Tibet Budizmi öğretilerinde, tüm pratikler bu hayatta ya da sonraki hayatlarda aydınlanmaya ulaşmak için yapılır. Aydınlanma ne kadar spiritüel ve ezoterik görünse de aslında gerçeklikle uyumlu bir düzeydir.
Tibetlilere göre bilincin özü saf ve temizdir. Ayrıca bilincin özü kendiliğinden farkındadır ve kendiliğinden bilmektedir. Ancak insanların çoğunun bilinci geriye dönük başlangıcı olmayan zamanlardan bu yana üç zehrin etkisi altındadır. Bunlardan ilki bilmemezlik/yanlış bilme (ignorance), diğeri bundan doğan arzu/bağımlılık (attachment) ve üçüncü zehir öfke/istememezlik (anger/aversion)’tir.
İlginizi çekebilir: Tibet Budizmi’ne Ait 8 Dünyevi Kaygı
Bilinç “bu üç zehir” yüzünden acı ve tatminsizlik yaşar
Kişi, bilmemezlik/yanlış bilme, arzu/bağımlılık ve öfke/istememezlik zehirlerinden arındığında yani kendi saf ve temiz haline geri döndüğünde aydınlanmış kabul edilir.
Tibetlilere göre aydınlanma bu yolculuktaki önemli bir adımdır ancak bir son değildir. Çünkü kişinin aydınlanma arzusunun arkasında sadece bireysel bir amaç yoktur. Kendisi aydınlanmıştır, artık yeniden doğup doğmamak kendi kontrolündedir. Fakat diğerleri halen yaşamda acı çekmekte ve yardıma ihtiyaç duymaktadır. Bu yüzden aydınlanan kişi, gönüllü olarak tekrar tekrar dünyaya gelerek diğerlerine yardım eder, tıpkı Dalai Lama gibi.
Bodhisattva: Aydınlanmaya söz vermiş kişi
Aydınlanmaya söz vermiş kişinin, bu motivasyonuna, yani diğerlerine yardım etmek için aydınlanmayı arzulamasına, “Bodhicitta” denir. Bodhi kelimesi aydınlanma, citta kelimesi zihin anlamına gelir. Yani bilincin aydınlanmaya doğru ilerleme isteğidir. Bu pratiği yapan kişiye ise “Bodhisattva” denir. Bodhi-aydınlanma, sattva ise kişi, birey demektir. Bir Boddhisattva diğerlerinin aydınlanması için çalışan ve tüm canlılar özgürleşene kadar bu görevi sürdüreceğine söz vermiş kişidir.
Boddhisattva olgusunu benimsemiş bir kişi, hayatta birçok pratiğin yanında Tibet Budizmi’ne göre 6 mükemmellik pratiği yapar. Bu 6 konuda mükemmel olmak için çalışır. Bu 6 mükemmelliğe baktığımızda ise Budist inancı benimsememiş olsak da, hayatta anlam bulma ve mutluluk halini artırmak için etkili pratikler olduklarını görebiliriz.
1. Cömertlik (Generosity)
İlk pratik cömertlik pratiğidir. Cömertlik ya da paylaşma her zaman maddi varlıklarla yapılan bir pratik değildir. Özünde “bende olanı ihtiyaç duyanlarla paylaşma” yaklaşımı benimsenir. Sizde olan maddi varlıklar yani genel haliyle para olabilir, ya da zamanınız, ilginiz, bilginiz, sevginiz ya da iyi dilekleriniz/dualarınız olabilir. Önemli olan davranışları, sözleri ve düşünceleri paylaşma fikrine döndürmektir.
2. Erdem (Ethics)
İkinci pratik erdemli ve etik bir yaşamı benimsemektir. Bu en ince detayına kadar tüm eylemlerin, sözlerin ve düşüncelerin erdemli ve doğru olması demektir. Yalan söylememek, doğruları konuşmak, kıskanmamak, bize ait olmayanı almamak, diğerlerine ait olanı vermek, diğerlerinin sınırlarına, bedenlerine saygı duymayı içerir.
3. Sabır (Patience)
Bu pratik sabretmeyi bilmek ve uygulamaktır. Kendimize ve başkalarına karşı anlayışlı olmayı içerir. Zor bir gün yaşayan, öfke sorunu olan birine sinirlenmemek, sabır göstermek örneklerden biridir. Her anda içeride ve dışarıda olanlara sabırla yaklaşmaktır. Bu pratik kabullenme, pasiflik ya da kendimizden ödün verme olarak algılanmamalıdır. Bir kişi bize zarar veriyorsa ve uzak durmak mantıklı ise uzaklaşmak gerekir. Ancak bu kişiye öfkeyle karşılık verme güdüsü içince olmadan, kalbimizde ona karşı kötü hisler beslemeden uzaklaşılır.
4. Neşeyle çalışmak (Joyous efford)
Neşe işinde çalışmak sadece bildiğimiz anlamda işimizi neşe içinde yapmayı içermez. Kişinin en basit aktiviteleri bile tembellikten uzak, keyif içinde yapmasıdır. Bulaşıkları yıkarken gerçekten bulaşıkları yıkamalı, yemek yerken yemek yemelidir. Bu keyif halini Bodhisattva olgusu ile bağlayabiliriz. Kişi keyif almalı, neşe içinde olmalıdır ki mutlu hissetsin. Çünkü mutlu, keyifli ve tatmin içinde hissettiğinde diğerlerine yardım etmesi daha kolay olacaktır.
5. Odaklanma (Konsantrasyon)
Bu pratik kişinin zihnin odaklanma özelliğini geliştirmesini içerir. Konsantrasyon arttığında zihin sakinleşir ve ferahlar. Yaratıcılık ve iyilik hali artar. Hayata ve hedeflerine daha rahat odaklanır, ilgisini daha kolay yaşama ve gerçekliğe verir. Ayrıca son pratik olan “Bilgelik” için de konsantrasyon gereklidir. Kişi bilgeliğini artırmak için okurken, düşünürken yüksek konsantrasyonla üzerinde çalıştığı konularda daha hızlı farkındalık edinebilir.
6. Bilgelik (Wisdom)
Bu pratikte bilgelik iki anlamda kullanılır.
İlk anlamda, kişinin üç zehirden ilki olan bilmemezlik/yanlış bilme (ignorance)’dan kurtulmak için okuması, bilgisini artırması ve bu konuya özel pratikler yapmasıdır. Tibet Budizmi bilmemezlik halini zihinden söküp atmak için boşluk pratiği yapılmasını önerir. Yani varoluşun karma ile gerçekleştiği, hiç bir şeyin kendiliğinden var olmadığı, neden-sonuç yasasına göre bedenlendiği, her an her şeyin değişim halinde olduğu, geçici olduğu ve zihnin etiketleme yaparak olanları fazla gerçek zannettiği bilgilerini içselleştirmektir.
İkinci anlam modern insana daha yakındır. Genel olarak yaşamın işleyişi, iyilik hali ve şefkatle ilgili bilgeliği artırmaktır. Bilen ve bilge kişi birbirinden farklıdır. Bilen kişi bilişsel olarak bilir, yani sadece bilgisi vardır. Bilge kişi ise bu bilgiyi özümsemiş ve derinden anlamıştır. Derin farkındalığa erişmiştir ve bu farkındalığı hayatta spontane bir şekilde, zorlanmadan uygular.
Günlük hayatta 6 mükemmellik pratiği yapmak isterseniz;
Bu 6 maddeyi bir kağıda yazıp görebileceğiniz yerlere asarak her gün kendinize her biri için bir şeyler yapıp yapmadığınızı sorabilirsiniz. Bugün bende olan neyi paylaştım, sabır gösterdim mi, davranışlarım, düşüncelerim ve sözlerim erdemli miydi, yaptıklarımı keyif alarak yaptım mı, konsantrasyonumu artırmak için meditasyon ya da farkındalık çalışması yaptım mı ya da bugün bilgeliğimi artırmak için okudum, yaşamla ilgili yeni şeyler öğrendim mi?
Yaşam için rehber olarak kullanabileceğiniz bu 6 mükemmelliğin, iyiye, güzele ve doğruya olan yolculukta pratik yapan herkese ilham vermesini dilerim.
İlginizi çekebilir: Tibet Budizmi ile Spiritüel Öğretmenin 10 Özelliği
