Hafızayı, uyanıklığı, dikkati, motivasyonu ve öğrenme becerisini arttıran, stresle başa çıkmayı kolaylaştıran ve beyni koruyan yani kısacası beyin performansını yükselten nootropikler, “smart drugs” yani akıllı haplar olarak biliniyor ve yüksek teknolojinin başkenti olan Silikon Vadisinde bol bol tüketiliyor. İşte amaca yönelik zihinsel performansı arttırmanın en etkili yolu olarak gösterilen nootropikler hakkında bilinmesi gerekenler!
Nootropik nedir?
Yunancada, “zihin” anlamına gelen noos ve “dönme” anlamına gelen trope kelimelerinin bir araya gelmesinden oluşan nootropik kelimesi aslında işlevinin mesajını sadece adıyla bile veriyor. Bu terimi ilk defa kullanan ve bu olağanüstü etkili içerikler hakkında çalışan çalışan Corneliu E. Giurgea, nooktropikleri şu 5 madde ile tanımlıyor:
- Öğrenmeyi ve hafızayı geliştirir,
- Beynin dayanıklılığını arttırır, stresli ve zor durumlarda direnç sağlar,
- Beyni kimyasal ve fiziksel hasarlara karşı korur,
- Nöronların performansını geliştirir,
- Yan etkisi yok denecek kadar azdır.
Nootropikler iki ana kategori altında incelenir: Doğal ve sentetik.
Doğal olanlar: Bitki özlerinden ve otlardan elde edilen doğal nootropikler bilişsel yetenekleri geliştirirler.
Sentetik olanlar: Zihinsel işlevler üzerinde oldukça güçlü etkiler yaratın farmasötik maddelerdir. Genellikle reçete gerektirirler ve tıbbi gözetim altında kullanılırlar.
Hangi tür içeriklerin kullanılacağı genellikle kişisel hedeflerle ilgilidir. Doğal veya sentetik nootropiklerin kullanımında dikkat edilmesi gereken iki temel başlık vardır. Bunlar doz miktarı ve sinerjidir.
En çok bilinen doğal nootropikler
Doğal veya sentetik olabilen nootropiklerin bazıları günlük hayatımızda kullandığımız içerikler olsa da bazıları adını bile duymadığımız içeriklerdir. İşte motivasyon, odak ve yaratıcılık için sıklıkla kullanılan nootropikler!
Kafein
Dünyanın en fazla kullanılan psikoaktif maddesi olan kafein, kakao, çay, kahve ve kola fındığında doğal olarak bulunur. Son zamanlarda kapsül halinde de tüketilmeye başlayan kafein, beyindeki adenozin reseptörlerini bloklayarak daha dinç ve enerjik hissetmeyi sağlar. Uygun dozda kullanıldığı durumlarda ilgiyi ve refleks hızını da arttırır.
L-theanine
Siyah ve yeşil çayda bulunan bir tür aminoasit olan L-theanine de tıpkı kafein gibi besin takviyesi olarak da kullanılır. Beyindeki alfa dalgalarını yükselten bu doğal içerik, rahat ve aynı zamanda uyanık bir zihinsel durum sağlar. Kafeinle beraber daha etkili olduğuna dair bilimsel bulgular vardır.
Omega-3 yağ asitleri
Zihinsel faydaları nedeniyle tanınan omega-3 yağ asitleri, yağlı balıklar ve balık yağı takviyelerinde bulunur. Beyin sağlığını arttırmak ve yaşlanma hasarını önlemek için gerekli olan bu tip yağların mutlaka tüketilmesi gerekir. Hücre zarı yapımında ve nöron sağlığı konusunda aktif rol oynayan omega-3 yağ asitleri, hücre yenilenmesi ve tamiri için de olmazsa olmazdır.
Kreatin
Bedenimizdeki protein yapımında kullanılan bir tür aminoasit olan kreatin, beyin sağlığı için gerekli olan içeriklerden bir tanesidir. Beynin performansını arttırmak konusunda etkili rol oynayan bu aminoasit, fosfat ile bağ kurarak beyin hücrelerinin hızlıca beslenmesini sağlar. Beyinde oluşan bu enerji artışı da kısa dönem hafıza ve mantık konularında etkisini gösterir.
Ginko Biloba (Mabet ağacı)
Çin, Japonya ve Kore’de doğal olarak yetişen bir ağaç olan Ginko Biloba, beyin fonksiyonları üzerinde olumlu etkiler yaratan bir diğer bitkisel içeriktir. Düzenli kullanımda, demans semptomları üzerinde azaltıcı etkisi olduğu bilimsel verilerle kanıtlanmıştır.
Aslan yelesi mantarı
Alternatif bir ilaç olarak kullanılan aslan yelesi mantarı, içeriğindeki iki madde sayesinde beyin hücrelerinin gelişimini destekler. Ayrıca bu maddelerin, beyin üzerinde oluşan yaşlanma belirtilerini de tersine çevirdiği gözlenmiştir.
Magnezyum
İnsan vücudunda bulunan her hücrede etki gösteren magnezyum, demans, uykusuzluk, depresyon, stres, hiperaktivite ve dikkat eksikliği durumlarında yatıştırıcı ve engelleyici etkiler gösterir.
Ashwagandha
Geleneksel Tıp’ta yaygın olarak kendine yer bulan ashwagandha, adaptojenik bitkilerden bir tanesidir. Yapılan bir araştırmada, düzenli ashwagandha kullanımının kronik stres üzerinde dengeleyici etki yarattığı gözlenmiştir. Bu içeriğin stres üzerindeki etkileri zihinsel boyutla da sınırlı değildir. Yapılan bu araştırmanın sonucunda, ashwagandha kullanan kişilerin inflamasyon seviyelerinde de azalma olduğu tespit etmiştir.
