Nezaket insanı daha mutlu yapar. Nezaket kalp ve damar sağlığına iyi gelir. Nezaket yaşlanmayı yavaşlatır. Nezaket ilişkileri olumlu etkiler. Nezaket bulaşıcıdır. Bu kadar güzel yan etkileri olan bir hap olsa hepimiz kullanmak isteriz. Zira yaşam kalitemiz hapla düzelmiyor. İyi niyet, gayret ve tabi ki farkındalık pratikleriyle nezaketin yan etkilerini hayatımızda deneyimlememiz mümkün. Dr. David Hamilton yukarıdaki 5 yan etkiyi farklı araştırmalardaki kontrol ve denek gruplarıyla yapılan birçok deneyden referans alarak “Nezaketin 5 Yan Etkisi (5 Side Effects Of Kindness)” adlı kitabında detaylıca anlatmaktadır.
Nezaket hormonu
Hamilton, bedende doğum, emzirme, sarılma, seks, cömertlik eylemleri sırasında üretilen oksitosin hormonunu “nezaket hormonu” olarak adlandırmaktadır. Kitabında aktardığı gibi etrafındakilere bilinçli olarak nazik davranışlar sergileyen ve sergilemeyen iki grup belirlenmiş. İki grubunda deney öncesinde ve sonrasında bedenlerinde salgıladıkları hormonlar ölçümlenmiş ve kişilere duygusal durumları sorulmuş. Açık ara bir farkla çevresindekilere nazik davranışlar, yardımlar, cömertlikler sergileyen insanların mutluluk halleri ve bu mutluluk hallerine orantılı olarak bedenlerinde ki mutluluk/nezaket hormonlarının seviyelerinin çok daha arttığı gözlemlenmiş. Deneyin sonrasında ise kendi hayatlarında yaşadıkları olaylara daha olumlu ve yapıcı yaklaştıkları fark edilmiş.
Kaliteli ve huzurlu yaşamın sırrı nezaket
Sevgi dolu nezaket meditasyonunu (Loving-kidness meditation) uygulayan Budist rahipler üzerinde yapılan araştırmalarda da benzer sonuçlar gözlemlenmiştir. Sevgi dolu nezaket meditasyonu bu dünyada tüm canlıların acı çektiğini ve özünde hepimizin mutlu olmak, sağlıklı olmak, huzurlu olmak, kolay ve rahat yaşamak adına elimizden gelen en iyi seçimleri yaptığımızı nötr ve sevgi dolu bir bakış açısıyla görmemizi sağlar. Bu pratiği grup çalışmalarımda düzenli uyguladığım dönemlerde, hem kendi hayatımda hem de katılımcıların paylaşımlarından daha yapıcı, içsel bir huzurla, çatışmalardan uzak, herkese daha ılımlı bakabildiğimizi gözlemledim.
Sevgi ve nezaket meditasyonu, uzun süre uygulandığında sinir sistemini sakinleştirdiği ve sakinleşen sinir sisteminin bedendeki enflamasyonu azalmasını desteklediği bilinmektedir. Enflamasyon bedende yangın demektir. Bedende yangın olunca beden strese girer, yangını söndürmek ve hayatta kalmak için gerekeni yapmaya başlar. Ancak sinir sistemi sakinleştiğinde bedendeki iyileşme daha hızlı gerçekleşir. Çünkü yangın sırasında bedenin kendini iyileştirmesi için gerekli sistemler kapanır, hayatta kalma mekanizmaları devreye girer.
Mesela uyku ve gün içinde geçirdiğimiz dingin zamanlar iyileşmenin gerçekleştiği anlardır. Yaralar yangınlarda sarılmaz. Yangın söndükten sonra yaralara müdahale edilir. Bedende aynı bu şekilde çalışır. Bu yüzden sinir sistemi üzerinde stresi azaltacak tüm pratikler, ki sevgi dolu nezaket pratiği bunun bilimsel olarak kanıtlanmış olanlarındandır, bedende hatırı sayılır miktarda bir iyileşme sağlar.
Nezaket yaşlanmayı engeller
Yukarıda anlattığımız gibi sürekli hayatta kalma halinde yaşayan sinir sistemi iyileşme haline geçemezse hücreler yenilenme fırsatı bulamayacağından hücre yaşlanması hızlanır. Nezaket içeren davranışlar ancak ve ancak sinir sistemi sakinleştiğinde, güvende hissettiğimizde ortaya çıkar. Bu zamanlarda hücrelerde ve bedende oksidatif stresin azaldığı görülür.
Nasıl?
DNA’mızın ucunda duran telomerlerin uzunlukları biyolojik yaşımızı gösterir. 8 hafta boyunca 1. grup mindfulness meditasyonu, 2. grup sevgi dolu nezaket meditasyonu ve hiç meditasyon uygulamayan 3 grup gözlemlenmiş. Meditasyon yapanların telomerlerinin boyları 8 hafta öncesi ve sonrası olarak ölçümlendiğinde bulunan sonuçlar hayret uyandırıcı olmuş. Mindfulness meditasyonu yapanların telomerlerinin sevgi dolu nezaket meditasyonu yapanlara kıyasla daha çok kısaldığı gözlemlenmiştir. Hiçbir pratik yapmayanların telomerlerindeki azalmanınsa en fazla oranda olduğu görülmüştür. İlginç olansa meditasyon pratikleri arasında görülen telomerlerdeki azalma farkıdır. Nezaket, empati, cömertlik ve iyilik içeren davranışlar sergilediğimizde insanların en çok kendilerine iyilik ve şifa katkılarının inanılmaz bir kanıtı bulunmuştur.
Nezaket hormonu kalp ve damar sağlığını da olumlu etkiler
Nezaket içeren davranışlar sergilerken göstermiş olduğumuz sıcaklık, samimiyet ve kurduğumuz bağlantılar stres hormonlarımızın azalmasına sebep olur. Stres hormonunun azalması demek tüm bedende belirgin oranda bir gevşemenin fark edilmesi demektir. Başta kaslarda, kalpte, kardiyovasküler sistemlerde belirgin olumlu etkiler ve iyileşme, enflamasyonun azalması araştırmalarda gözlemlenmiştir. David’in kitabında da nezaket hormonunun kalp sorunlarında, damar sertleşmelerinde, ritim bozukluklarında faydalı yan etkisi olduğunu detaylıca aktarmıştır. Damar sertleşmesi yaşayan insanların çoğunlukta daha agresif ve katı prensipleri olan kişiler olduğunu, kan basıncının dengesiz veya yüksek olduğu insanların da daha gergin ve sinirli yapıları olduğunu da gözlemlenmiştir.
Nezaket bulaşıcıdır
Nezaket bulaşıcıdır tezi Harvard ve Yale üniversitelerinde geliştirilen bir araştırmada fark edilmiştir. Bir insana nazik davranıldığında kişinin hissettiği yoğun duygular; bağlantı, huzur, keyif, mutluluk, güvenden ötürü o kişinin de karşılaştığı kişilere normalden daha nazik davranmasına neden olduğu gözlemlenmiştir. Nazik davranılan kişinin birden fazla kişiye nazik davrandığı da dikkat çekmiştir. Öyleyse bir iyiliğin bin iyilik olarak, bir cömertliğin bin cömertlik olarak, bir yardımın bin yardım olarak yayıldığı bir dünyada ne kadar hızlı ve güzel değişimler olacağını hayal edebiliyor musunuz? Dünyada bu kadar acı varken ben huzur ve mutluluğa nasıl katkı sağlarım diye merak edenlere bu araştırmalar motive edici ve ilham veren bir bilgi olacaktır.
Öyleyse bugün bir kişiye nazik olsanız, “Günaydın nasılsınız? Size nasıl yardım edebilirim?” diye sorsanız, birine kapıyı açsanız, birinin yaptığı bir davranışa iltifat etseniz veya sadece durup birini dinleseniz kim bilir dünyada ki acıların azalmasında nasıl büyük bir rol oynamış olursunuz! Hem de pek fazla yorulmadan ya da hayatınızı çok aşırı değiştirmek zorunda kalmadan. İş çevrenizde, sosyal çevrenizde bu pratiği kolaylıkla uygulayabilirsiniz. Suya attığınız bir taşın yarattığı dalgalar gibi sizin davranışınızın yarattığı etkiler de büyüyerek yayılır. İyi, kötü, nazik veya kaba tüm davranışlarınızın bütüne olan direkt etkisini artık biliyorsunuz. Neyi büyütmeyi ve yaymayı seçiyorsunuz?
Nezaketle doğan dengeli ve sağlıklı toplumlar
Toplumların daha iyi işlemesi için ihtiyacımız olan değer nezakettir. Size nazik olan birine ne kadar sert ve acımasız davranabilirsiniz? Savaşların, kavgaların bitmesi için belki de en çok ihtiyacımız olan nezaket ve onunla birlikte doğal olarak hissedilen şefkat, samimiyet hisleri değil mi? Nezaket projelerinden birinde bir grup çocuk yılbaşı harçlıklarından bir miktar parayı ayırmışlar ve tüm çocuklar ayırdıkları paralarını birleştirip yılbaşında kendilerine hediye alamayacak durumda olan çocuklara yılbaşı hediyesi almışlar. Kendilerine hediye alınan çocukların duyguları ve düşünceleri hediyeyi gönderen çocuklara süreç bittiğinde izletilmiş. İyilik eylemini yaparken değil, eylemin yarattığı sonuçları görünce yardım eden çocukların çok daha yoğun duygular hissettikleri gözlemlenmiş. Ve içlerinde uyanan bu iyilik duygularının onları bir başka nezaket içeren davranışa motive ettiği fark edilmiş. Çünkü yaptığımız iyiliklerin faydalarını gözlemlediğimizde içimizde daha fazla iyilik ve fayda sağlama etkisi doğar.
Andrew Weil, Spontaneous Healing kitabında: “Mutluluk, şefkat nezaketin sonuçlarıdır. Bu duyguların hepsi aynı bisiklete binmeyi öğrenmek gibi sık sık tekrar edilerek pekiştirilen her fiziksel aktivite gibi beynimizin nöroplastisitesi sayesinde sıfırdan öğrenilebilinir ve geliştirilebilinir.” diye ifade eder. Yaşadığımız şartlar ne olursa olsun nezaket doğamızda var olan, gerektiğinde öğrenilebilen ve unuttuğumuzda hatırlayabildiğimiz bir davranıştır. Öyleyse Nezaket Challange’ına var mısınız?
Nezaket Challenge
Her gün en az bir veya daha fazla nazik bir davranış sergileyerek 7 gün boyunca nezaket challeng’ına var mısınız? Dikkat etmeniz gereken 3 adım:
- Her gün farklı bir nazik davranışı tekrarlayın.
- Bir veya birden fazla kere kendinizi zorlayacak ve her zaman yapmadığınız bir nezaket davranışı uygulayın.
- 7 kerenin 5‘inde yaptığınız nazik davranışların isimsiz olmasına özen gösterin.
Her gün birden fazla nazik davranış uygulayabilirsiniz.
Eğer gerçekten kendinizi değersiz hissediyorsanız iyilik yapın! İyi ve nazik olmak çok basit ve hayli bulaşıcıdır. Yan etkilerinden faydalanın. Nazik bir dünyada yaşamak istiyorsanız ve hayatınızda daha çok nezaket istiyorsanız o zaman nezaketin kendisi olun!
