Aynı dışkılama düzenlerimiz gibi nasıl gaz çıkardığımız da bütünsel sağlığımızın bir işaretçisi olarak kabul ediliyor. Sanılanın aksine gaz çıkarmak bağırsaklarımızda işlerin yolunda gitmediğini değil, sindirimimizin sağlıklı işlediğini gösteriyor. Kısacası utanç kaynağı olmaktan çok ötede, bedenimizde her şeyin yolunda gittiğinin önemli bir göstergesi oluyor. Nitekim birçoğumuz gaz çıkarmalarımıza ne böylesi bir önem yüklüyor ne de ilgi gösteriyor. Ta ki dikkatimizi çekecek kadar büyük bir “farklılık” hissedene kadar. Çeşitli gaz çıkarmalar sağlığımız hakkında bizlere neler söylüyor sorusuna bağırsak sağlığı konusunda ün kazanmış probiyotikler, biyofermente cilt ürünleri üreten yaşam tarzı markası The Beauty Chef’in kurucusu Carla Oates cevap veriyor.
Neden gaz çıkarıyoruz?
Hepimiz ortalama olarak her gün 12-25 defa gaz çıkarıyoruz. Bu, sindirim işlevi sonucu alt bağırsak sisteminde gaz birikmesi ve bedenin bu gazı dışarıya atmak istemesi sonucu yaşanıyor. Çıkarılan bu gazın kaynağı da bağırsaklarımızda yaşayan iyi ve kötü huylu bakteri ve mikroorganizma ekosistemine yani mikrobiyotamıza dayanıyor. Bakterilerin hücresel işlevleri sonucu ortaya çıkarttıkları bu gazın fazla birikmesi bize ya gaz çıkarttırıyor ya da geğirmemize neden oluyor. Biriken bu gazın içeriğini ise genellikle kokusuz olan oksijen, nitrojen, metan ve karbondioksit gazı oluşturuyor.
Peki neden kimi zaman çıkardığımız gazlar sessiz ve kokusuzken kimi zaman gürültülü ve kötü kokulu olabiliyor? Gaz çıkarmalarımızı bu kadar farklılaştırabilen etkenler neler ve hangi gaz çıkarma “sağlıklı” olarak tanımlanabiliyor?
Yediğimiz besinler gaz çıkarmalarımızı etkiliyor mu?
Çıkardığımız gazın kötü kokmasına genellikle yediğimiz gıdalar etki ediyor. Protein ve lif açısından zengin gıdalar bağırsaklarımızdaki iyi huylu bakterileri beslediği için daha fazla hücresel aktiviteye yani daha fazla gaz üretimine neden oluyor. Bu da bizim daha fazla -ve çoğu zaman da kötü kokan- türde gaz çıkarmamız anlamına geliyor. Özellikle aşağıdaki sülfür açısından zengin besinler çıkarılan gazın kötü kokmasına katkıda bulunabiliyor:
- Brokoli
- Kuşkonmaz
- Lahana
- Brüksel lahanası
- Yumurta
- Kırmızı et
- Balık
- Tavuk ürünleri
- Sarımsak
- Süt ürünleri
Peki sülfür açısından zengin gıdalar tükettiğimiz için gazımızın kötü kokması sağlıksız mı? Hayır aksine çok sağlıklı! Kötü kokuya sebep olan hidrojen sülfit gazı belirli ölçülerde bağırsak duvarlarının güçlenmesine ve ana antioksidanımız olan glutatyonun sentezinin desteklenmesine yardımcı oluyor. Oates sadece İBS’si yani irritabl bağırsak sendromu olan kişilerin sülfür açısından zengin gıdaları ölçülü biçimde tüketmeleri gerektiğine dikkat çekiyor.
Farklı gaz çıkarmalar bize sağlığımız hakkında ne demeye çalışıyor?
Eğer beslenmemizde herhangi bir değişim olmadığı halde veya daha önceden yaşamadığımız türde bir farklılık deneyimliyorsak aşağıdaki sebeplerden ötürü rahatsızlık yaşıyor olabiliriz.
1. Kokulu gaz çıkarma
Sülfür açısından zengin gıdalar dışında gıda intoleransları, yapay tatlandırıcılar, ilaç kullanımı ve kabızlık da kötü gaz kokusuna neden olabiliyor.
Örneğin, laktoz intoleransı bulunan kişiler süt ürünleri yedikleri zaman bağırsakları laktozu parçalayamıyor. Parçalanamayan laktozsa bakteriler tarafından fermente ediliyor. Bu da gaz çıkışının artmasına sebep oluyor. Benzer bir durum glüten intoleransı yaşayan çölyak hastalarında da görülüyor.
Araştırmalara göre özellikle diyet ya da “düşük yağlı” paketli gıdalara konulan yapay tatlandırıcılar içerdikleri alerjen poliyol bileşeni nedeniyle gaz artışına, karın ağrılarına hatta ishale neden olabiliyor.
Gazın kötü kokmasına neden olan ilaçların başında da kötü huylu bakterilerle beraber iyilerin de ölmesine sebep olan antibiyotikler geliyor. Kötü kokulu gaz çıkarmanın yanı sıra şişkinlik ve kabızlık da antibiyotik kullanımından sonra deneyimlenebiliyor.
Düzenli olarak dışkılamak dışkı ile beraber kötü kokuların da bedenden uzaklaştırılmasına yardımcı oluyor. Eğer kişi kabızlık yaşıyorsa dışkı çıkışı olmadığı gibi kötü kokuların da sık çıkışı olmuyordur. Bu da gaz çıkışının normalden daha kötü kokmasına sebep olabiliyor.
2. Çok sık gaz çıkarma
Bağırsaklarda kötü huylu bakterilerin artması sonucu yaşanan enfeksiyonlar da normalden sık ve kötü kokulu gaz çıkışına neden olabiliyor.
3. Gaz tutma
Gaz çıkarmanın uygun olmadığı durumlar mutlaka yaşanıyor ve birçoğumuz gazımızı içimizde tutuyoruz. Peki bedenin atmak istediği gazı içimizde tutmanın kötü bir sonucu bulunuyor mu? Hem evet hem de hayır. Bedenin dışarı atmak istediği gaz öyle ya da böyle gün içerisinde mutlaka dışarı çıkıyor. Yani kısa süre boyunca gazımızı tutmak sanıldığı üzere gazın “kaçmasına” sebep olmuyor.
Öte yandan gaz tutmak karında rahatsızlık hissi, kramp ve şişlik yaratabiliyor. Özellikle İBS’ye sahip kişilerin karın bölgesi rahatsızlığa daha yatkın olduğu için Oates bu kişilerin gaz tutmasını önermiyor.
Nasıl daha sağlıklı gaz çıkarabiliriz?
- Öğünlerimizi sağlıklı protein ve yağ kaynakları, tam tahıllar, rengarenk ve çeşitli sebze ve meyveler gibi gerçek gıdalardan oluşturarak.
- Gıda intoleransımızın olup olmadığını eliminasyon diyetleri ile fark ederek ve beslenmemizi bize iyi gelmeyen gıdalardan arındırarak.
- Turşu, yoğurt, kefir gibi probiyotik açısından zengin gıdaları bolca tüketerek veya bir probiyotik takviyesi kullanarak.
- Her gün yeterince su içtiğimizden emin olarak ve özellikle kabızlık yaşadığımız dönemlerde su alımımızı daha çok arttırarak.
