Bu dönüşümün oldukça zorlayıcı, emek isteyen ve çok da hoş hissettirmeyen bir süreç olması ise maalesef kaçınılamaz. Bu gölge çalışması yaparken göz önünde bulundurulması gereken pozitif streslerden!
Gölge çalışması yaparken tetiklendiğiniz anlar olabilir.
Büyük, küçük birçok travma bizi düşündüğümüzden çok etkiliyor olabilir. Gölge çalışması ile bilinçaltınızın derinine indikçe, orijinal travmaları keşfettikçe kendinizi daha kötü hissettiğinizi fark edebilirsiniz. İyi hissetmekten bir önceki etap olan bu konforsuzluk alanı sizin için fazla geliyorsa hemen durup, bu konuda bilgili bir uzmandan destek isteyebilirsiniz. Kimse gölge tarafı ile tek başına yüzleşmek zorunda değil!
