Antik dönemlerde insan psikolojisiyle yakından ilgilenen Stoacılar, olumsuz duygular gibi hiç kimsenin hoşlanmadığı durumların üstesinden gelmek için pek çok yaklaşım denemişler. Zaman içinde ortaya çıkardıkları “psikolojik hileler”in olumsuz duyguları ortadan kaldırmak konusunda oldukça işlevli olduğunu fark etmişler ve keşfettikleri bilgileri “mutluluk için pratik bilgiler” adı altında insanlarla paylaşmaya başlamışlar.
Peki modern bilim, antik filozofların ortaya attığı mutluluk hileleri konusunda ne düşünüyor? İşte antik çağların düşünürlerinden bizlere mutluluk kılavuzu!
İlginizi çekebilir: Ichigo Ichie: 10 Maddede Japonların Mutluluk Felsefesi
“En kötü ne olabilir?” diye sormak
Stoacılara göre “En kötü ne olabilir ki?” sorusunu kendimize yöneltmeye başladığımızda mutluluk konusunda büyük bir adım attık demektir! Olumsuz görselleştirme olarak adlandırılan bu yaklaşım, Stoacıların oldukça sık kullandığı bir yöntem.
İşlerin ne kadar kötü olabileceğini hayal etmek aslında durumun o kadar da kötü olmadığını anlamamıza ve halimizden hoşnut olmaya başlamamıza yardımcı oluyor. Ayrıca kötü senaryoları baştan düşünmek korkularımızın ve endişelerimizin çoğunlukla abartılı olduğunu da fark etmemizi sağlıyor.
Stoacılar, bu yaklaşımı biraz daha ileri götürerek kendileri için en değerli olan varlıklarını kaybettiklerini hayal edip hayatlarındaki tüm detaylar için şükran duymaları gerektiğini ve ne kadar şanslı olduklarını kendilerine hatırlatıyorlar. Yani antik düşünürler mutluluğun tam ortasına şükran duymayı koyuyor.
“-mış gibi” yapmak
Stoacılar için huzur, sahip oldukları en değerli şeyken sinir ve öfke sadece zaman kaybı. Dolayısıyla öfkelendikleri zaman duruma hemen müdahale ediyorlar ve yüzlerine bir gülümseme yerleştirip seslerini yumuşatarak sakin davranmaya başlıyorlar. Tıpkı huzurluymuş gibi!
Sinir ve öfkeyi hissettiğimiz anda tüm belirtilerini tersine çevirmemizi yani kasılan kaslarımızı rahatlatmamızı, sesimizi yumuşatmamızı ve hızlı akan zihnimizi yavaşlatmamızı öneren Stoacılar, içimizde yapay olarak sağladığımız bu sakinliğin bir süre sonra zihin yapımızı etkileyeceğini söylüyor. Peki günümüz bilimi buna ne diyor? Tamamıyla katılıyor! Bilim insanları mutlu olmak için sahte bir gülümsemenin işe yarayacağı konusunda Stoacılarla hemfikir.
Hazzı ertelemek
Her istediğimize, istediğimiz an ulaşmayı arzuluyoruz.
Ancak Stoacılar, soğuk havada paltosuz yürümüş, aç kalmak için ise öğün atlamışlar. Bunun nedeni istedikleri şeylere daha geç ulaştıklarında mutluluklarının artmasıymış. Günümüzün bilim insanları da bu konuda Stoacılara hak veriyor.
Harvard profesörü ve yazar Michael Northon, zevk aldığımız şeyleri erteleyerek mutluluğumuzu arttırabileceğimizi savunuyor. Her gün kahve içmeyi seviyorsak her gün değil birkaç gün arayla içmemizi öneriyor. Bu şekilde kahvenin verdiği keyfin kat ve kat artacağını söylüyor. Uzun periyotlar değil sadece birkaç gün ara vererek sevdiğimiz kahveyi kendimize verdiğimiz bir hediye haline getirebileceğimizi savunuyor.
Stoacılar, iradenin güçlendirilebilecek bir kas olduğunu keşfetmeleriyle bu yaklaşımı ortaya koyuyor. İradenin güçlenmesi için oldukça iyi bir egzersiz olan “hazzı erteleme” metodu sayesinde cesaretimizi geliştirebileceğimiz ve kendimiz üzerindeki kontrolü artırabileceğimiz günümüz biliminden de onay alıyor. Yani başarının sırrı olan öz kontrolümüzü arttırarak mutluluğa ulaşabiliyoruz.
Tökezlemek çok normal!
Stoacılık bazı kişilere zor görünebilir. Kötü senaryolar düşünmek veya kahve keyfinden vazgeçmek istemeyebilirler. Bu çok normal. Epiktetos ise öğrencilerine, Stoacılığı anlattıktan sonra işler umdukları gibi yolunda gitmediğinde kendilerini affetmelerini öğütlemiş. Günümüz bilimi de pek çok konuda olduğu gibi “affet ve devam et” yaklaşımının insan mutluluğu üstündeki olumlu etkilerini kabul ediyor.
Yapılan bilimsel araştırmalar gösteriyor ki sürekli devam eden yıkıcı öz eleştiri kişinin motivasyonunu düşürüyor ve depresyona yol açıyor. “Yapabilirim” ve “istiyorum” zihniyetini kıran yıkıcı eleştiriler yerine yapıcı öz konuşmaları -özellikle stres ve başarısızlık anlarında- tercih etmek öz kontrolü ve motivasyonu yükseltiyor.
Hayatımızı iyileştirmek için yeni şeyler denerken tökezlememiz çok normal. Yeni bir şey öğrenmek zaman alır. Antik filozofların sunduğu mutluluk için pratik bilgiler ise bize bu yolda kılavuz olabilir.
İlginizi çekebilir: 6 Adımda Hayallere Ulaşmak İçin Görsel Pano
