Ne kadar da hayatın içinden bir kavram yalan; bazen kendimizi söylerken buluyoruz, bazen de kendimize söylenirken.
Peki nedir yalanın tanımı?
Kaynaklarda, yalanla ilgili birçok tanım mevcut ama sanırım şu şekilde özetlemek en doğrusu olacaktır: Doğru ya da gerçek olmayan bir şeyi, karşı tarafı aldatmak, kandırmak adına bilinçli olarak yapılan girişimlerin tamamı. Yalan, hayatımıza sözcüklerden bile önce girer. Daha konuşmayı bilmeyen bir çocuk, yalancıktan ağlayarak çevresindekilere istediğini yaptırabilir.
Neden yalan söyleriz?
İnsanların yalana başvurmalarının sebepleri çeşit çeşittir. En sık rastlanan nedenleri sıralamak gerekirse;
- Eleştiri duymak istememe ve başkalarının kendisiyle ilgili düşüncelerine fazla önem verme,
- Hep haklı olma isteği (eğer haksız olan olarak kalırsam ezilirim, bana saygı duyulmaz, sevilmem düşüncesi),
- Ön planda olma isteği, ikinciliği kabul edememe, fazla hırs,
- Elindekileri kaybetme korkusu,
- Sevdiği birisini kaybetme korkusu,
- Bir grup tarafından dışlanmaktan çekinme,
- Birisini koruma içgüdüsü,
- Gerçeklerle yüzleşme korkusu
başta gelmektedir.
Pembe ve beyaz yalanlar
Bazı kişiler pembe/beyaz yalanları tehlikeli görmez çünkü yalanıyla başkasına zarar vermediğini, ya kendisini korumakta ya da birisinin iyiliği için yalan söylediğini düşünmektedir. Bazen bu yalanları bir evliliği kurtarmak, karşısındakinin kendisini daha iyi hissetmesini sağlamak için söylemektedir.
Ancak içinde kötü niyet barındırmayan bu yalanlar, ilk bakışta iyi bir şey gibi gözükse de uzun vadede karşımızdakine zarar veriyor olabilir. Hatta belki de bu yalanlar yüzünden kalıcı çözümlere ulaşılamıyor olabilir. Ayrıca kişi zaman içinde bu yalan söyleme davranışını huy edinip sadece beyaz yalanlarla kalamamaya da başlayabilir. Yalanın her türlüsünden uzak durmakta yarar vardır.
Yalan söyleme hastalığı “mitomani”
Yalan söyleme hastalığı olarak bilinen “mitomani” ise durumun en ciddi boyutudur. Kişi kendince sebeplerinden dolayı sürekli olarak yalan söyler. Zaman içerisinde de, kendisi de bu yalanlara inanmaya başlayabilir. Mitomaniye sahip kişiler durumlarının ciddiyetini fark edemez, bu sebeple uzman desteği için yakınlarının yardımcı olmaları gerekmektedir. Tedavisi olan bir psikolojik bozukluktur.
Çocuklarda yalan söyleme davranışı
Çocuklarda görülen yalan söyleme davranışıysa, anne-baba tutumlarıyla doğru orantılıdır. Çocuk ailenin hoşa gitmeyecek bir şey yapsa dahi büyük cezalar almıyor, hoşgörüyle karşılaşıyor, acımasızca eleştirilmiyorsa yalan söyleme davranışı azalacaktır. Ayrıca anne babalar da birbirlerine, çocuklarına ve başkalarına yalan söylemeyerek rol model olmalılardır.
