Gotu Kola, binlerce yıldır kullanılan şifalı bir bitkidir. Cilde olan faydalarının yanı sıra beyin sağlığını destekleyerek hafızayı güçlendirmeye, zihinsel netliği artırmaya ve bilişsel fonksiyonları iyileştirmeye yardımcı olabilir. Gotu Kola bitkisinden tam olarak faydalanabilmek için besin değerlerini, başlıca sağlık faydalarını ve bilişsel işlevi artırmaya yönelik araştırmaları inceledik.
Gotu Kola nedir?
Centella asiatica adıyla da bilinen Gotu Kola, Asya kıtasında yüzyıllardır yetiştirilen bir bitkidir. Geleneksel tıpta bu bitki cilt sağlığını iyileştirme, yaraların iyileşmesini hızlandırma ve hafızayı güçlendirme gibi birçok faydalı özelliğiyle tanınır. Gotu Kola, Hindistan’da uzun zamanlardan beri ilaç olarak kullanılan ve Hint Ayurveda uygulamalarında uzun ömürlülüğü teşvik etmesiyle tanınan bir bitkidir.
Günümüzde ise cilt bakımı ürünlerinde yatıştırıcı ve onarıcı özellikleri sayesinde oldukça popülerdir. Gotu Kola yani Centella asiatica’nın en bilinen faydalarından biri, kan dolaşımını artırarak yara iyileşmesini hızlandırmasıdır. Bu özellik, akne izlerinin ve hiper pigmentasyonun tedavisinde etkilidir.
Gotu Kola’nın besin değeri nedir?
Gotu Kola, çeşitli tıbbi ve besleyici özellikleri nedeniyle birçok ülkede ilaç olarak kullanılmanın yanı sıra, yapraklı sebze haliyle veya bir içecek olarak da tüketiliyor. Özellikle karotenoidler, C vitamini ve B kompleks vitaminleri bakımından yüksek bir içeriğe sahiptir. Ayrıca demir, kalsiyum, potasyum, magnezyum ve K, E vitaminleri açısından zengin bir kaynaktır.
Gotu Kola’nın sağlığa başlıca faydaları
Yıllar içinde Centella asiatica‘nın yiyecek ve içeceklerde kullanımı, özellikle yararlı işlevsel özellikleri nedeniyle artmıştır. Gotu Kola’nın birçok araştırmada vurgulanan kullanımları arasında yaraları iyileştirmek, enerji seviyelerini artırmak, anksiyeteyi azaltmak, cinsel gücü artırmak, cilt hastalıklarını tedavi etmek, yaşam süresini uzatmak gibi faydalar yer alır. Ancak, bu kullanımların çoğunu destekleyecek klinik kanıtlar sınırlıdır.
Gotu Kola ve beyin sağlığı
Çeşitli araştırmalar, Gotu Kola’nın beynin ve sinir sisteminin işleyişini desteklediğini, hafızayı iyileştirmeye ve yaşlanmaya karşı korumaya yardımcı olabileceğini öne sürer. İşte Gotu Kola’nın bazı faydaları!
Bilişsel işlevi artırabilir.
Bazı araştırmalar, Gotu Kola’nın hafızayı ve genel bilişsel işlevi artırabileceğini, bu nedenle Alzheimer hastalığı gibi bilişsel bozukluklara yönelik potansiyel bir tedavi olabileceğini öne sürüyor. 2016 tarihli bir çalışma, Gotu Kola özütü ve folik asidin felç sonrası bilişsel yetenekleri iyileştirmedeki etkilerini karşılaştırmıştır. Çalışmada, Gotu Kola ve folik asit, genel bilişsel işlevi iyileştirmede benzer derecede faydalı bulunmuş ancak Gotu Kola hafızayı iyileştirmede daha etkili olmuştur. Bununla birlikte, aynı yıl yapılan başka bir çalışma, Gotu Kola kullanımının felç sonrası bilişsel bozuklukları iyileştirme açısından folik asitten daha az etkili olduğu ancak bazı katılımcıların uzun vadeli hafızalarında belirli bir iyileşme yaşadığı belirtilmiştir. Bu bulgular, Gotu Kola’nın hafıza ve bilişsel işlev üzerinde bazı olumlu etkiler yaratabileceğini ancak daha fazla araştırma gerektirdiğini gösterir.
Kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
2016 yılında yapılan bir çalışmada, araştırmacılar Gotu Kola’nın 72 saat boyunca uykusuz bırakılan erkek farelerde kaygı önleyici bir etkiye sahip olduğunu bulmuşlardır. Beş gün boyunca Gotu Kola verilen fareler, önemli ölçüde daha az kaygı benzeri davranış sergilemişlerdir. 2013 yılında kaygı önleyici bitkisel ilaçlar üzerine yapılan bir incelemede de Gotu Kola’nın akut bir kaygı önleyici etkiye sahip olduğu belirtilmiştir. Ancak, bu bulguların doğrulanabilmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Uykusuzluğu hafifletebilir.
Anksiyete, stres ve depresyonu tedavi etme özelliği göz önüne alındığında, bu durumlara eşlik eden uykusuzluğu tedavi etmek için de kullanılabilir. Bazı kişiler, Gotu Kola’yı uykusuzluk ve diğer uyku bozuklukları için kullanılan reçeteli ilaçlara güvenli bir alternatif olarak görmektedir. Ancak doktor tavsiyesi almadan kullanılmamalıdır.
Beyin sisini azaltmada olumlu etkileri olabilir.
Beyin sisi, zihinsel bulanıklık, konsantrasyon zorluğu ve hafıza problemleriyle ilişkilidir. Nöroprotektif özelliklere sahip olduğundan, beynin ve sinir sisteminin işlevini desteklemeye yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra, antioksidan etkileriyle oksidatif stresi azaltarak beyin hücrelerini koruyabilir ve bilişsel işlevleri iyileştirebilir. Ancak, bu etkilerin doğruluğunu ve etkinliğini kesin olarak belirlemek için daha fazla klinik araştırma yapılması gerekmektedir.
Gotu Kola nasıl kullanılır?
Gotu Kola, doğal olarak bitkinin kendisinden elde edilir. Genellikle güvenle tüketilebilen bu bitki takviye, çay veya özüt şeklinde kullanılabilir. Ayrıca cilt rahatsızlıklarında topikal olarak da uygulanabilir. Bazı insanlar, bitkinin yapraklarını salatalarda kullanarak veya demleyerek çay olarak tüketir.
Kullanım sonrası baş ağrısı, mide bulantısı ve baş dönmesi gibi yan etkiler rapor edildiği için kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmanız önerilir. Bu yan etkilerin riskini azaltmak için düşük dozla başlayıp kademeli olarak tam doza çıkmak faydalı olabilir. Aynı zamanda güvenilir kaynaklardan alınması önemlidir. Özellikle hamilelik veya emzirme döneminde ve 18 yaşından küçükler için tavsiye edilmez.
Sonuç olarak, bazı sağlık yararları sağlayabilir ancak üreticilerin Gotu Kola hakkında yaptığı birçok iddianın arkasında çok az bilimsel kanıt bulunmaktadır. Yeni bir takviyeye başlamadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.
