FOTOĞRAF: GOOP
Kendimize ve kurduğumuz ilişkilere dair her gün yeni bir farkındalık kazandıran içeriklerle dolu TikTok, bu sefer “ayakları yerden kesen aşk” kavramını ele alıyor. Neredeyse 21 milyonluk bir izlenmeye sahip #limerence hashtag’i gerçek olamayacak kadar güzel denilen romantik ilişkilerin özünde neden problematik olabileceğini 1970’li yıllarda ortaya atılan bir psikoloji terimi ile açıklıyor. Eğer hayatınızın bir evresinde aklınızdan bir an olsun çıkmayan, tüm yönleriyle size mükemmel gelen, hayallerinizin kişisi ile tanıştığınızı düşündüren bir kişiye tutulduysanız yaşadığınız duygular gerçek aşk değil, limerence olabilir!
Limerence nedir?
İlk defa 1970’li yılların sonunda Psikiyatrist Dorothy Tennov tarafından kullanılan Limerence terimi çok derinden hissedilen romantik bir tutku ve saplantıyı, aynı zamanda o kişiyi idealleştirme ve hasretini çekme eğilimini anlatır. Romantik bir ilişkinin en başlarında karşıdaki kişiyi olduğundan daha iyi görme, sürekli onunla beraber olmak isteme, en ufak bir ayrılık anında bile özlem duyma halleri limerence’ın örnekleridir. Hisseden kişide çok şiddetli bir duygulanım yaratır. “İlk görüşte aşk” gibi yorumlanabilse de limerence ve gerçek sevgi birbirlerinden farklıdır.
Limerence’ı ayakta tutan his heyecan, hormonu ise dopamindir. Saplantının geliştiği kişiden gelecek bir mesajın heyecanla karışık beklentisi, o kişi ile beraber kurulacak bir hayatın fantezisi limerence’ın en dominant his haline gelmesine sebep olabilir.
Limerence’ın belirtileri nelerdir?
Tanışmanın üzerinden çok az zaman geçmiş ve duygusal samimiyetin gelişmesi için yeterli bir zaman veya sohbet geliştirilmemişse hissedilen “aşk” limerence’ı işaret edebilir. Öte yandan limerence aşağıda sıralanan duygusal durumları da beraberinde getirir.
- Limerence çok geniş bir duygu spektrumunda hissedilir. Sadece sevgi ve tutku değil aynı zamanda çok derin bir üzüntü ve hayal kırıklığı da limerence’ın içindedir. Arzu duyulan kişiden gelen bir adım öforiye yol açarken herhangi bir red veya göz ardı edilme kişiyi harap edebilir. Kısacası limerence duygusal bir rollercoaster’a binmek gibidir.
- Limerence gündelik yaşamı aksatacak kadar sık istenmeyen düşüncelere, sürekli o kişiyi düşünme haline yol açabilir. Sosyal yaşamdan uzaklaşma, dikkatsizlik, odaklanma problemleri kendini gösterebilir.
- En önemsiz ve ufak ayrıntılardan büyük anlamlar çıkarma eğilimi görülür.
- Arzu duyulan kişiden uzak olmak çok şiddetli bir özlem, hasret ve endişe hali yaratır.
- Limerence’ı kontrol altında tutması çok zordur, aniden bir kişinin tüm gerçekliği haline dönüşerek doğruyu ve yanlışı ayırt etmeyi zorlaştırabilir. Tüm kırmızı bayraklar aniden yeşil bayrak gibi görülebilir.
Limerence ve gerçekten aşık olmak birbirlerinden nasıl ayrılır?
Popüler kültür içerisinde tasvir edilen “gerçek aşk” kavramının limerence ile çok benzer olması neden kendimizi sıklıkla bize iyi gelmeyen toksik ilişki ve durumlarda bulduğumuzun en belirgin sebeplerinden biridir. Öte yandan psikologlara göre aşk pozitif duygu ve motivasyonlar ile beslenirken limerence’ın arkasında rahatsız eden, istenmeyen düşünce ve davranışlar bulunur. Örneğin terk edilme, yalnızlık, reddedilme korkuları, kıskançlık, saplantı, sahip olma isteği ve fazla düşünme eğilimleri limerence’ı şiddetlendirir.
Aşk bir duygu olarak kabul edilirken limerence bir his değil bir deneyimdir. İçerisinde farklı evre ve şiddetler bulundurur. Örneğin limerence’ın ikinci safhasında görülen “kristalleşme” kişinin yaşamındaki tüm sorunlarının eğer o kişi ile beraber olursa çözülebileceğine inanması ve tüm mutluluğunu o kişinin varlığına bağlaması ile tanımlanır. Limerence’ın son safhası “bozulma”da ise çok şiddetli bir panik hali yaratır. Tüm hayatın karşıdaki kişiye bağlanması fantezinin muhakkak hayatta kalması gerektiği hissiyatı yaratır. Kişi daha saldırgan, ileriye dönük hamleler yapabilir. Sık sık mesaj atabilir, arayabilir, buluşma ayarlamaya çalışabilir. Arzu duyduğu kişi ile olan ilişkisini derinleştirmek ve ilerletmek için cinselliğini kullanabilir, ilişkiye ad takmak veya resmileştirmek isteyebilir. Öte yandan aşk kademeli olarak artan, uzun soluklu, rahatlık ve güven veren bir duygudur.
Limerence’ı aşktan ayıran bir diğer unsur da gerçeklikten kopma halidir. Arzu duyulan kişinin “mükemmel” olarak görülmesi, hiçbir yanlışının, eksikliğinin fark edilememesi limerence’ın zeminini oluşturan fanteziyi besler. Özellikle karşıdaki kişi yeterince tanınmıyor, platonik olarak seviliyorsa limerence yaşayan kişi tüm bu boşlukları kendi fantezileri, hayalleri, istekleri ile doldurur. Olmasını istediği her karakteristik özelliği arzu duyduğu kişiye yansıtır. Bu da kırmızı bayrakların fark edilemediği bir güvenlik açığı yaratır. Kişi bilinçli olarak seçmeyeceği, ona hak ettiği şekilde davranmayan bir kişiye, gözleri kapalı şekilde çekilebilir.
Limerence duygusundan uzaklaşmak için neler yapabiliriz?
Hoşlandığımız kişiyi ne kadar az tanırsak o kişiyi kendi hayallerimiz doğrultusunda, zihinlerimizin içerisinde şekillendirmemiz ve limerence’ın pençesine düşmemiz o denli muhtemel olur. Sağlıklı şekilde kurulan bir ilişki ve gelişen aşkın temelinde tarafların birbirlerini iyi-kötü tüm özellikleri ile tanıması ve yine de beraber olmayı bilinçli şekilde tercih etmesi yatar. Limerence’ın bilinçsizlik halinden çıkmanın en direkt yollarından biri de -eğer mümkünse- fantezi dünyasını yıkmak yani arzulanan kişiyi gerçekten tanımaya çalışmaktır.
Neden limerence deneyimi yaşadığınızın kökenlerine inmek de hislerin hafifletilmesinde oldukça etkilidir. Bir uzman terapist yardımıyla ortaya çıkarılabilecek, çocukluk yıllarımızda oluşmaya başlayan bağlanma stillerini keşfetmek ve bu doğrultuda nasıl sağlıklı ilişkiler kurulabileceğini adım adım öğrenmek limerence’ın da kaybolmasını sağlar.
