Baş ağrısı, yorgunluk, uyku sorunu, cilt problemleri, gaz ve şişkinlik gibi reaksiyonların altında gıda duyarlılığı problemi yatıyor olabilir. Gıda alerjisi ile benzer reaksiyonlar gösteren bu sorunu nasıl tespit edebilir, gıda alerjisinden nasıl ayırabilir ve sorunu çözebiliriz üzerine Uluslararası Mayr Hekimleri Derneği Üyesi Dr. Hasan İnsel ile konuştuk!
Gıda duyarlılığı nedir?
Geçirgen bağırsak sendromu, kana geçmemesi gereken maddelerin bölgesel olarak kana geçişine neden olduğu için vücutta bazı besinlere karşı bir duyarlılık oluşmaya başlar. Gıda duyarlılıkları, günlük hayatta üzerinde durmadığımız belirti ve şikayetlerimizin altında yatan asıl neden olabilir.
Eğer kendimizi formda hissetmiyorsak, yorgunluk, baş ağrısı, eklem ağrıları, zihin bulanıklığı, şişkinlik ve gaz gibi yaşam kalitemizi düşüren kronik sorunlarımız varsa, gıda duyarlılığından şüphelenmek gerekir. Zira gıda duyarlılığı çoğumuzun yaşadığı, kaynağı belirsiz ve birbiriyle ilişkisiz gibi görünen pek çok sağlık problemlerine yol açabilir.
Tümüyle “zararsız” gibi görünen ve her gün yediğimiz masum gıdalara karşı bile bedenimizde duyarlılık oluşabilir.
Gıda duyarlılığı ve alerjisi arasındaki fark nedir?
Alerji, vücut sisteminin genel bir yanıtıdır. Gıda alerjisi; IgE-aracılıklı bağışıklık yanıtı yaşamı tehdit edebilen bir yanıt tetiklenmesidir ve ciddi bir alerjidir. Örneğin kişi yerfıstığı veya çilek gibi alerjik olduğu belirli bir besine maruz kaldığı anda, dakikalar içerisinde alerjik reaksiyon geliştirebilir.
Alerjik reaksiyonların derecesi hafiften şiddetliye değişebilir. Anafilaksi denen şiddetli reaksiyon durumunda solunum güçlüğü, kan basıncında ani düşme ve kalp hızı değişimleri gibi ağır belirtiler ortaya çıkabilir. Gıda alerjilerine, şiddeti ve yenilen gıdayla kolayca bağlantı kurulabilmesi nedeniyle, tanı konması çok kolaydır. İnsanlar çoğunlukla hangi gıdaya karşı alerjik olduklarını bilirler.
Gıda duyarlılığı ise sadece sindirim sistemi kaynaklı bir yanıt olup, alerji gibi vücut sisteminin genel bir yanıtı değildir. Besin duyarlılığı sadece sindirim sistemi sebeplidir. Bir kişide gıda duyarlılığı olduğunun anlaşılması yani tanı konulması besin alerjisine göre çok daha güçtür. Çünkü bu durum, sisteminizde gecikmiş bağışıklık yanıtı denen IgG reaksiyonunu tetikler.
Gıda duyarlılığı semptomlarının ortaya çıkması 72 saat kadar zaman alabilir. Yani, bugün yediğiniz bir gıda size 3 gün içinde, çoğunlukla o gıdadan olduğunu düşünemeyeceğiniz bir rahatsızlık verebilir. Gecikmiş yanıtla ilgili en büyük problem, semptomların ortaya çıkmasına kadar geçen sürede, çok sayıda çeşitli gıdalar yenmesinden ötürü, duyarlı oldunan spesifik gıdalar ile semptomlar arasında ilişki kurulmasının güçleşmesidir.
Gıda duyarlılıkları, oluşan antikorların vücutta hangi yapılara saldırdıklarına bağlı olarak çok değişik belirtilere neden olabilirler. Üstelik bunlar, duyarlı olduğunuz gıdanın tüketilmesinden uzunca bir süre sonra ortaya çıktığı için ilişki kurmak da çok zordur. Yorgunluğunuzun veya çektiğiniz eklem ağrısının beslenmenizle alakalı olduğunu çoğu kez fark edemeyebilirsiniz.
Gıda duyarlılığının sık rastlanan belirtileri şu şekildedir:
- Yorgunluk
- Zihin bulanıklığı (beyin sisi) ve odaklanma güçlüğü
- Eklem ağrıları
- Baş ağrısı ve migren
- Egzama
- Deri döküntüleri
- Mide ağrısı
- Asit reflüsü
- Şişkinlik
- Kabızlık veya ishal
- Açıklanamayan kilo artışı veya kilo kaybı
İlginizi çekebilir: Fermente Gıdalar: Sindirimi Kolaylaştıran 4 Besin
Gıda duyarlılıklarının besin duyarlılığı testleri ile saptanması mümkün müdür?
Bugün artık hem IgG metodu ile hem de canlı Lökosit hücrelerde testler yaparak gıda duyarlılığı tespit edilebiliyor. Fakat, bu testlerin sonuçları bazı hekimlere göre uygun, bazılarına göre tartışılır, bazıları içinse yanlış olarak kabul ediliyor.
Ben, bugüne kadar sonuçların çoğundan mutlu oldum ve hastalarıma da yardımcı olabildim. Tabii bazı sonuçları körü körüne kabul etmek yerine, tıpta sens clinique denen, yıllara dayanan klinik sezgimin ve hastalarımdan, eski tip bir hekim olarak, aldığım detaylı anamnezin bana büyük yardımı olduğu da kesin!
İlginizi çekebilir: Dr. Hasan İnsel ile SIBO ve Belirtileri Üzerine
Gıda duyarlılıklarının eliminasyon diyetiyle saptanması nasıl gerçekleşir?
Eliminasyon diyeti uzun ve meşakkatlidir, fakat gıda duyarlılığını tespit etmekte en doğru yoldur. Doğrusu, benim de önerim, bu metodu doktorunuzun veya diyetisyeninizin kontrolünde uygulamanızdır. Tek başınıza denemenizi önermem, kolaylıkla sıkılabilir veya yanlış sonuçlara varabilirsiniz.
Eliminasyon diyetinin çalışma prensibi, inflamatuar gıdaların beslenmeden bir süre çıkarılması ve sonuçların gözlenmesi şeklindedir. Deneme-yanılma yöntemiyle “dokunan” gıdaları keşfedilmesi olarak da açıklanabilir.
Bu konuda profesyonel ve tecrübeli diyetisyeniniz sizi kolaylıkla yönlendirebilir. Bu en doğru yoldur, çünkü bizzat sizin şikayetleriniz hakkında ilerleyecek ve iyileşmeniz için yol gösterici olacaktır. Test sizsiniz, daha kesin ne olabilir ki!
İlginizi çekebilir: Dr. Hasan İnsel ile Modern Mayr Beslenme Yöntemiyle Sindirim Sanatı
