Geleneksel Çin Tıbbı teorisinde, doğada olduğu gibi içimizde de var olan beş element bulunmaktadır. Her mevsim belirli bir element ile ilişkilendirilir ve beş elementin kendine has özellikleri mevsimlerle beraber ifade bulur. Doğanın kalıplarını ve döngülerini incelediğimizde, kendi sağlığımızı nasıl destekleyeceğimizi ve yıl boyunca nasıl iyi kalacağımızı öğrenebiliriz. Toprak elementinin mevsimi yaz sonu olmakla beraber diğer elementlerden farklı olarak bu element mevsim geçişleri ile ilgilidir. Geçiş dönemleri süresince sağlam ve dengeli olmaya ihtiyaç duyarız. Yeni durumun içinde istikrarı sağlamak için toprak elementinin desteği ile beslenir, büyür ve gelişiriz. Peki toprak elementi nasıl canlandırılır?
Toprak elementi özellikleri
Toprak elementinin karakteristik yapısı; destekleyen, besleyen, empati kuran, kendine ve başkalarına bakım veren, güvenilir, istikrarlı, düşünceleri açık ve net olmaktır. Aynı zamanda anne olmakla ilgilidir. Beslenmek, büyümek ve gelişmek için “anne” kavramı altında yatana ihtiyacımız vardır. Toprak elementi dengeli olduğunda fiziksel olarak anne olmamızı gerektiren bir durum yaşanmadan hem kendimize hem de çevremize annelik yapabiliriz.
Toprak elementi merkezi konumda yer alır. Onu çevreleyen, etrafında dönen diğer tüm elementlerin eksenidir. Bedenin, zihnin ve ruhun içindeki istikrar yeridir; değişim ve gelişim üçü istikrarlı durumda ise gerçekleşir.
Angela HICKS
Toprak, bütünlük içinde yarattığımız ve beslediğimiz yaşam dokusudur. Toprak elementi karakteristiği; verici olmakla beraber dengesi bozulduğunda hareketsiz ve tutucu olabilme ihtimaline de sahiptir. Toprak elementi mevsimi, yazın zirvesini takip eden puslu günlerden sonbaharın başlangıcına kadar uzanan “beşinci mevsime” aittir. Yılın bu zamanında sindirim sistemine, beslenmeye ve dengeye odaklanırız. Toprak elementi de zaten bunlar için gereklidir. Fakat dengesizlik olduğunda sindirim problemleri, metabolizmanın yavaşlaması, vücudun su tutması, kasların güçsüzleşmesi, düşüncelerin sislenmesi, kan şekeri dengesinin bozulması yaşanabilir. Tüketimle ilgili olduğundan sadece yediklerimiz değil, gördüklerimiz, okuduklarımız ve dinlediklerimizi sindiremediğimizde de sorunlar başlar. Toprak elementi dengede olduğunda yaşamı tatmin ve şükür hisleri ile yaşarız.
Toprak elementi organları: Dalak ve mide
Dalak ve mide meridyen sistemleri toprak elementine aittir. Genel sağlığımız ve iyi olma halimizle ilgili önemli role sahiptirler. Öyle ki ünlü Çinli doktor Li Dong Yuan, çoğu hastalığın etiyolojisinin sindirim sistemindeki bir sorundan kaynaklandığına inandığı için MS 1180’de Toprak Okulu’nu kurmuştur. Bu okulun temelindeki düşünce dalak ve mide sağlığımızın merkezinde yer alır. Bu okulun öğretilerinden olan bağırsak sağlığı ve bağışıklık sistemi arasındaki ilişki günümüzde de geçerliliğini korumaktadır.
Dalak, Batı Tıbbı’ndan farklı olarak sağlıklı, canlı ve iyi olmamız için gerekli hayati maddeler olan Chi ve kandan sorumludur. Ayrıca, dalak kanı damarlarda “tutar”, rahim ve mesane gibi çeşitli organların sarkmasını önleyen enerjiyi üretir. En önemlisi, dalak Geleneksel Çin Tıbbı’nda sindirimle ilgilidir; yediğimiz yiyecekleri enerjiye dönüştürür ve bu besleyici enerjiyi (“ying qi”) vücudumuzun diğer bölgelerine ulaştırır. Dalak zayıf veya dengesiz olduğunda, sindirimden jinekolojiye çeşitli sağlık sorunları ortaya çıkar.
Geleneksel Çin Tıbbı teorisinde, her organ ruhumuzun belirli yönüne karşılık gelen bir ruha “ev sahipliği” yapar. Dalağın ev sahipliği ruh “Yi” akıl olarak nitelendirilir; öğrenme, konsantrasyon, ezberleme kapasitemizi etkiler. Okul döneminde veya eğitim aldığımız zamanlar dalak Chi’nin aktif olması önemlidir.
Dalak ile ilişkili duygu endişedir. Akıl ve düşünmeyle ilgili olan Yi, endişeye ve aşırı düşünmeye eğilimlidir. Bu döngüye yakalandığınızda; sindirim zayıflığı, IBS ve yorgunluk gibi dalak Chi eksikliği semptomları ortaya çıkar. Bu sebeple meditasyon yapmak ve zihni sakinleştiren çalışmalar yapmak dalak sağlığı için çok önemlidir.
Toprak elementi nemli olmakla ilgilidir. Nem vücutta birçok şekilde kendini gösterir; fiziksel ve zihinsel yorgunluk, endişe, sindirim sorunları ve kas güçsüzlüğü bunlardan birkaçıdır. Dalak ve mide meridyeni sistemleri nemden özellikle etkilendiğinden, yediklerimiz ayrı bir öneme sahiptir.
Toprak elementi nasıl yükseltilir?
Geleneksel Çin Tıbbı’nda mevsim değişiklikleri sağlığımızı iyileştirmek ve hastalıkları önlemek için birer fırsattır. Tıpkı mevsimlerin döngüsü gibi sağlığımız da sabit değildir. Doğada değişiklikler olduğunda, dünyanın doğal ritimlerine ve akışına uyum sağlamamız önemlidir. Sağlığımıza bu şekilde önem verdiğimizde; yıl boyunca denge, uyum ve bütünsel sağlığımızı geliştirebiliriz.
Sıcak yemekler tüketin
Toprak elementi, besleyici bir diyetle desteklenir ve gelişir. Dalağı destekleyen diyet, iyi olmanın ve sağlığı korumanın anahtarıdır. Soğuk ve çiğ yiyecekler dalakta nemlilik yaratır. Bu da dalağın Chi ve kan üretme kabiliyetini etkiler ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu yüzden bedenin iç sıcaklığını koruması çok önemlidir.
Smoothie, buzlu su ve salatalar da dahil olmak üzere soğuk ve çiğ besin tüketimi toprak elementinin mevsimi olan yaz sonu veya iki mevsim arası geçiş zamanlarında aşamalı olarak bırakılmalıdır. Süt ürünleri, rafine şekerler, yağlı yiyecekler de neme katkıda bulunduklarından diyetinizinden çıkartmış olmanız gerekir. Bu süreçte sıcak ve pişmiş yemekleri tüketmek faydalıdır. Zencefil, rezene, kişniş, kimyon ve kakule gibi aromatik baharatlar vücuttaki ortamı ısıtmaya, nemi çözmeye ve dalak Chi’sini güçlendirmeye yardımcı olur.
Tatlı tatlar tüketin
Küçük miktarlarda tatlı tatlar dalak ve mideyi destekler. Toprak elementini güçlendiren tatlı yiyecekler arasında darı, pirinç gibi tam tahıllar, yer elması, tatlı patates ve havuç gibi kök sebzeler bulunur. Yani sütlü, hamurlu tatlılardan ya da reçel veya baldan gibi tatlarda bahsetmiyoruz. Mevsiminde olan ve yaz sonunda hasat edilen tatlı meyve ve sebzeler de tüketilebilir.
Kahvaltı yapın
Geleneksel Çin Tıbbı zamanlarına göre mide, sabah 7-9 arasında optimum sindirim kapasitesine sahiptir. Yemekler doyurucu ve güçlendirici olmalıdır. İyi bir kahvaltı, gün boyunca mide ve dalak Chi ve Yang enerjisini güçlendirir. Optimal kahvaltıda olması gerekenler vücudu uyaran, nem yaymayan, sıcak pişirme yöntemleriyle hazırlanan, enerji veren ve ısıtan yiyecekler ile hazırlanmalıdır.
Sarı renkleri tüketin
Basit soruların kitabı Su Wen’in 10. bölümünde “Sarı renk dalağa karşılık gelir” der. Sarı ve turuncu renkli yiyecekler tüketmek özellikle dalak sağlığını destekler. Kabak, tatlı patates, yer elması, mısır, papaya ve havuç bu grubun içine girebilir.
Merkezinizi bulun
Toprak elementi istikrar, öz bakım ve lütuf ile ilgilidir. Sizi merkezinizde ve topraklanmış halde tutan aktiviteler yapmaya çalışın. Kendinizi ve değer verdiğiniz kişileri besleyen ve tatmin eden şeylere odaklanın. Geçiş süreçleri, bırakma ile ilgili olduğundan sahip olduğumuz fazla şeyleri yakından inceleyerek arınmayı ve bırakmayı deneyebiliriz.
Zihinsel süreçlere odaklanın
Zihinsel olarak ne tükettiğinize dikkat edin. Dalak ve mide organ sistemlerimizin sağlığını ve bunun “Yi” -zihnimiz ve zekamız- ile ilişkisini hatırlamamız gerekir. Zihinsel olarak ne tükettiğimiz konusunda dikkatli olmalıyız. Sosyal medya ve haberlerle olan ilişkimizi düşünmeli, gerekirse sınırlar oluşturmalıyız.
Yaşam tarzı önerileri
- Toprak tatlı ile ilişkilidir. Doğal olarak tatlı olan patates, darı, buğday, hurma veya kurutulmuş meyveler yemeniz önerilir.
- Soğuk ve çiğ yiyeceklerden uzak durun. Sindirim ateşinizi söndürmeye sebep olabilirler.
- Yağlı, işlenmiş yiyeceklerden kaçının çünkü sindirmesi zor olmakla beraber organlara nemlendirme yaratabilir. Mutlaka sıcak bir şeyler ekleyin. Fazla nemi ve gazı atmasına yardımcı olan zencefil, tarçın, karabiber kullanabilirsiniz.
- Bedendeki sıvı akışını desteklemek için hafif ağırlıklarla egzersiz yapın.
- Toprak elementi aktif olanlar yardımcı olmaya, ilgilenmeye fazla önem verebilir. Sonuçta sağlıksız sınırları olabilir. Gerektiğinde hayır demeyi bilmeli ve kontrol edemediğimiz durumlara karşı endişeden uzak durmalısınız.
Hareket, yoga, meditasyon
Yürüyüş toprak elementi için mükemmel bir egzersizdir çünkü hem enerji verir hem de düşüncelerinizi temizlemenin etkili bir yoludur. Çimlerde veya kumsalda çıplak ayakla yürümeyi deneyebilir ve toprakla olan bağınızı derinleştirebilirsiniz.
Geleneksel Çin Tıbbı’ndaki toprak elementinin dengelenmesini ve aktif olmasını yoga ile sağlayabilirsiniz. Her ikisi de zihin ve bedendeki dengenin, optimal sağlık ve esenliğin merkezinde olduğu aynı temel prensibi takip eder. Aşırı düşünme döngüsünü kırmak için günlük rutinler oluşturmanızı öneririm. Meditasyon ve nefes çalışmaları sizlere yardımcı olacaktır. Anda olmaya odaklanmanıza yardımcı olması için kısa bir farkındalık meditasyonu deneyebilirsiniz.
Yogada köklendirici pratik her zaman iyi gelir. Bunu Warrior 2, Parsvokanasana, Trikonasana gibi ayakta pozlarla destekleyebilirsiniz. Üst bacaklar ön planda yani quadricep kasları için yapacağınız pozlar önemli çünkü toprak elementi meridyenlerinden biri olan mide meridyeni oradan geçer. Çocuk, Virasana, Bhekasana, Supta Virasana üst bacaklar için uygulanabilir. Sphinx, Bhujangasana, Upwardfacingdog, Geriye Eğilmeler (Ustrasana, Urdvha Dhanurasana) yapılabilir. Kasıklar için ise alçak hamle ve yüksek hamle pozları öneriyorum.
Toprak elementi akupresür noktaları
- ST 36 Zu San Li – Mide 36: Dizin yaklaşık 4 parmak altında ve orta hattan bir parmak lateralde (dış tarafta) yer alan bir noktadır. Endişeye bağlı stresi kontrol altında tuttuğu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği için “uzun ömür noktası” olarak da bilinir. Geniş kullanım alanları içinde sindirim sisteminde spazm çözücü ve ağrı giderici etkisi, hormonal ve metabolik hastalıklarda düzenleyici etkisi, tüm vücuda genel güçlendirici etkisi ön plandadır. Gastrit, mide, ülser, bulantı, kusma, ishal, kabızlık gibi karın içi rahatsızlıkların tedavisinde etkili noktalardan biridir.
- SP 6 San Yin Jaio – Dalak 6: Ayak bileğinin yukarısında, iç bacakta yer alan San Yin Jaio ürolojik ve pelvik problemlerin tedavisi ile beraber uykusuzluk problemlerine iyi gelir. Sakinleşmeye yardımcı olurken, depresyon için kullanılır. İdrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, adet sancısı veya adet görememe gibi ürogenital rahatsızlıklarda, hormonal cilt hastalıklarında, hazımsızlık, karında şişlik, gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarında, ayrıca kronik yorgunluk, depresyon gibi durumlarda güçlendirici olarak kullanılan noktadır.
