Lisedeki biyoloji derslerinden hatırladığımız mitokondri, wellness dünyasının yeni odağı haline geldi. Vücudumuzdaki hemen hemen her hücresinde bulunan bu mikroskobik enerji santralleri konu sağlığımız olduğu zaman çok büyük etkilere sahip. Özellikle de yaşlanma konusunda!
Mitokondri nedir?
Mitokondri, hücrelerin yapı taşı da diyebileceğimiz içinde bulunan organellerden bir tanesi. Hücrelerin ve dolayısıyla vücudumuzun ihtiyacı olan enerjiyi sağlayan mitokondriler hayatta kalmamızı ve gelişmemizi sağlıyor. Her hücrede yüzlerce veya binlerce mitokondri bulunuyor. Bu yoğunluk kalp, beyin ve kas gibi aktif organ ve dokularda daha da artıyor.
Mitokondriler nasıl çalışır?
ATP olarak enerji üreten mitokondriler, bu işlem sırasında ikincil ürün olarak ROS adında bir serbest radikal de ortaya çıkartıyor. Yaşlanmayla beraber doğal olarak kalitesi ve sayısı düşmeye başlayan mitokondriler zaman içinde daha az ATP ve daha fazla ROS üretmeye başlarlar. Bu durum da hasar ve enflamasyona neden olur.
Doğal yaşlanma süreci dışında mitokondrilere zarar veren başka faktörler de vardır. Sigara içmek, stres, az uyku, çevre kirliliği, kötü ve yetersiz beslenme, rafine şeker ve beyaz un kan şekeri dalgalanmalarına ve insülin direncine neden olarak mitokondrilere zarar verir.
İlginizi çekebilir: Prof. Dr. Zeynep Tartan Açıklıyor: Bütünsel Sağlığın Sırları
Mitokondrilerimiz düzgün çalışmadığı zamanlarda ne olur?
Mitokondrilerimiz olması gerektiği gibi çalışmadığı zaman metabolizmamızın verimi düşmeye başlar ve bazı durumlarda neredeyse durur. Oldukça hassas olan ve kolayca zarar gören mitokondrilerimiz, hasar aldığı durumlardaysa enerjisizlik, halsizlik, hafıza kaybı, ağrı ve hızlı yaşlanma gibi problemlerle karşılaşırız. Özellikle bitkin hissetmek, tükenmişlik ve enerjisizlik olması gerektiği gibi çalışmayan mitokondrilerin en fazla görülen semptomlarıdır.
Mitokondrilerimizi nasıl koruyabiliriz?
- İşlenmiş gıdaların, abur cuburların ve boş kalorilerin tüketimini azaltarak ve hatta keserek mitokondrilerin hasar görmesini engelleyebiliriz.
- Spor yapmak oldukça önemli. İnterval antrenmanlar mitokondrilerimizin verimini ve fonksiyonunu arttırırken, güç antrenmanlarıyla da kas miktarını ve dolayısıyla vücudumuzdaki mitokondri sayısını arttırabiliriz.
- Gerçek ve her renk gıdalar tüketmek gerekiyor. Antioksidan dolu olan gıdalar mitokondrilerin sağlıklı çalışmasını destekliyor. Her gün 8-12 porsiyon taze sebze, meyve, baklagiller, kuruyemiş ve tohum tüketmeye dikkat etmemiz gerekiyor.
- Omega-3 yağları mitokondri zarlarının yenilenmesine yardımcı oluyor. Somon, uskumru, sardunya, ançüez, chia tohumu, keten tohumu, ceviz ve yumurta sarısı tüketimini arttırmak mitokondrilerimizin kalitesini arttırabiliriz.
İlginizi çekebilir: Sindirim Sorunları için FODMAP Diyeti
