Çocuk sahibi olmak istiyorsunuz ama beklenen gebelik bir türlü gerçekleşmiyor, konunun uzmanı bir hekime gideceksiniz, testler yapılacak belki bir sebep bulunacak belki de bulunamayacak. Bu süreç öncesinde sizin de değiştirip düzeltebileceğiniz birtakım şeyler olabilir. Farkında olmadığınız ya da önemli olduğunu düşünmediğiniz bazı durumlar gebe kalmanızı güçleştirebilir ya da engelleyebilir. İnfertilite’ye bütünsel bir bakış açısıyla bakarak, çocuk sahibi olamamanın önündeki engellere ve çözüm yollarına birlikte göz atalım.
Erkek partnere bağlı nedenler
İlk bakılması gereken şey sperm parametreleri olmalı. Herhangi bir cinsel disfonksiyon olmadan da sperm sayısı, hareketliliği, canlılığı ve morfolojisi normların altında olabilir. Bu durum spermin dölleme yeteneğini bozacağından beklenen gebelik gerçekleşmeyecektir. Özellikle günümüzde çevresel faktörler, sigara, alkol, kullanılan ilaçlar ya da diyabet gibi kronik hastalıklar sperm kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bazı antioksidan tedavilerinin sperm parametreleri üzerinde olumlu etkileri olduğu bulunmuştur. Bunlardan destek alınabilir, ama elbette ki ilk yapılması gereken semen analizi yapıp bir uzmanla görüşmek olmalıdır.
Kiloya bağlı nedenler
Kadın partnerin kilosunun çok düşük ya da fazla olması ovulatuar, yani yumurtlama fonksiyonunu etkileyerek gebeliği engelleyebilir. Kilo fazlası olan kadınların adetlerinin düzensiz olmasının en önemli nedeni yumurtlamanın olmaması ya da düzensiz olmasıdır. Yapılan gözlemsel çalışmalar, normal kiloya inilmese de kilodaki yüzde 10’luk kaybın bile ovulatuar döngüyü tekrar normale getirdiğini ve spontane gebelikleri mümkün kıldığını göstermiştir. Yine, vücut kitle indeksi 19’un altında olan düşük kilolu kadınlarda da yağ dokusu miktarı az olduğundan yumurtlama döngüsü bozulup gebelik gerçekleşemeyecektir. Kilonun normal fizyolojik sınırlarda olması için çaba harcamak spontane yolla gebe kalmanızı sağlayacaktır.
Tubal nedenler
Yumurtlamanız oluyor, sperm parametreleri normal, yumurtlama gününüzü takip ediyor ve ilişkide bulunuyorsunuz ama gebe kalamıyorsunuz. Belki de yumurtayı rahime ulaştırmaya ve spermle yumurtayı buluşturmaya yarayan tüpleriniz tıkalıdır. Daha önce geçirdiğiniz apandisit, yumurtalık kisti ya da başka bir batın içi ameliyat o bölgede enfeksiyona ve yapışıklığa neden olarak tüplerinizin tıkanmasına neden olabilir. Ayrıca geçirdiğiniz, tüpler ve yumurtalıkları tutan bir pelvik enfeksiyon da tüplere kalıcı hasar vermiş olabilir. Bunu anlamanın yolu ilaçlı rahim filmi çektirip tüpleri görmektir. Tüplerin ve rahmin durumuna göre doktorunuz size gerekli tedaviyi önerecektir. Tüpleriniz tıkalı ise tüp bebek yöntemi ile gebe kalabilirsiniz.
Yumurta kalitesi ve yumurta rezervine ilişkin sebepler
Düzenli adet görüyorsunuz ama adet döngünüz 1-2 gün kısaldı ve düzenli ilişkiye rağmen gebe de kalamıyorsunuz. Böyle bir durumda yumurta rezervinizi kontrol ettirmenizi öneririm. Bazen çok belirsiz bir farklılık önemli durumların habercisi olabilir. Yaşınız genç olsa da yumurtalıklarınızda az sayıda yumurta kalmış olabilir. Yumurta sayısı kadından kadına değişkenlik gösterir. Doğuştan belirli sayıda yumurtayla doğarız ve yıllar içinde bu sayı giderek azalır. Özellikle ailede erken menopoz olması, kemoterapi görmüş olmak, yumurtalık kisti ameliyatı geçirmiş olmak ve sigara içmek erken yumurtalık yetmezliği için risk faktörüdür. Sigara ve alkol yumurta kalitesini de olumsuz etkilediği için gebe kalmayı planlıyorsanız azaltmanızı ya da bırakmanızı öneririm.
Sistemik hastalıklar ve hormonal bozukluklara bağlı nedenler
Tanısı konulmamış sistemik hastalıklar; özellikle diyabet, tiroid hastalıkları ya da prolaktin yüksekliği reprodüktif fonksiyon üzerine olumsuz etki yapar. Genellikle bu etkileri yumurtlama fonksiyonunu bozarak ortaya çıkar. Gebe kalamıyorsanız sistemik muayenizin ve laboratuvar testlerinizin yapılması bu nedenle önem taşır.
Endometriozis
Rahim boşluğunu kaplayan dokunun rahim dışında, yumurtalıkta ya da karın zarı yüzeyinde olması durumudur. Adet dönemlerindeki şiddetli ağrılar, cinsel ilişki sırasındaki ağrılar endometriozisin habercisi olabilir. Bu durum çeşitli immünolojik mekanizmalarla doğurganlığı olumsuz yönde etkileyebileceğinden tüp bebek tedavisi görmeniz gerekebilir.
