Erken menopoz ya da erken yumurtalık yetmezliği, düzensiz veya kaçırılan adet dönemleri ve düşük östrojen semptomları ile kendini gösterir. Erken menopoz nedir, belirtileri nelerdir araştırdık!
Erken menopoz nedir?
45 yaşından önce yumurtalık fonksiyonlarının sona ermesi, erken menopoza işaret eder. Erken menopoz, 40 yaş altındaki kadınların ise yaklaşık yüzde 1’ini etkiler. Yapılan araştırmalara göre, erken menopozla birlikte hormonlardaki azalmalar; nörolojik rahatsızlıklar, duygu durum bozuklukları, cinsel istekte azalma, osteoporoz ve kalp hastalığı gibi riskleri artırmaktadır. Erken menopoz belirtileri pek çok kadının zor zamanlar geçirmesine neden olabilir. Uykusuzluk, ateş basmaları, gece terlemeleri ve ruh hali değişimleri gibi bu belirtiler, hem özel hayatta hem de iş hayatında zorlayıcı duruma gelebilir. Erken menopoz tedavisi bireyseldir ve doktorunuz tarafından size özel hormon tedavisi belirlenerek uygulanır. Öte yandan bazı doğal yöntemleri uygulayarak, erken menopoz semptomlarını hafifletmek ve yeniden kendinizi iyi hissetmenizi sağlamak da mümkündür. Erken menopozla baş etmek için derlediğimiz bu yöntemler, aynı zamanda erken menopozdan kaçınmak isteyenler için de elverişlidir.
Erken menopoz yaşı kaçtır?
Menopoz, adet döngüsü ve dolayısıyla doğurganlık en az 1 sene boyunca yok olduğunda oluşur. Bu dönemde yumurtalıklarınız doğurganlık için ihtiyacınız olan ana hormonlardan ikisi olan östrojen ve progesteronun üretimini durdurur.
Kadınlarda östrojen hormonu üretiminin yavaşlaması, adet döneminin azalmasına ve daha az sıklıkta ortaya çıkmasına neden olur. Menopoz için ortalama yaş, 51 yaş civarıdır. Bazı kadınlarda daha sonra, bazılarında 40’lı yaşların ortalarında ve sonlarında olabilir. Erken menopoz, tüm bu belirtilerin çok daha erken yaşlarda oluşması ile meydana gelir.
Erken menopoz nedenleri
Kadın vücudunda östrojen üretimini yavaşlatan ya da yumurtalıklara zarar veren herhangi bir neden, erken menopoza neden olabilir. En yaygın görülen erken menopoz sebepleri şu şekildedir:
- Bağışıklık sistemi bozuklukları
- Adrenal bezlerin hasarlanmasına bağlı olarak oluşan adrenal yetmezlik
- Kabakulak ve tüberküloz da dahil olmak üzere enfeksiyon sebepli rahatsızlıklar
- Vücut enzimi eksiklikleri
- Metabolizmayı etkileyen rahatsızlıklar
- Erken adet görme (İlk adeti 11 yaşında önce görmek erken menopoz riskini artırabilir)
- Genetik (Anneniz erken menopoz geçirdiyse, bu durum sizde de tekrarlayabilir)
- Radyasyon tedavisi ve kemoterapi (bu tedavilerden sonra yumurtalıklar yeniden çalışmaya başlayabilir)
Erken menopoz belirtileri
Erken menopozun belirtileri, normal zamanlamada meydana gelen menopoz belirtileri ile benzerlik gösterir. Bununla birlikte erken menopoz belirtileri çok daha yoğun şekilde hissedilebilir. Bu belirtilerin tamamı, azalan östrojen miktarı ile doğrudan alakalıdır. En yaygın görülen erken menopoz belirtileri ise şu şekildedir:
- Düzensiz regl döngüsü, kaçırılan adet dönemleri
- Hamile kalmada zorlanma
- Ateş basmaları
- Gece terlemeleri
- Vajinada kuruluk
- Sinirlilik veya konsantre olmada zorluk
- Azalan cinsel istek
Erken menopoz hormonlarınızla ilgili ne söylüyor?
Erken menopozun oluşumunda sayısız hormon rol oynar. Bununla birlikte buradaki başrol oyuncusu her zaman östrojendir. Östrojen yumurtalıklarınızdaki üremenin yanı sıra cildinizin elastikiyetinde, kemiklerinize kalsiyum sağlamada ve kan damarlarınızın esnekliğini koruyarak lipit seviyelerini yönetmede önemli bir rol oynar.
Regl olduğunuzda hipotalamusunuz, hipofiz bezinize bir mesaj gönderir. Bu mesaj folikül gelişimini tetikler ve östrojeni artırarak rahim ağzınızın büyüyüp kalınlaşmasını sağlar. Erken menopozda azalan östrojen seviyeleri, bu sürecin gerçekleşmemesine neden olur. Bunun yerine yumurtalık foliküllerinin sayısı azalır ve yumurtalıklarınız üreme hormonlarına daha az yanıt verir. Yumurtalıklarınız yaşlandıkça daha az hormon salgıladığı için östrojen, progesteron ve testosteronu etkili bir şekilde düzenleyemez. Bu durumun zararlı yansımaları olabilir.
Yaşlanma süreci ile birlikte östrojenin azalması doğal bir durumdur. Erken menopozla birlikte sadece azalan östrojen hormonuna odaklanmak yerine tüm sistemi ve olası hormon dengesizliklerini birlikte değerlendirmek, daha sağlıklı sonuçlara ulaşmamızı sağlayacaktır.
Adrenal bezlerini örnek alalım. Bu bezler kontrolden çıktığında sıcak basmaları ve ruh hali değişiklikleri gibi erken menopoz semptomları ortaya çıkabilir. Yüksek şekerli, nişastalı ve işlenmiş gıdaları tüketmek adrenal bezlerinize baskı uygular ve insülini artırır. Bu da sıcak basması gibi semptomların şiddetlenmesine neden olur.
Yumurtalıklarınızın daha az östrojen ve progesteron üretmesi, libidonuzun azalmasına ve ruh halinizin değişmesine neden olabilir. Bu hormonların dengesizliği, kendinizi daha stresli ve endişeli hissetmenize yol açabilir. Vücudunuzdaki domino etkisi, tüm diğer hormonlarınızın ve genel sisteminizin de bu süreçten etkilenmesine yardımcı olur. Ortaya çıkması olası olan tiroit sorunları, depresyon, anksiyete ve sinirlilik gibi sorunlara yol açabilir.
Erken menopoz tedavisi
Erken menopoz söz konusu olduğunda, semptomlar ve tedavi bireyseldir. Hormonal dengeyi yeniden kurmak, insanları zorlayan semptomları ortadan kaldırmanın tek yoludur. Kişiye bağlı olarak hormon tedavisi, östrojen tedavisi ve bunların yanı sıra bütünsel bir yaklaşım gerekli olabilir. Daha fazla bitki bazlı gıda tüketmek; şeker, kafein, alkolü azaltmak, enflamasyonu azaltan ve antioksidan bakımından zengin olan gıdaları beslenme planına dahil etmek, menopoz ile ilişkili olan belirtileri azaltmak için faydalı yöntemlerdir.
1. İdeal kilonuzu bulun ve o kiloda kalın
İdeal ağırlığınızdan daha düşük bir kiloda olmak, östrojen seviyesini azaltarak hormonal dengesizlikleri tetikleyebilir. Araştırmalara göre düşük kilolu kadınların erken menopoz yaşama riski, ideal kilosunda olan kadınlara göre iki kat fazladır. Bununla birlikte, aşırı kilolu ve obez kadınlarda ise geç menopoz yaşama riski yüzde ellinin üzerindedir. Kan şekerini dengede tutarak kilo kontrolü sağlayan beslenme diyetleri erken menopozla mücadelede hayati önem taşır.
2. Rengarenk yiyecekler yiyin
Antioksidanlar serbest radikallere karşı koruma sağlayarak hastalıkları önler ve yaşlanma sürecini yavaşlatır. Erken menopoz, serbest radikalleri hızlandırarak yaşlanma sürecini çabuklaştırır. Bu süreci durdurmak için böğürtlen, çilek, yaban mersini, enginar, zerdeçal ve bitter çikolata gibi antioksidan bakımından zengin, serbest radikal kırıcı gıdalar tüketin.
3. Bir egzersiz planı oluşturun ve uygulayın
Yapılan araştırmalar, düzenli egzersiz yapmanın, erken menopozu önlemede önemli bir rol oynadığını göstermekte. Erken menopoza girmiş olan kadınlarda ise, her gün egzersiz yaparak aşırı sıcak basmalarını azaltmak mümkün. Kilo kontrolü sağlayacak egzersiz yöntemleri ile stres seviyesini dengeleyecek yoga gibi egzersizler bu dönem için ideal.
4. Yeterince besin alın
Erken menopozun semptomlarını hafifletmek için temel besinlerle başlamak gerekir. Araştırmalar; C,E ve B vitaminlerinin birçok menopoz belirtisini rahatlatabileceğini ortaya koymaktadır. D vitamini ve kalsiyum açısından zengin olan besinler ise erken menopoz riskini azaltmanın yanı sıra osteoporoz ve kemik kırıklarına karşı vücudu güçlendirmektedir.
5. Stresi yönetin
Kronik stres, stres hormonu olarak bilinen kortizolü artırır ve bu da menopoz sürecinin hızlanmasına neden olabilir. Diğer taraftan bakacak olursak, erken menopoz da sizin stres altına girmenize neden olan bir süreçtir. Nefes egzersizleri ve yoga yapmanın yanı sıra ashwagandha ve rhodiola gibi besin takviyeleri kullanmak, bu dönemde stres yönetimini daha rahat yapabilmenizi sağlayabilir.
6. Sigarayı bırakın
Sigara, doğurganlığın ömrünü hatırı sayılır ölçüde azaltır. Sigara içen kadınlar, içmeyenlere göre yüzde kırk oranında daha fazla erken menopoza girme riskine sahiptir.
7. Alkolü ve kafeini azaltın
Yapılan araştırmalar, çok fazla alkol alan kadınlarda sıcak basmalarının ve gece terlemelerinin daha fazla meydana geldiğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte çok fazla kahve içmek de stres hormonu kortizolü tetikleyerek kendinizi endişeli ve gergin hissetmenize neden olabilir. Kahveyi yeşil çayla değiştirmek, alkol alımını ise haftada bir-iki kadehle sınırlandırmak bu dönem için oldukça işe yarar çözümlerdir.
8. Östrojen takviye eden besinler yiyin
Keten tohumu gibi fitoöstrojen açısından zengin besinler, menopoz semptomlarını büyük ölçüde azaltabilir. Sıcak basması ve vajinal kuruluk gibi semptomlar, keten tohumu ve benzeri fitoöstrojen açısından zengin besinler tüketerek hafifletilebilir.
9. Vajinal kuruluk için besin takviyesi alın
Vajinal kuruluk, cinsel ilişkiyi ıstırap dolu bir hale getirebilir. Bu dönemde vajinal kuruluğu önlemek için doktorunuza danışarak 400-IU vitamin E ve DHEA gibi besin takviyeleri alabilirsiniz.
10. Kimyasallardan uzak durun
Kırışıklık karşıtı kremlerin içinde bulunan sert kimyasallar, hormonal dengesizliğe neden olabilir. Birçok kozmetik ürününde bulunan fitalat ve paraben gibi maddeler, östrojen seviyelerinizde hasara yol açabilir. Makyaj malzemelerinizde ve yüz temizleyici gibi ürünlerinizde kimyasal içermeyen doğal seçeneklere yönelin. Aynı uygulamayı ev temizlik ürünleriniz için de yapabilirsiniz.
11. Bol su için
Su, diğer tüm faydalarının yanı sıra, vücudunuzun toksinlerden arınmasını sağlayarak cildinizi nemlendirir. Bu dönemde bol su içerek östrojen eksikliğinin cilt kuruluğuna neden olmasını önleyebilirsiniz.
12. Zihninizi aktif tutun
Yaşlandıkça beyin gücünüz yavaş yavaş azalır. Erken menopoz döneminde azalan östrojenin en önemli rollerinden biri de beynin daha aktif olması için çalışan sistemin bir parçası olmasıdır. Erken menopoz sırasında bazı kadınlar hafıza problemleri yaşadıklarını söyleyebilir. Bu dönemde zihninizi aktif tutmak için yeni bir yabancı dil öğrenebilirsiniz.
