Çevrenizde her gece yatmadan önce rahatlamak için süt içen ileri yaşlılar, sabah kahvaltıda belki de zorla süt içen ergenlik çağındaki çocuklar, sütün kemik sağlığı için çok faydalı olduğunu savunan “uzmanlar” var mı? Fonksiyonel Tıp uzmanı Dr. Mark Hyman’a göre konu süt olunca toplum olarak çok büyük bir yanılgı içinde yaşıyoruz. Boyumuzun uzun olması, yaşlılıkta kemiklerimizin daha güçlü olması, yeterince kalsiyum alabilmemiz için mutlaka süt tüketmemiz gerektiğine inanıyoruz. Peki, süte yüklediğimiz tüm bu faydaların bilimsel bir alt yapısı olmadığını söylesek? Bir başka deyişle, sütün bilimsel olarak sağlığa faydalı olduğunun kanıtlanmadığını? Hyman, bu kez peynir yemek sağlıklı mı değil mi ve hangi süt ürünlerinden uzak durmalıyız sorularına cevap veriyor.
İnek sütü faydalı mı zararlı mı?
Günümüzde inek sütü olarak satın aldığımız gıdanın içerisinde onlarca farklı üreme hormonu, alerjik proteinler, antibiyotikler, büyüme hormonları bulunuyor. Yemyeşil çayırlarda serbestçe gezerek ve otlayarak büyüdüğünü düşündüğümüz inekler, gerçekte sıkışık ve kapalı fabrikalarda, kimyasal olarak oynanmış yemleri yiyerek yaşıyor. Ürettikleri süt de modern zamanlardaki yaşamlarını yansıtır şekilde kimyasallar, hormonlar ve stresle dolu oluyor.
Kalsiyum deposu, kemik sağlığı destekçisi, hatta kilo kontrolüne yardımcı olması gibi inek sütünün sağladığını düşündüğümüz tüm faydalar aslında bilimsel olarak kanıtlanmamış basit birer savdan oluşuyor. Aksine, yürütülen bilimsel araştırmalar süt ve süt ürünleri tüketimi düşük olan toplumların daha az kemik kırığı ve erimesi yaşadığını gösteriyor.
Hatta inek sütünün kemik sağlığını arttırmadığını söyleyen çoğu uzman sütü içerdiği büyüme hormonu miktarı yüzünden kanser gelişimi ile de ilişkilendiriyor. Doğası gereği bir “büyüme” içeceği olan süt, yetişkin insanların bedeninde teorik olarak kanserli hücrelerin daha büyük bir hızda çoğalmasına neden olabiliyor. Bunun yanı sıra inek sütü böbrek hastalıkları, diyabet, kalp rahatsızlıkları ile de ilişkilendiriliyor.
Neden inek sütünün sağlıklı olduğuna dair bir yanılgımız var?
Birçoğumuz endüstriyel hayvancılıkla ilgili gerçekleri bilsek de inek sütünün sağlıksız olabileceğini hiç düşünmüyoruz çünkü nereye baksak sütün sağlıklı olduğuna dair reklamlar, kamu spotları, “uzman” konuşmaları görüyoruz. Peki neden? Hyman’a göre bunun sebebi özellikle ABD’de inanılmaz güçlü ve etkili olan, değeri her sene 47 milyar dolar ölçülen süt ürünleri lobisinden kaynaklanıyor. ABD’de yürütülen kampanyanın etkisi haliyle tüm dünyaya yansıyor.
Kalsiyum kaynağı olarak neler tüketebiliriz?
Peki inek sütü kalsiyum açısından çok zengin bir kaynak değil mi? Hyman’a göre bu noktada bile inek sütü çok “tembel” bir kalsiyum kaynağı oluşturuyor. Bilimsel araştırmaların sütü kesinlikle kemik sağlığı ile ilişkilendirmediğini söyleyen Hyman, süt içerek aldığımız D vitaminin de doğal olarak sütün içinde bulunmadığını, süte sonradan eklendiğini söylüyor. Yani bir bakıma D vitamini için süt içmek dışarıdan takviyelendirmekle aynı kapıya çıkıyor.
Kalsiyum konusunda da önemli olanın ne kadar kalsiyum aldığın değil, ne kadarını bedende tutabildiğin olduğunu söyleyen Hyman, ne kadar çok süt içersek içelim eğer sigara ve alkol kullanıyor, bolca rafine şeker, tuz ve kafein tüketiyorsak tüm kalsiyumumuzu kaybedeceğimizi belirtiyor. Süte alternatif olarak çok daha iyi kalsiyum kaynağı olduğunu belirttiği aşağıdaki gıdaları öneriyor:
- İnek sütü: 1 bardakta 138 mg kalsiyum
- Tahin: 1 kapta 351 mg kalsiyum
- Sardalya: Bir porsiyonda 276 mg kalsiyum
- Ispanak: Bir porsiyonda 245 mg kalsiyum
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler: Bir porsiyonda 268 mg kalsiyum
- Badem: Bir avuçta 150 mg kalsiyum
Peynir yemek sağlıklı mı?
Söz konusu süt ürünlerinden uzaklaşmak olunca hepimizi en çok zorlayan etap tabii ki peynir oluyor. Hyman bu konuda da inek sütünden yapılan tüm peynirlere karşı aynı sert tavrını koruyor. Bu peynirlerin egzama, alerjiler, bağırsak problemleri, akne gibi birçok enflamatuar duruma sebep olabildiğini belirtiyor. Peki hiç peynir tüketmememiz mi gerekiyor? Hayır! Hyman sadece inek sütünden keçi ve koyun sütüne geçmemizi öneriyor! Sindirim sistemimiz açısından çok daha iyi tolere edilebilen, daha yüksek trigliserid ve A vitaminine sahip keçi ve koyun sütü bütünsel sağlığımız için de daha faydalı oluyor.
Hyman hangi peynirleri tüketiyor?
- Keçi peyniri
- Koyun peyniri
Hangi inek sütü ürünlerini tüketebiliriz?
Peki ya Hyman’ın sıkı bir savuncusu olduğu tereyağı neden sütten yapılmasına rağmen “sağlıklı” kategorisinde bahsediliyor? Doymuş yağ asitleri sayesinde. Yakın zamanda yapılan bir araştırma tereyağında bol miktarda bulunan doymuş yağ asitlerinin kalp rahatsızlıkları ile herhangi bir ilişkisi olmadığını hatta diyabet riskini azaltmada yardımcı olabileceğini kanıtlarken Hyman trans yağ tüketmektense tereyağı tüketmenin çok daha faydalı olduğunu belirtiyor. Aynı zamanda hepimizi ölçülü tüketime, tereyağımızı da serbest mera üretiminden veya köy yapımı seçmeye çağırıyor.
Peki ya Hyman tereyağından başka bir süt ürününü tüketime uygun buluyor mu? Aşağıdaki süt ürünlerinin sindirim açısından daha tolere edilebilir olduğunu söyleyen Hyman, yine de en iyi alternatifin inek sütü yerine keçi ve koyun sütünden üretilen gıdaları tüketmek olduğunu söylüyor.
- Yoğurt
- Kefir
- Probiyotik
- Ghee
