Bazı anlar olur ki duygularımızı ifade etmekte, sözcüklere dökmekte veya onları anlamlandırmakta zorluk çekebiliriz. “Şu an gerçekten heyecanlı mıyım, yoksa stresli mi?” ve bunun gibi hissettiğimiz birçok dilemma, insan olmanın, canlı olmanın bir sonucu. Ancak duyguları süreklilik halinde fark edememe, onları algılama, tanımlamada ve duygusal yanıtlar vermede zorlanma hali duygusal körlük yaşadığınızın sinyalleri arasında yer alıyor olabilir. Duyguların farkında olamama hali, duygusal körlük nedir yazımızda inceledik.
Her birimiz duygularımızı farklı şekillerde yaşıyoruz. Kimimiz mutsuz olduğunda daha sinirli bir tavır takınırken kimimiz de mutlu hissettiğinde bunu kahkahalarla dışarı yansıtıyoruz. Tüm bu iniş ve çıkışlara rağmen bazı insanlar, duygularını diğerlerinden daha güçlü hissederken, bazıları da duygu yelpazesini hissetmekte ve tanımlamakta uzun süreli veya geçici zorluk çekebiliyor.
Duyguları tanımlamakta ve hissetmekte yaşanan bu zorluğa, duygusal körlük adı verilirken bu durumu yaşayan insanlar, genellikle duygular yerine hoş olmayan bir uyuşukluk hissettiklerini belirtiyorlar.
Duygusal körlüğün nedenleri arasında neler yer alıyor?
Bir sonuç değil bir semptom olan bu hissizleşme halinin altında birçok neden yer alabiliyor. Ancak uzmanlar, özellikle psikolojik sağlık problemlerini işaret ediyorlar.
- Antidepresan ilaçlar: Oxford Üniversitesi Psikiyatri Profesörlerinin 600’den fazla katılımcı ile yaptığı çalışma, seçici serotonin geri alım inhibitörleri gibi antidepresan ilaçlar alan bazı kişilerin, duyguları deneyimleme yeteneklerinde bir azalma yaşadıklarını gösteriyor.
- Majör depresif bozukluk: Duygulara, düşünce ve davranışlara etki eden bir psikolojik rahatsızlık olan majör depresif bozukluk ve tedavisinde kullanılan bazı ilaçların olumlu veya olumsuz duyguları hissetmeyi zorlaştırabildiği ve bu duyguların yerine kişinin boşluk hissini deneyimlemesine neden olabildiği çeşitli araştırmalar tarafından doğrulanıyor.
- Alkol kullanım bozukluğu: Ruh hali üzerinde oldukça güçlü bir etkiye sahip olan alkolün tüketiminin kontrolden çıkarak kişinin ruhsal, fiziksel ve mental sağlığını etkilemeye başladığı alkol kontrol bozukluğunda ise kişiler, duygular yerine uyuşukluk hissini deneyimleyebiliyorlar.
- Borderline kişilik bozukluğu: Olayları uçlarda yaşama ve ani duygu durum değişiklikleri gibi kişinin davranış ve duygularını yönetmekte zorlandığı bir zihinsel sağlık problemi olan borderline (sınırda) kişilik bozukluğu yaşayan kişiler, zaman zaman zihinlerinden ve bedenlerinden ayrıldıklarını hissettiklerini ve duygusal uyuşukluk yaşadıklarını belirtiyorlar.
- Travma sonrası stres bozukluğu: Genellikle beklenmedik bir şekilde gerçekleşen ve kişiyi aşırı korkutup çaresizlik içerisinde bırakan olaylar sonrasında yaşanabilen travma sonrası stres bozukluğu ile birlikte kişiler travmalarını hatırlatacak tetikleyici bir deneyim yaşadıklarında duygusal körlüğü deneyimleyebiliyorlar.
- Aleksitimi: Bir zihinsel rahatsızlık olan alektisimi, kişinin duygu düzenlenmesiyle ilgili yaşadığı kısıtlamalarla ortaya çıkıyor. Kişi, duyguları fark etme, deneyimleme, ayırt etme ve kelimelere dökmekte zorluk çekebiliyor.
Duygusal körlüğün belirtileri arasında neler yer alıyor?
Duyguların bir nevi donuklaşması, uyuşması olarak tanımlanan duygusal körlük, “kendinizi ne iyi ne kötü hissetmenize”, bir nevi nasıl hissettiğinizi bilememenize neden oluyor. Duyguları güçlü hissetmekte zorlanmanın yanı sıra onları ifade etmekte de yaşanan zorluklar duygusal körlüğün çerçevesi içerisinde yer alıyor.
Kişiler, duygularının farkında olsalar bile bu duygularını yüzlerinde, davranışlarında ve diğer iletişim biçimlerinde ifade etmekte güçlük çekebiliyorlar. Duygusal körlüğü deneyimleyen bir kişi, bu “düz duygulanım” davranışı sebebiyle,
- Huzursuzluk,
- Motivasyon kaybı,
- Sosyal etkileşimi kurmada ve devam ettirmede zorluk,
- Libidoda azalma,
- Kendine veya başkalarına karşı sevgi veya şefkat hissetmekte zorluk ve
- Konsantrasyon eksikliği gibi durumlarla karşı karşıya kalabiliyorlar.
Duygusal körlük tedavi edilebilir mi?
Duygusal körlük her ne kadar bir zihinsel sağlık problemi olarak kabul görmüyor olsa da yaşamı daha yoğun duygularla deneyimlemek doğru tedavi ve biraz zamanla mümkün. Öncelikle uyuşukluk hissinin altında yatan fiziksel veya zihinsel nedenin ortaya çıkarılması ve buna göre tedavi planının (örneğin psikoterapi gibi) oluşturulması gerekiyor. Bu sebeple eğer duygularınızı fark etmede, tanımlamada ve onları ifade etmekte zorluk çekiyorsanız uzman bir doktordan randevu almayı unutmayın.
Kendinizi duygusal bir boşluğun içerisinde hissediyorsanız, uzmanlar duyularınızı harekete geçirmenin atacağınız önemli bir adım olduğunu da belirtiyorlar. Örneğin aromatik ve gurme bir tadı deneyimlemek, sıcak bir duş almak veya evcil hayvanınıza sarılmak, duyularınızı harekete geçirmenizde size yardımcı olabilir.
Keyif aldığınız hobilere zaman ayırmak da yine benzer şekilde ruh haliniz üzerinde olumlu etkiye sebep olabilir. Mutluluk hormonu olan serotonin seviyesini yükseltebilecek egzersizler ve açık hava etkinlikleri de denemeye değer “ruh hali yükselticileri” arasında yer alıyor.
