Son zamanlarda adını sıkça duyduğumuz, covid sonrası semptomlardan da biri olan beyin sisi birçoğumuzun deneyimlediği bir durum. Beyin sisini önlemenin ve etkilerini azaltmanın yollarından biri ise beslenme düzeninizde yapabileceğiniz birkaç ufak değişiklikten geçiyor. Harvard’lı Psikiyatrist, Beslenme Uzmanı ve Profesyonel Şef Uma Naidoo’nun beyin sisini önlemeye ve etkilerini azaltmaya yardımcı beş önerisini araştırdık.
Beyin sisi nedir?
Yavaş veya durgun düşünme olarak tanımlanan beyin sisi günlük hayatta deneyimlenebilecek uykusuzluk ya da yorgunluk gibi daha basit sebeplerden ortaya çıkabileceği gibi, ilaçların yan etkisi olarak ya da kemoterapi sonrasında da ortaya çıkabilir. Son zamanlarda ise beyin sisine sebep olan en yaygın durumlardan biri covid-19. Hastalığı atlatan birçok kişide bir süre daha covid sonrası semptom olarak beyin sisi gözlemleniyor. Çoğu durumda, beyin sisi geçicidir ve kendi kendine iyileşir. Ancak beyin sisinin bilişsel becerileri ve hayat kalitesini olumsuz etkilemesini önlemek amacıyla beslenme düzeninde birkaç küçük değişiklik yapmak faydalı olabilir. Beyin sisi yaşayan kişilerde görülen en yaygın belirtiler; yavaş düşünme, odaklanma zorluğu, bilinç bulanıklığı, konsantrasyon eksikliği, unutkanlık ve düşüncede bulanıklık olarak belirtiliyor. Bilişsel semptomlar dışında, beyin sisi genellikle çok fazla hissedilmez. Dolayısıyla, bilişsel belirtiler dışında herhangi bir fiziksel semptom deneyimleniyorsa tıbbi yardım almak faydalı olabilir.
Dr. Uma Naidoo, beyin sisinin birçok farklı hastalık ve sendromun bir belirtisi olabileceği gibi beslenmede kan şekerini etkileyen gıdaların, beyin, düşünce ve ruh hali üzerindeki etkilerinden de kaynaklanıyor olabileceğini öne sürüyor. Naidoo beslenme düzeninde yapılacak ufak değişiklikler ile beyin sisini önlemenin mümkün olduğundan bahsediyor. Beyin sisine katkıda bulunabilecek yiyeceklerden kaçınmak ve önleyici yiyecekleri seçmek, kişisel ve profesyonel performansı optimize etmeye yardımcı olur. Beslenme psikiyatristi Naidoo, beynimizi besleyen yiyecekleri tercih ederek beyin sisinin önlenebileceğini vurguluyor.
Beyin sisini tetikleyen besinler
Bazı besinlerin tüketilmesi beyin sisinin önlenmesine katkıda bulunurken bazıları da tetikleyici rol oynayabiliyor. Beyin sisinin etkilerini arttırabilecek bazı besinleri farkında olmadan sık sık tüketiyoruz.
- Karbonhidrat kaynağı, hamur işleri, kurabiyeler ve krakerler gibi yiyecekler kan şekeri dengesini bozarak beyin sisine sebep olabilir. Karbonhidratlar yerine lif açısından zengin ve glisemik indeksi düşük yiyeceklerin tercih edilmesi faydalı olabilir.
- Çok fazla kafein tüketmek de beyin sisine sebep olabiliyor. Özellikle şeker, tatlandırıcı ve krema gibi besinlerle birlikte kafein tüketmek bilişsel becerilerin zayıflamasına sebep olabilir.
- Yüksek miktarda alkol tüketmek insan beyni için oldukça zararlıdır. Beyin sisine sebep olabileceği gibi bağımlılık düzeyinde tüketilmesi durumunda daha büyük sorunlara sebep olabilir.
- Sindirim sorunlarını tetikleyen gıdalar, bilişsel sorunları da beraberinde getirir. Sindirim sorunları, Dr. Naidoo’nun da sık sık bahsettiği bağırsak-beyin dengesini bozarak beyin sisine sebep olabilir.
Günlük hayatta sık sık karşımıza çıkan bu besin seçeneklerinden anlık bir farkındalık yakalayarak uzak durmak, uzun vadede karşılaşılabilecek birçok sorunun önlenmesine katkı sağlar. Özellikle beyin sisi deneyimlenen ya da beyin sisi riskinin arttığı dönemlerde bu besinlerden uzak durmakta fayda vardır.
Beyin sisini önlemek için 5 öneri
Öte yandan bazı besinler, enerjinin ve zihin berraklığının artırılmasına yardımcı olur. Dr. Uma Naidoo’nun beş temel ilkesine kulak vererek bilişi optimize etmek ve beyin sisini önlemek mümkün olabilir.
#1 Meyve ve sebze tüketiminizi artırın
Bitki bazlı gıdalar lif, antioksidan, vitamin ve mineral bakımından oldukça zengindir. Bu özellikleri sayesinde beyindeki iltihabı azaltmaya yardımcı olan ve oksidatif stresin azalmasına yardımcı olur. Bu süper gıdalar, odaklanmayı iyileştirmeye, yorgunluğu azaltmaya ve bilişi geliştirmeye yardımcı olacağından beyin sisinin etkilerini de azaltıyor.
#2 Baharat kullanın
Yemek pişirirken otlardan ve baharatlardan yararlanmak yiyeceklere lezzetli bir beyin güçlendirici etkisi ekliyor. Örneğin zerdeçal, pozitif ruh hallerini ve odaklanmayı destekleyen güçlü antiinflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip bileşenlerle besinlerin faydasını artırarak beyin sisinin de önlenmesini sağlıyor.
#3 Kafein ve alkol alımını dengeleyin
Çoğu zaman, sabah uyanmak için kafein ve akşam rahatlamak için alkol tüketimi tercih edilebiliyor. Bu maddelerin her ikisi de ölçülü tüketildiğinde sağlık üzerinde pozitif etkilere sahip olabilse de fazlası oldukça zararlı olabiliyor. Dr. Naidoo dengeye inandığını söylüyor ve besinlerin tüketimini tamamen kesmek yerine dengeyi koruyarak sağlığı tehdit etmeyecek oranlarda tüketmeyi öneriyor.
#4 Bol bol su tüketin
Dr. Naidoo, yeterli miktarda sıvı alımının optimal beyin sağlığı ve işlevi için oldukça önemli olduğunu vurguluyor. Dehidrasyon, kaygıyı artırabilir. Öte yandan gün boyunca su yudumlamak vücutta düzenli bir su kaynağının korunmasına yardımcı olur, zihinsel sağlığı korur ve beyin sisini önler.
#5 Besin değeri yüksek atıştırmalıklar tercih edin
Öğünler arasında acıktığınızda ya da atıştırmalık ihtiyacınız doğduğunda sağlıksız besinler tüketmek yerine zihninizi aktif tutmaya yardımcı olan gıdaları tercih edebilirsiniz. Dr. Naidoo, bitter çikolata, bir avuç ceviz veya bir tabak çilek gibi beyin gücünü artıran lif, antioksidanlar, vitaminler ve mineraller bakımından zengin atıştırmalıkları tavsiye ediyor.
