Bağımlılık çağında yaşıyoruz. Tütün kullanımı da bu çağın hızına ve beklentilerine göre hızla yaygınlaşıp, artmaya devam ediyor. Her 4 saniyede 1 kişi tütün kullanımına bağlı nedenlerden yaşamını yitiriyor. Tütün kullanımı kişinin beklenen yaşam süresini 15 yıl kısaltıyor. Peki bu sigara bağımlılığından kurtulmak için ne yapmamız gerekiyor?
Sigara neden bağımlılık yapıyor?
Tütün kullanımı alışkanlığını bağımlılık döngüsüne dönüştüren temel madde, nikotindir. Nikotin bağımlılık yapıcı özelliğini beyinde dopamin düzeyini doğrudan etkileyerek yapar. Tütün ürünü kullanımı böylece “yapay” ve “hızlı” keyif sunan bir kısır döngüye dönüşür. 10 saniye içinde beyindeki bu salınımı başlatması, bağımlılığın pekişmesinde önemli rol oynar. Tütün ürünleri kullanımının beynin gelişmekte olduğu 15-16 gibi genç olan yaşlarda başlaması, gün boyu içilebilir olması, iş kaybettirmemesi, sağlıkla ilgili olumsuz etkilerini ileri yaşlarda göstermesi ve akciğerlerin kılcal damarlarından hızla emilip beyindeki ödül merkezini uyarmasıyla, bağımlılık yerleşik hale dönüşür.
Tüm bu koşullara rağmen, tütün ürünü kullanan her 10 kişiden 7’si sigarayı bırakmak istemektedir.
Sigara bağımlılığından kurtulmak
Davranış değişimiyle gerçekleşecek bu durum için kişinin kendi nedenlerini farkındalıkla seçmesini sağlamak temel adımdır. Farkındalık, şimdiye uyanmaktır. Dikkatinizi bizzat sigara içme isteğinizin tetiklenmesine ve sigara içme eylemine verdiğinizde, olan biten duyumları, gelip geçen düşünceleri tepki vermeden izlediğinizde, bağımlılık döngüsünü dönüştürmeye başlarsınız.
Gelin, şimdiki sigaranızı farkındalıkla için… Hazır olduğunuzda sigaranızı elinize alıp, dokusunu ve ağırlığını fark edin. Burnunuza yaklaştırıp koklayın. Kağıdı varsa yakından inceleyin, rengini, görüntüsünü fark edin. Şimdi sigarayı dudaklarınıza götürün. İçinize yavaşça çekin. Adım adım dumanın ağzınıza doluşunu ve akciğerlerinize ilerleyişini fark edin. Tadı nasıl? Kokusu nasıl? Fark ettiklerinizi not edin.
Alışkanlık döngünüze dikkatinizi vermeyi öğrendikçe, elinize geçen ödülün ne olduğunu açıkça görebilirsiniz. Böylece sigara içme eylemi “düşüncede olan” anlamını yitirmeye başlar. Ve alışkanlık döngüsüne daha az kapılırız. Tetiklendiğimizde tepkisel olarak sigara içme eylemine geçmek yerine, farkıdalıkla bir seçim yapabiliriz; içmek veya içmemek gibi. Nefesinizi önemseyerek, her seçimdeki deneyiminize merakla yaklaşın.
Sigara içmenin büyük çevresel ayak izi
Dünya Sağlık Örgütü, 2022 yılı küresel kampanyasını “Tütün çevremize tehdit!” olarak duyurmuştur. Kampanya ile tütünün ekim, üretim, dağıtım ve atık gibi çevresel etkileri hakkında farkındalık yaratmak ve tütün kullanıcılarına bırakmak için fazladan bir sebep daha sunmak amaçlanmıştır. Her yıl tütün yetiştirmek için 3.5 milyon hektar alan yok olmakta ve ormansızlaşmaya yol açmaktadır. Tütün endüstrisi yıllık 83 megaton karbondioksite eşdeğer sera gazı katkısıyla ekosistemlere zarar vermektedir. Sadece sigara değil, ısıtılmış tütün ürünleri ve elektronik sigaralar, nargile, puro ve benzeri ürünler de tütün içermekte ve sağlığa zararlı toksik gazlar oluşturmaktadır.
Siz de bu ay tütün kullanımını bırakmayı deneyerek özgürleşebilir, sağlığınızı, çevrenizi koruyabilir ve sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunabilirsiniz.
