Tibetlilerle geçirdiğim aylarda, her eğitimin parçası olan tek bir konu varsa o da karma yasası idi. “Karmayı anlamak aydınlanmaya ya da büyük uyanışa giden en önemli adımdır. Karmayı anlarsanız her şey değişir.” derlerdi. Ne kadar şanslıydım ki öğreti bu yasayı çok açık ve net bir şekilde bana anlatmaya yetmişti. Şimdi dilim döndüğünce bu yazıda her şeyin yasası olarak bilinen karma nedir biraz bahsedeceğim.
Karma nedir?
Karma, evrenin görünmeyen yasası olarak tanımlanır. Karma anlatılırken botanik yani bitki biliminin yasaları ile örnek verilir. “Gözle görünen dünyada her aksiyon ya da hareket, bir sonuç doğurur.” yasasını hepimiz biliriz. Elma tohumu ekersek elma ağacımız olur. Gül tohumu ekersek gül ağacımız. Bu ağacın oluşması için aynı zamanda uygun şartların yani ışık, toprak ve suyun da sağlanmış olması gerekir.
Aynı şekilde karma yasası da bugün bu hayatta deneyimlediğimiz iyi ya da kötü her şeyin, geçmiş yaşamlarda ya da bu yaşamda ektiklerimizin yani yaptığımız şeylerin birer sonucu olduğunu söyler. Başımıza gelen her şey karma yasasının sonucudur. Bunlar iyi şeyler olduğu gibi bize acı veren şeyler de olabilir. Karma yasası her an çalışma halindedir.
Bazı insanların başına sıklıkla kötü şeyler geldiğinde onların “şanssız” olduğunu düşünürüz. Bazılarının başına ise iyi şeyler geldiğinde bu kişileri “şanslı” olarak tanımlarız. Oysa karma der ki: “Herkes ama herkes, ektiğini biçer.” Üstelik ekilen iyi ve kötü küçük tohumlar, aynı bir tohumun kocaman bir ağaca dönüşmesi gibi, kendisinden büyük sonuçlar doğurabilir.
Bu yasada uygun şartların oluşmasından bahsetmiştik. Uygun şartları oluşturan faktör eğitilmiş bir bilinçtir. Bize olanlar üzerinde kontrolümüz azdır ancak bizim yapacaklarımız üzerinde kontrolümüz çoğu zaman tamdır. Yani bizim yarattığımız şartlar, iyi ve kötü karmayı deneyimlememiz üzerinde etkendir.
İyi ve kötü karma nasıl çalışır?
Tibet Budizmi’nde iyi ve kötü karma yaratan aksiyonlar net bir şekilde ifade edilmiştir. Karmaya inanan kişinin iyi karma yaratan 10 şeye bağlanması ve bunları uygulaması gerekir. Yine aynı şekilde, kişinin kötü karma yaratan 10 aksiyondan vazgeçmesi ve bunlardan uzak durması da önemlidir.
Karma yaratan aksiyonlar 3 kategoriye ayrılır: Beden, dil ve zihin ile gerçekleştirilen aksiyonlar.
Karma nasıl yaratılır?
Beden ile karma yaratmak
1. Yaşama saygı duymak
Öldürmemek ve mümkünse yaşamı desteklemek. Bu madde sadece insanların değil tüm canlıların yaşamına saygı duymayı içerir. Sivrisinekler ve hamam böcekleri de bu gruba dahildir. Yaşayan tüm varlıklar hayatta kalmak ve mutlu olmak ister.
Ayrıca mümkünse ve sağlık için bir engel yoksa vejetaryen beslenmeye geçiş, karmada modern insanın atabileceği önemli adımlardan biri olarak belirtilir.
2. Diğerlerinin sahip olduklarına saygı duymak
Bize sunulmayanı almamak ve mümkünse bizde olanı paylaşmak. Bu maddeye sadece bize sunulmayanı almamak, yani çalmamak değil, fark etmediğimiz birçok küçük şey girer. Vergileri eksik ödemek, bankada imza attıktan sonra fark etmeden alınan kalemi iade etmemek gibi şeyler. Vergi konusundaki eğitimlerde hükümetlerin alınan paraları yanlış kullandığını söylediğimizde çok net bir mesaj verdiler. “Keep clean” yani siz kendinizi temiz tutun ve kendi aksiyonlarınıza bakın. Alan tarafın bunu nasıl kullandığı kendi karmasını yaratacaktır. Bu durum karşı tarafın sorumluluğundadır.
3. Diğerlerinin bedenlerine saygı duymak
Seksüel suistimalde bulunmamak ve mümkünse bu durumlara engel olmak. Bu maddeye sadece istek dışı cinsel ilişki değil, suistimalin farklı boyutları da girer. Partnerini aldatmamak ya da partneri olan biriyle birlikte olmamak da yine kötü karma yaratmanın önüne geçecektir.
Dil ile karma yaratmak
4. Doğruyu söylemek
Yalan söylememek ve sözlerin doğruları, gerçekleri içermesi. Her söz doğru olmalıdır. Buna yine gündelik hayatta fark etmediğimiz ufak şeyler de girer. Açıklama yapmamak için, yanlış anlaşılmamak için söylenen beyaz yalanlar da yine büyük karmalar yaratabilir.
5. Birleştirici konuşmak
Sözlerin ayırmaya değil birliğe yönelik olması. Sarf edilen sözler insanları ve toplulukları ayırmamalıdır. Birleştirici ve barışçıl olmalıdır. İki arkadaşın arasında geçenlere yapılan yorumlar, bir çiftin anlaşmazlığına yapılan yorumlar gibi gündelik hayatta ilişkilerimizde deneyimlediğimiz basit görünen şeyler de buna girer. Başkaları hakkında iyi konuşmak ve mümkünse tarafsız olmak kötü karma yaratmanın önüne geçecektir.
6. Nezaketle konuşmak
Sözlerin yaralayıcı değil yapıcı ve nazik olması. Karşı tarafın hoşuna gitmeyecek sözlerin bile nezaketle söylenmesidir. Yaralayıcı, alaycı, kırıcı konuşmak kötü karma yaratır ve bunun sonuçlarını bu hayatta ya da sonraki hayatlarda deneyimleriz der karma.
7. Anlamlı konuşmak
Sözlerin dedikodu ya da boş sözler değil, anlamlı şeyler içermesi. Bu madde “idle talk-gossip” olarak tanımlanır. Kişilerin bulunmadığı ortamlarda hakkında kötü konuşulması, boş konuşmalar, anlamsız konulardan konuşulması yine kötü karma yaratır. Aynı zamanda kişinin kalbini ve zihnini kirletir. Bunlar, aydınlanmanın önündeki engeller olmakla birlikte kötü karma yaratan aksiyonlardır.
Zihin ile karma yaratmak
8. Sahip olunanlar için minnet duymak
Diğerlerinin sahip olduklarını kıskanmamak, onlar adına mutlu olmak, kendi sahip olduklarına minnet duymak ve açgözlü davranmamaktır. Kıskanmamanın içine yine birçok gündelik şey girer. Örneğin, iş yerinde sizin yerinize terfi eden kişiyi gönülden tebrik edebilmek. Bu, onun iyi karmasının sonucudur.
9. İyi niyetli olmak
İyilik ve şefkat barındıran düşüncelere sahip olmak, diğerlerinin iyiliğini dilemek. Kötü niyetlerden uzak durmak, size zarar vermiş olsalar bile diğerlerine düşüncede bile zarar verme planları içinde olmamaktır. Herkes kendi yarattığı aksiyonları deneyimler. Bu nedenle yaşadıklarınızdan bağımsız niyetleri temiz tutmak sizin sorumluluğunuzdadır. Zihni ve niyetleri temiz tutmak yine iyi karma yaratan bir durumdur.
10. Doğru bilgelik
Yaşamın doğasını anlamak. Geçiciliği ve yaşamın yasalarını idrak etmektir. Bu yaşamı ve gözün gördüklerini fazla gerçek zannetmemek, onlarla bağımlı ilişkiler kurmamaktır. Çünkü yanlış inançlar, yaşananları kendi çıkarlarımız doğrultusunda manipüle etmemize neden olur. Herkesin, her şeyin özünde geçici olduğunu bilmezsek arzuların ve öfkelerin pençesine düşeriz. Her şey gelir ve geçer ve an be an değişir. Bu bilgeliği fark etmek yine iyi karmanın yasalarından biridir.
Karma yasasına göre bu iyi karma yaratan 10 şeyin tam tersinin yapılması kötü karma yaratır. Yani yalan sözler sarf edilmesi bu hayatta ya da sonraki hayatlarda size yalan söylenmesine, gerçeğe ulaşmakta zorlanmanıza neden olur. Ya da öldürmek bu hayatta ya da sonraki hayatlarda yaşamın erken ve ani sonlanması ile sonuçlanabilir. Karma yasasına göre kişi yaptığı her şeyi er ya da geç kendisi de deneyimler.
Bazı kısımlar kulağa biraz korkutucu gelebilir, farkındayım. Ancak karma yasasının gerçek olması ihtimaline inanan bir kişinin, bu gidişi değiştirmek için şimdi ve tam da bu hayattaki aksiyonlarını değiştirmesi için bu yazının bir yol gösterici olmasını dilerim. Denemeye değer gibi, ne dersiniz?
