FOTOĞRAF: GOOP
Beynimizin baş, boyun, gövde gibi vücudun birçok farklı bölgesiyle ilişki içinde kalarak bir bütün olmasını beynin farklı bölgelerine bağlı kraniyal sinirlere borçluyuz. Bu kraniyal sinirler toplam 12 bölümden oluşuyor. Bunlardan bazıları beyne koku, görüntü, tat, ses gibi duyusal bilgileri ulaştırırken bazılarıysa kasların hareketini kontrol etmek gibi motor fonksiyonlardan sorumlu. Vagus ise bu iki işleve de sahip olan sinirlerden bir tanesi. Bu sinir uyarıldığında beyniniz ve vücudunuz arasındaki ilişki güçleniyor. Sempatik sinir sisteminin “savaş ya da kaç” mantığı ile çalışmasının aksine parasempatik sistemde bulunan vagus sinirinin felsefesi “dinle ve sindir”. Daha sakin hissetmekten, bağışıklık sistemini güçlendirmeye, duygularınızı iyi bir şekilde sindirmeye kadar iyi olma halini destekleyecek birçok fayda sağlıyor. Vagus siniriniz uyarılmadığı zaman; anksiyete, bağırsak sorunları, depresyon ve yeme bozuklukları gibi durumlar ortaya çıkabiliyor. Günümüzde popüler ve üstüne düşülen bir sinir varsa o da vagus siniri! Peki vagus siniri nedir ve nasıl uyarılır?
Vagus siniri nedir?
Latincede “gezgin” anlamına gelen vagus, vücutta bulunan en uzun kafa siniridir. Vagus siniri, kafatasından çıkarak boynunuzdan aşağı, kalbinize, tüm iç organlarınıza doğru adeta bir gezintiye çıkarak bu bölgeler arasındaki bilgi gönderimini sağlar. Bu bilgi gönderimine kalp kırıklıkları, merhamet duygusu gibi hislerin yanı sıra fizyolojik durumlar da dahildir. Aslında kalbiniz yerinden çıkacak gibi hissetmenizden acıktığınızı anlamanıza kadar yaşadığınız birçok durumun sebebi vagusta dolaşan bilgilerdir.
2020 yılında yapılmış bir araştırmaya göre uyarılmış, aktive edilmiş bir vagus sinirine sahip kişilerin, stresli bir olay yaşadıktan sonra daha kolay bir şekilde sakinleştiği, rahatladığı ve vücutlarındaki iltihaplanma, bağırsak sorunlarını daha iyi yönetebildiği görülmüş. Sahip olduğumuz vagus liflerinin bir kısmı beynin dikkat vermesi için salgıladığı tüm beyin hücrelerinin olduğu bölgeye gidiyor. Doktor Mark George’un söylediğine göre, vagus sinir uyarımını bir davranış ile birleştirirseniz beyin bunu daha iyi ve daha hızlı öğreniyor. Yani öğrenme sürecinde de etkisi bulunuyor.
Psikolog Stephen Porges ise vagus sinirini “aşk siniri” olarak tanımlıyor ve şöyle açıklıyor: “Çünkü harekete geçtiğinde seviyorsun.“
Vagal ton, kalp atış hızının nefes alma hızıyla bağlantılı olarak incelenmesiyle ölçülüyor. Vagal tonu yüksek kişiler, glikoz seviyeleri gibi biyolojik süreçleri daha iyi düzenleyebiliyor; duyguları, davranışları ve dikkatleri üzerinde daha fazla kontrole sahip oluyorlar. Sosyal açıdan başkalarıyla daha iyi bağlantı kurabiliyor ve daha sevgi dolu oluyorlar. University of North Carolina at Chapel Hill Psikoloji ve Nörobilim Profesörü Barbara Fredrickson yaptığı araştırmada, vagal tonu yüksek olan kişilerin, daha düşük vagal tona sahip olanlara göre hayatlarında daha fazla aşk yaşadıklarını bildirdiklerini görmüş.
Vagus siniri nerede?
Beyin sapından başlayan vagus siniri boyundan inerek gövdeye kadar uzanır. Vücudumuzdaki en uzun kraniyel sinirdir ve birçok organın işleyişinde rol alır.
Vagus siniri ne işe yarar?
Vagus siniri vücudumuzun aşağıdaki bölgelerinde ve eylemlerinde aktif olarak rol oynuyor:
- Boyun
- Kalp
- Göğüs
- Akciğer
- Sindirim sistemi
- Nabız
- Nefes alıp verme
- Kardiyovasküler aktiviteler
- Depresyon
- Öksürme, hapşırma, yutma gibi refleks eylemler
- Bağırsak – beyin ekseni: Son yıllarda uzmanların obezite ve depresyon gibi durumlar arasındaki bağı anlamak için inceledikleri bu eksende de rol oynadığı düşünülüyor.
Vagus sinirinizin hasarlı olduğuna dair bazı belirtiler
- Konuşma zorluğu
- Ses değişikliği
- Yutmada güçlük
- Düşük kan basıncı
- Düzensiz kalp atışı
- Sindirim sürecindeki bozukluklar – değişiklikler
- Mide bulantısı – kusma
- Karın şişkinliği ve ağrısı
- Solunum problemleri.
Vagus siniri nasıl aktive edilir?
Vagus siniri tıbbi tedavilerde oldukça önemli işlevlere sahip olması nedeniyle kronik olarak bu sinirin uyarılması için VNS cihazları (stimüle edici cihazlar) kullanılabiliyor. Ancak evde kendiniz uygulayabileceğiniz yöntemler de mevcut. Bunlardan en önemlisi de kan akışınızı arttıracak egzersizler yapmak!
Vagus siniri egzersizleri
Egzersiz diyince aklınıza zor ve karışık pratikler gelmesin. Vagus sinirini aktive etmenin meditasyon ve nefes çalışmalarından kahkaha atmak, yüze soğuk su ile temas etmek ve yoga yapmaya kadar çeşitli yolları var. Yapacağımız egzersizlerde önemli olan vücudumuzdaki kan akışını arttırmak çünkü beynimiz; organlarımız ve bağırsaklarımızdaki kan akışı arttığı zaman duygularımızı tamamen sindirebiliyor ve sakinleşebiliyor.
