Cinsel ilişkide ağrı kadınların iyi olma halini çok katmanlı şekilde olumsuz etkileyebilir. Ağrının nedeni ise çok basit anatomik problemlerden kompleks psikososyal konulara kadar uzanan geniş bir aralıkta yer alabilir. Ağrının aynı anda birden fazla sebebi de olabilir. Kadının ilk cinsel ilişkisinden beri olabileceği gibi sonradan da ortaya çıkabilir. Cinsel ilişkide ağrı (disparoni) neden olur ve nasıl tedavi edilir, Koç Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Şule Yıldız anlatıyor.
Cinsel ilişkide ağrı (disparoni) neden olur?
Cinsel ilişki sırasında ağrının tanımlanabilir ya da tanımlanamayan birçok nedeni olabilir. Bu şikayetler ile başvuran kadınlarda ayrıntılı bir öykü alınmalı ve detaylı fiziki muayene yapılmalıdır.
Tanımlanabilir nedenler arasında;
- Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar özellikle sık görülen mantar enfeksiyonları ve bakteriyel vajinozis,
- İdrar yolu enfeksiyonu,
- Hormonal değişikliklere bağlı oluşan vajinal kuruluk,
- Liken planus, Sjögren sendromu gibi bir takım inflamatuar deri hastalıkları,
- Fibromyalji,
- Kronik ağrı sendromu gibi nörolojik hastalıklar,
- Miyofasiyal pelvik ağrı sendromu,
- Genital organ prolapsusu gibi anatomik sebepler,
- Nadiren gözlenen kötü huylu cilt hastalıkları,
- Endometriozise bağlı fibrozis ve nodüler oluşumlar özellikle ilişki sırasında ilişkiden kaçınacak düzeyde ağrıya neden olabilir.
Bunlarla beraber geçmişte olumsuz cinsel deneyimlerin olması gibi psikososyal nedenler de seksüel aktiviteden kaçınmaya ve ilişki sırasında ağrıya sebep olabilir. İlişkideki stres ve partnerlerdeki iletişim bozukluğu da cinsel isteksizliğe yol açarak, ilişki sırasında kuruluk ve ağrıya yola açabilir. Ancak tüm bunların yanında bazı kadınlarda cinsel ilişki sırasında ağrının bir nedeni belirlenemeyebilir ya da belirlenmesine rağmen tedaviden fayda görmeyebilir.
Cinsel ilişkide ağrı farkındalığı neden önemli?
Cinsel ilişkiye bağlı ağrı şikayeti ile başvuran hastalarda ağrı ile ilgili sorgulanması gereken önemli noktalar vardır. Ağrının ne zaman ve ne sıklıkta olduğu, ne zaman başladığı ve başlamasına sebep olabilecek doğum, travma geçirilmiş cerrahi öyküsü gibi bir sebep olup olmadığı, ağrıyı arttıran ve azaltan etkenler, şu ana kadar tedavi alıp almadığı ve tedavilerden fayda görüp görmediği detaylıca sorgulanmalıdır.
Ağrı cinsel ilişki öncesinde, yani penisin penetrasyonundan önce başlıyor ise altta yatan sebep anksiyete ve yaygın vulvodini, yani dış genital bölgede ağrı sendromu olabilir. Penisin vajina girişine teması ile ağrı hissedildiğinde ise akla vajinal enfeksiyonlar ya da vestibulodini denilen vajina giriş bölgesinde ağrı sendromu gelmelidir. Özellikle derin penetrasyon ile ağrı hissedildiğinde endometriozis varlığı araştırılmalıdır. Bununla birlikte yumurtalıklar kitle varlığı açısından değerlendirilmeli, üriner sistem enfeksiyonu, miyomların varlığı ve pelvik enfeksiyon araştırılmalıdır. Ağrı cinsel ilişkiden sonra başlıyor ise bu durumda da deri hastalıkları ve vulvada çatlakların olması düşünülmelidir.
Cinsel ilişkide ağrı (disparoni) nasıl tedavi edilir?
Cinsel ilişki sırasında ağrı ile başvuran hastalar altta yatan nedene göre tedavi edilmelidir. Bakteriyel vajinal enfeksiyonlar veya mantar varlığında uygun ilaçlar başlanmalı ve hastaya vajinal duş yapıyor ise yapmaması, pamuklu çamaşırlar kullanması önerilmelidir. İdrar yolu enfeksiyonları uygun antibiyotik ile tedavi edilmeli ve kronikleşmesi durumunda ürolojik değerlendirme için refere edilmesi gerekmektedir.
Özellikle erken menopoza yol açan prematür over yetmezliğinde, menopoza geçiş dönemi ve sonrasında gözlenen östrojen eksikliğine bağlı kurulukta vajinal nemlendirici ve uygun hastalarda lokal ya da sistemik hormon tedavisi düşünülmelidir.
Derin penetrasyonda ağrı hissedilmesi durumunda ultrasonografi ya da manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemleri ile endometriozis varlığı detaylı araştırılmalı ve ağrıya sebep olan nodül mevcut ise cerrahi olarak çıkartılmalıdır.
Kronik ağrı sendromu ya da miyofasiyal pelvik ağrı sendromu mevcudiyetinde hastalar fizyoterapi ile birlikte lokal ağrı kesici ve kas gevşeticilerden fayda görebilirler.
Anksiyete ve geçmiş olumsuz cinsel deneyimlere bağlı cinsel ilişkide ağrı hissetme ve ilişkiden kaçınma varlığında hastalar psikoterapiye yönlendirilmelidir. Vajinismus adı verilen ve ilişki esnasında istemsiz olarak kasların kasılması ve bunun sonucunda ilişki olamaması durumunda hastalar cinsel terapiden fayda görürler.
Yumurtalıklarda kist ya da kitle veya rahimde miyom varlığına bağlı ağrı var ise uygun hasta grubu cerrahi tedaviden fayda görecektir.
Cinsel ilişki sırasında ağrı altta yatan sebebin bulunması ve doğru tedavi edilmesi ile çözülebilecek bir durumdur. Bunun için en önemli basamak detaylı inceleme yapılmak üzere bir jinekoloji muayenesinden geçmek mümkün ise tanıyı koymak ve gerekli durumlarda yönlendirmektir.
** Bu içerik, Koç Üniversitesi Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Şule Yıldız tarafından yazılmış olup medikal olarak incelenmiştir.
