Budizmin bir kolu olan Zen, tüm duyarlı varlıkların Buda doğasına sahip olduğunu kabul eder. Zen uygulamasının amacı ise; meditasyon ve farkındalık sayesinde bireyin içindeki Buda doğasının farkına varmasıdır. Bunun için farklı meditasyon pratikleri kullanılır. Zazen meditasyonu bu pratikler içinde yapması en kolay ve etkili olandır.
Zaten meditasyonu nedir?
Zen uygulamasının meditasyonu olan Zazen, çeşitli oturuş biçimleri ile yapılabilir. Bu meditasyonun birbirinden farklı çeşitleri olsa da zazenin genel tekniği; bilinçlilik, farkındalık ve uyanık olmaktır. Zazen esnasında düşünce akışı kontrol edilmeye çalışılmaz. Yani düşüncelerin gelip geçmesine izin verir. Zazen meditasyon esnasında düşünülen her şey, duyu organlarının bize sunduğu tüm farkındalıklar bilinçlilik ile hissedilmeli ve düşünsel akımlara müdahale etmekten kaçınılmalıdır. Zazen, “zihnin olmadığı” bir durumu oluşturmak ister.
Japon Budist ve yazar D.T. Suzuki, meditasyonun bir düşünce üzerine yoğunlaştığını ve bu durumun Zen açısından yapay olduğunu söyler. Zen olgusunun amaçladığı şey; özgürlüğü elde ederek tüm yapay engellerden kurtulmaktır. Çünkü, tek bir düşünceye odaklanan; düşünmemek üzerine düşünen, nefesi izlemeyi düşünen meditasyon pratiklerinde hala zihin üzerinde yapay bir yük bulunur.
Zen’in diğer Budist okullarından farkı nedir?
Britanyalı filozof Alan Watts, uyanma ve aydınlanmanın diğer Budist okullarında oldukça zor ve uzun çabalar sonucu elde edileceğini söyler. Zen ise her an gerçekleşebilecek uyanış ve aydınlanmayı içerir. Alan Watts Zen’in, bilgi kalıpları ile davranan ve kurallar ile çevreli bir şekilde yaşayan insanlar için anlaşılmaz bir doğu geleneği olduğunu söyler. Kesişin biri bir üstada sıcaktan kurtulma yolunu sorduğunda üstadı “Yazın terler, kışın üşürüz.” cevabını verir. Bu cümle; sürekli düşünen ve de çabalayan zihnin bazı şeyleri kabul etmesi gerektiğini gösterir. Zen, zihnin farkındalıkla durmasıdır.
Budizm’de birçok farklı meditasyon yer alır. Bu meditasyonlar;
- Sadece oturma meditasyonu
- Sadece yürüyüş meditasyonu
- Yarı oturma yarı yürüme meditasyonu
- Şekle bağlı olmayan meditasyon
şeklinde sınıflanabilir. Şekle bağlı olmayan meditasyon aktif meditasyondur ve Zen bu imkanı sağlar. Şekilsellikten uzak olan Zen’e göre el emeği ile gerçekleştirilen herhangi bir iş bile bir meditasyon sayılabilir.
Zen patatesleri soyarken maneviyatı Tanrı’yı düşünmekle karıştırmaz. Zen maneviyatı basitçe patatesleri soymaktır.
Alan Watts
Zen’i hayatınıza katmanın yolları
- Güne erken başla.
- Zihnindeki düşünceleri kağıda dök.
- Şükret.
- Mindfulness pratiği yap.
- Yaşam alanında stresini atabileceğin bir ortam oluştur.
- Sağlıklı yiyecekler tüket.
- İç sesinle barış.
- Affedici ol.
- İyi enerjilere yoğunlaş.
Geleneksel Zazen meditasyonu nasıl yapılır?
Zazen meditasyonunun keskin sınırları olmasa da ilk kez başlayacak olan kişiler için bazı ipuçları daha keyifli bir meditasyon deneyiminin yaşanmasına yardımcı olabilir. Sağlam duruşun hedeflendiği, oturma meditasyonunda omurgayı dik tutmaya yardımcı bir destek kullanılarak yere oturulabilir veya direkt sandalye üzerinde yapılabilir. Aynı zamanda yerde tam lotus, yarım lotus, burma tarzı ve seiza gibi birçok farklı pozisyona girilebilir.
Tarihsel olarak Zen öğrencileri aşağıdaki üç yoldan birini seçerek Zazen meditasyonu pratik etmeye başlamıştır. Bu metodlardan yola çıkarak Zazen meditasyonunu günlük Mindfulness pratiğinize adapte edebilirsiniz.
Konsantrasyon
Konsantrasyonun sağlanması için nefes sayımı ile göbeğin alt bölümüne odaklanılabilir veya mantralar söylenebilir.
Koan içe bakış
Bir eğitmen eşliğinde yapılan Zazen meditasyonu sırasında eğitmenin paradoksal, mantıksız sorular veya cümleler ile öğrencilerini sorgulaması, açmazı çözmesi için teşvik etmesidir. Düşünce akışının serbestçe, mantıksal sınırların ötesinde akması amaçlanır.
Shikantaza
Sadece oturulan, dikkatin herhangi bir konu veya nesnede olmadığı tamamen zihni boşaltmaya yönelik bir yöntemdir.
