Vücudumuz Candida mantarı gibi rahatsızlıkların gelişimine ortam hazırlasa da genel sağlığımızı korumaya yardımcı olmasıyla da bilinen trilyonlarca mikrop ve bakteri bulunuyor. Mikrobiyom adıyla tıp dünyasında inceleme altına alınan bu mikroorganizmalar sistemine göre, duygu durumumuzdan sindirim ve bağışıklık sistemimize kadar birçok alanda bakteriler bizlere daha sağlıklı bir vücuda sahip olabilmek için destek sağlıyor. Artık yeni bir organ olarak kabul edilen mikrobiyomda meydana gelen herhangi bir dengesizlik hali, örneğin kötü bakterilerin iyi bakterilere oranla miktarının artmaya başlaması özellikle kadın hastalıkları arasında yaygınlığıyla dikkat çeken Candida mantarının gelişmesine ortam hazırlayabiliyor. Fonksiyonel tıp uzmanı Dr. Amy Mayers’e göre, Candida mantarı yeterince bilinmiyor ve bu nedenle onunla mücadele etmek de daha zor bir hal alıyor. Dr. Mayers’in Candida mantarına dair açıklamalarını sizler için özetledik.
Candida nedir?
Candida; ağız, bağırsak ve vajinal bölgede ölçülü miktarda bulunan, sindirimi kolaylaştırmakla birlikte besinlerden alınan faydayı arttıran bir mantar türü. Ancak bu durum, Candida’nın iyi bakterilerle denge halinde olması durumunda söz konusu. Candida, iyi bakterilere üstünlük sağlamaya başladığında çeşitli rahatsızlıklar ortaya çıkmaya başlıyor. Dr. Mayers, Candida mantarının ölümcül olmadığını ama kan dolaşımı, kalp ve beyin başta olmak üzere vücudu bütünüyle negatif yönde etkilediğini belirtiyor.
Candida mantarı enfeksiyonu bağırsaklarda neden oluşur?
Candida mantarına sebep olan etkenleri aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
- Kötü beslenme: Uzun süreli rafine şeker, karbonhidrat, işlenmiş gıda ve alkol tüketimi.
- Sürekli antibiyotik ve ilaç kullanımı: Yararlı bakterileri öldürerek ve mikrobiyom dengesizliğine neden olan antibiyotikler. Vücuttaki mayalanma seviyesini arttıran steroid kullanımı. Aynı zamanda vücudun hormonal dengesini değiştirerek östrojeni arttıran ve mantarın gelişmesine ortam hazırlayan doğum kontrol hapları.
- Aşırı stres: İyi bakterilerin azalmasına ve kötü bakterilerin artmasına neden olan stresli koşullar.
- Zayıflamış bir bağışıklık sistemi: Ağır metal yüklenmesi ve çevresel toksinler, bağışıklık sistemini zayıflatan otoimmün hastalıklar, HIV
Candida mantarı nasıl yayılır?
Candida mantarının oluşması için en ideal durum bağırsaklarda yaşayan yararlı bakterilerin azalması, zararlı bakterilerin ise çoğalması durumudur.
İlginizi çekebilir: Prof. Dr. Metin Özata ile Sağlıklı Hormonların Sırrı
Candida mantarı belirtileri
Candida mantarının bağışıklığın düşmesi nedeniyle ortaya çıkan fiziksel rahatsızlıklar gibi gözle görülür belirtileri olabilir. Fakat aynı zamanda depresyon, beyin sisi, ani ruh hali değişiklikleri gibi kişiye psikolojik hasarlar veren bazı etkileri de var. Dr. Mayers’e göre bunlardan bazıları:
- Fibromiyalji (romatizmal ağrı)
- Sinüs enfeksiyonları
- Serotonin eksikliğine bağlı olarak anksiyete ve depresyon
- Sindirim problemleri; şişkinlik, kabızlık, ishal, karın ağrısı, gaz, dışkı yapısında anormallikler
- Ani kilo artışı
- Deri ve tırnak enfeksiyonları
- Beyin sisi ve hafıza sorunları
- Tekrar eden vajinal enfeksiyon
- İdrar yolu enfeksiyonu
- Mevsimsel alerji
- Sürekli şeker tüketme isteği
- İnsülin direnci gelişimi
- Migren
- Hormonal bozukluklar
- Çok sık hastalanma
- Artan gıda intolerans ve alerjileri
- Aşırı yorgunluk hali
- Anksiyete
- Depresyona eğilim
İyi bakterilerin önüne geçerek bağışıklık sistemini baskı altına alan Candida mantarının, belirti göstermeye başladığı andan itibaren kontrol altında tutulması ve doğru tedavilerle normal seviyeye getirilmesi gerekiyor. Nitekim candida mantarınıın teşhisi çok kolay yapılamıyor. Sindirim sisteminde yaşayan birçok farklı hastalıkla özdeşen belirtilere sahip olduğu için sağlık uzmanının mutlaka dışkı örneği alarak kültür testi yapması öneriliyor.
Bütünsel perspektifen: Candida mantarı tedavisi
Candida mantarıyla mücadele etmek için öncelikle bedeni dinleyebilmeyi öğrenmek gerek. Bedenin verdiği tepkileri doğru yorumladığımızda negatif işaretleri doğru bir tedavi yöntemine çevirebiliriz.
Örneğin ağız çevresinde, deri üzerinde, genital bölgede ve tırnaklarda enfeksiyonel belirtilerle karşılaşmak Candida mantarının yaygın belirtileri arasında. Ama ishal, şişkinlik, karın ağrısı gibi sindirim sistemine ait vücut içi problemleri de başka bir rahatsızlığa işaret edebilecekleri gibi Candida mantarının vücut içindeki aktivitesine de sinyal gönderiyor olabilirler. “Candida mantarı mutlaka enfeksiyonel bir durumla kendini belli eder.” gibi kesin bir yargı benimsemek doğru değildir ve vücudun her türlü tepkisinin izlenmesi gerekir.
1. Dengeli beslenme
Dr. Amy Mayers başta olmak üzere, konuyla ilgili tüm doktorların görüşü mantarın dengeli beslenme ile kontrol altında tutulabileceği. Bira, şarap gibi mayalı alkoller, sirke, şeker, mantar, rafine karbonhidratlar ve işlenmiş gıdalar Candida mantarının yararlı bakteriler karşısında üstünlük sağlamasına yardımcı oluyor.
Bu nedenle ilk olarak şekeri ve glüteni azaltmak, alkolü sınırlandırmak ve avokado, chia tohumu, sarımsak, zerdeçal, tarçın gibi süper besinlere yönelmek gerekiyor. Ayrıca Omega 3 bakımından zengin balık tüketiminin ve fermente gıdaların da bağırsaktaki iyi bakterileri beslediğini ve mikrobiyomi dengelediğini unutmamak gerek. Turşu, yoğurt, kefir gibi faydalı fermente gıdaları beslenme rutinine eklemek şart.
Uzak durulması gereken gıdalar:
- Rafine şeker
- Alkol
- Aşırı meyve tüketimi
- Kuru meyve
- Bal, pekmez, reçel
- Beyaz unla yapılmış mamüller
- Beyaz pirinç
- Eskitilmiş, küflü peynirler
- İnek sütü
- Fermente soya ürünleri
İlginizi çekebilir: Sağlıklı Beslenme Hakkında Merak Edilen Her Şey
2. İlaç kullanımını minimuma indirme
Düzenli ilaç kullanımı; antibiyotikler, steroidler ve doğum kontrol hapları vücutta bir denge yaratmaya çalışırken bazen aşırıya kaçarak yararlı bakterilerin yok olmasına neden oluyor. Bu yüzden olabildiğince ilaçlardan uzak kalarak probiyotiklere yönelmenin faydası var.
Dr. Mayers, anti-fungal etkisi yaratan bazı ilaçların Candida mantarı tedavisinin ilk aşamasında gerekli olabileceğini söylüyor. Ancak sonrası için benzer etkiyi yaratan bazı ek gıdalar olduğunu da belirtiyor. Bunların başında, içerisinde mantarla savaşmaya yardımcı kaprilik asiti bulunan Hindistan cevizi yağı, mikrobiyomu dengeleyen kekik yağı, antioksidan etki yaratan zeytinyağı gibi sağlıklı yağlar da var. Yani genel olarak ilaç kullanımından uzak durmakla birlikte, vücudumuzdaki mayalanma dengesini korumak için de ilaçlara başvurmak yerine çözümü gıdalarda bulabilmemiz mümkün.
3. Yaşam standartlarını iyileştirme
Candida mantarının gelişmesinde stresin önemli rol oynadığını belirtmiştik. Stres ve strese bağlı olarak gelişen alkol, sigara kullanımı gibi kötü alışkanlıklar vücudun kötü bakterilere karşı savunmasız kalmasına neden oluyor. Bağışıklık sistemini kuvvetlendiren serotonin hormonunun azalmaması için kaygıyı kontrol altına alma, depresyon semptomlarını minimize etme gibi pozitif çözümlere başvurulması şart.
Psikolojik faktörlerin dışında, mantar genellikle nemli ortamlarda aktivite gösteriyor. Bu nedenle vücudu nemli bırakmamak, özellikle yaz aylarında vücuda temas eden mayo gibi sentetik kumaşların Candida mantarına neden olabileceğini unutmamak gerekiyor.
Kaynak: Goop, Health Us News, Well and Good
