Her şeye yetişmeye çalıştığımız günümüz şartlarında hem işimizi aksatmamaya çalışıyor hem de sosyal hayatımızdan geri kalmamak için uğraşıyoruz. Hafta içi erken saatlerde yatıp sabahın ilk ışıklarında kalkmaya alışan, hafta sonu dışarı çıkıp sosyalleşirken veya evde film izlerken gece yarısının tadını çıkaran bünyemiz bazen bu hıza ayak uyduramayabiliyor. Peki bu durumda bedenimize ve zihnimize ne oluyor? İki ayrı tempoda arasında afallamanızın ve düzensiz uykularınızın sebebini açıklıyoruz: Sosyal jet lag sendromu!
Sosyal jet lag sendromu bizi nasıl etkiliyor?
Münih Üniversitesi profesörü Till Roenneberg “sosyal jet lag”ı, şu cümlelerle açıklıyor: “Sosyal jet lag, cuma gecesi Los Angeles’tan Tokyo’ya uçup pazartesi günü geri dönmeye benzer ve bunun sonucunda kişilerin biyolojik saatlerinin değişmesiyle bedende farklı bir zaman diliminde yaşıyormuş etkisi hissedilir.” Sosyal jet lag nedeniyle uyku düzeni karışan kişilerde uykusuzluk, verimsiz ve yetersiz uyku, buna bağlı olarak ruh hali değişimleri ve sürekli yorgunluk gibi belirtiler görülür.
İlginizi çekebilir: Kaliteli Bir Uyku İçin 5 İpucu
Ayrıca Roenneberg, sosyal jet lag’ın obezite, diyabet ve depresyon gibi çeşitli sağlık sorunlarının görülme riskini artırdığını belirtiyor. Yapılan son çalışmalar sosyal jet lag’ın ruh halini ve enerji seviyesini etkilediğini, hatta yüzde 11 oranında kalp hastalığı riskini de artırdığını ortaya koyuyor.
Vücut, hücre yenileme işlemini uyku sırasında gerçekleştiriyor. Aynı zamanda zihin sağlığını koruyan en önemli faktörlerden biri kaliteli ve yeterli uyku. Düzensiz uyku saatleriyle hormon dengesi sekteye uğrayıp bağışıklık sistemi zarar görürken mutsuzluk, agresyon, unutkanlık ve konsantrasyon kaybı gibi psikolojik problemler de ortaya çıkıyor.
İlginizi çekebilir: Uyku Kalitesini Artırmanın 6 Etkili Yolu
Kısaca sosyal tercihlerimizi uyku tercihlerimizin önüne koymak bu noktada ciddi zarar teşkil edebiliyor. Özellikle de halihazırda diabet, kalp hastalığı ya da depresyon gibi sağlık sorunu olanların mümkün olduğunca tutarlı bir uyku döngüsüne sahip olmalarında fayda var.
Sosyal jet lag sendromunu ortadan kaldırmanıza yardımcı olacak yöntemler
1. Zamanınızı planlayın
Hafta sonu geldiğinde vaktinizi her şeye ayırmak isteyip uyku sürenizden kısaltmalar yapmayı tercih edebilirsiniz. Ya da tam tersi şekilde hafta içi yorgunluğunuzu fazladan uyuyarak giderme ihtiyacına yönelebilirsiniz. İki durum da uyku düzeninizin bozulmasına ve sosyal jet lag yaşamanıza neden olur.
Sosyalleşme ihtiyacı nedeniyle uykuya ayıracak yeterli vaktinizin kalmadığını fark ediyorsanız hafta sonunuzu detaylıca planlamayı deneyin. Bu sayede görüşmek istediğiniz arkadaşlarınızla görüşebilmekle birlikte uzun süredir ertelediğiniz işleri sırasıyla yapabildiğinizi fark edebilirsiniz.
2. Zihninizi rahatlatın
Uyku düzeninizi sekteye uğratan bir diğer etken zihninizin dolu olması olabilir. Hafta içi sıkıntılarını hafta sonuna taşıyarak kendinizle baş başa kaldığınızda sürekli olarak kendinizi negatif düşünceler içinde buluyorsanız zihninizin rahatlamaya ihtiyacı var demektir.
Hafta sonunu zihni yatıştırıcı pratiklerle, doğayla iç içe, sakinleştirici aktivitelerle, bitki çayları ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarıyla geçirerek zihninizdeki kargaşayı kontrol altına alabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Zihin Sağlığını Destekleyen 10 Alışkanlık
3. Kahve, alkol ve sigara gibi bedeni uyaran içecek ve yiyeceklerden uzak kalmaya çalışın
Uyku öncesi içilen kahve, alkol ve sigara gibi uyarıcılar uyumak için kendinizi fazla enerjik hissetmenize neden olabilir. Kafein, uykuya dalmanızı zorlaştırarak uyku veriminizin düşmesine ortam hazırlayabilir. Bu nedenle akşam saatlerinde uyarıcı besin tüketmekten kaçınmanız tavsiye edilebilir.
Bu yazı Sosyal Jet Lag Uyku Düzensizliğinizin Nedeni Olabilir Mi? yazısından geliştirilmiştir.
Kaynak: Cosmopolitan, Independent UK
