Ateş ve sudan oluşan Pitta dosha, sindirim de dahil olmak üzere vücuttaki tüm değişimleri ve metabolizmayı yönetir. Pitta ısı ile ilişkilidir ve etkileri özellikle Haziran’dan Eylül’e kadar olan sıcak yaz aylarında hissedilir. Doğanızda Pitta olsun ya da olmasın bu süre zarfında Pitta doshasını dengelemeye dikkat etmeniz önem taşır. Aksi halde baskınlaşan Pitta; aşırı mide asidi, reflü, gevşek dışkı; deri döküntüleri veya güneş yanığı; ısı tutumu, ateş, baş ağrısı ve öfke, sabırsızlık, sinirlilik haline yol açabilir. Pitta’yı sakinleştiren bir diyet ve yaşam tarzı benimsemek, örneğin pul biber veya zencefil gibi ısıtıcı baharatlardan kaçınmak ve günün yalnızca en serin saatlerinde egzersiz yapmak, bu ateşli elementi dengede tutmaya yardımcı olur. Yaz mevsiminde ateşli Pitta doshasını yatıştırmak için okumaya devam edin!
Pitta sakinleştirici diyet
Pitta’yı yatıştırmak için genel beslenme kuralları; ekşi, tuzlu, keskin ve baharatlı gıdalardan kaçınmayı; et, kızarmış yiyecekler, turşu, aşırı kahve ve alkol alımını da sınırlandırmayı içerir. Tatlı (rafine olmayan), kekremsi ve buruk yiyecekleri tüketmek en iyisidir. Bunlar Basmati pirinci, darı, lavaş gibi mayasız yassı ekmekler; organik süt, tereyağı, ghee, lor ve mozarella gibi yumuşak, tuzsuz peynirler; kavun, kiraz, kayısı, şeftali ve incir gibi tamamen olgun ve sulu meyveler, salatalık, kabak, bamya ve kuşkonmaz gibi sulu sebzelerdir.
Su, nane veya kişniş gibi serinletici otların karıştırıldığı ev yapımı yoğurdun haricinde marketten alınan yoğurtların, eskitilmiş peynirlerin, turunçgillerin ve baharatlı yiyeceklerin tüketimini en aza indirmek gerekir. Ayrıca domates, acı biber, turp, çiğ soğan ve sarımsak gibi ısıtıcı özelliklere sahip sebzelerden de kaçınılmalıdır.
Çoğu kabuklu yemiş ve tohum çok fazla yağ içerdiği için Pitta doshayı ısıtır. Buna rağmen Hindistan cevizi serinleticidir. Aynı zamanda ayçiçeği, kabak çekirdeği, ıslatılmış ve soyulmuş bademi ara sıra yemek de iyi hissettirebilir. Küçük miktarlarda Hindistan cevizi yağı veya zeytinyağı da tüketmek de Pitta için yararlıdır. Bununla beraber Ghee yani sade yağ tüketmek; Pitta’yı serinlettiği, sindirimi desteklediği, vücudu nemlendirdiği ve bağışıklığı güçlendirdiği için en idealidir.
Buna ek olarak kuru ve sıcak olmayan sıvı, oda sıcaklığında veya ılık yiyecekler tercih edilmelidir. Yaz aylarında salata ve meyve gibi çiğ yiyecekler daha sık tüketilebilir. Ağır, baharatlı çorbalardan ve güveçlerden kaçınılmalıdır.
Ayrıca bolca oda sıcaklığında veya soğuk ama buzlu olmayan su içmek zihni, bedeni ve duyguları sakinleştirmeye yardımcı olur. Maden suyu ile seyreltilmiş taze meyve suları, örneğin soda ile karıştırılan nar veya elma suyu, sıcak güneşli günler için harika bir seçimdir. Tek başına yenmesi önerilen karpuz ise sıcak çarpması için harika bir önleyici olarak bilinir.
Baharatlar
Sıcak yaz aylarında karanfil, kırmızı biber, acı hardal tohumu ve kuru zencefil gibi keskin baharatlardan kaçınmak en iyisidir. Kakule, kişniş, rezene, nane ve zerdeçalın yanı sıra az miktarda kimyon ve karabiber kullanmak en iyisidir. Yazın bol miktarda bulunan taze otları tüketmek de harikadır. Salatalara, çorbalara ve soslara taze fesleğen, kişniş, dereotu, nane veya maydanoz ekleyebilirsiniz.
Beslenme alışkanlıkları
Sağlıklı ve düzenli beslenme alışkanlıkları sindirim sistemini sağlıklı tutmaya ve Pitta doshanın baskınlaşmasını önlemeye yardımcı olur.
İlk olarak kahvaltı başta olmak üzere hiçbir öğünü atlamamak gerekir. Hafif bir kahvaltı istiyorsanız, meyve yemeyi deneyebilirsiniz. Daha doyurucu bir kahvaltı için, yumurta beyazından yapılmış bir omletin yanında yeşillik ve salatalık yiyebilir veya Hindistan cevizi sütlü ev yapımı granola, yulaf ezmesi gibi tatlı kahvaltılık gevrekler hazırlayabilirsiniz.
Öğle yemeği ise mümkün olduğunca öğlen vaktinde yenmelidir. Sindirim ateşi öğle saatlerinde en güçlü halinde olduğundan dolayı öğle yemeği günün en ağır öğünü olmalıdır. Bu öğün; iki, üç porsiyon sebze veya salatanın yanında tam tahıllar ve protein için mercimek veya fasulye, tavuk veya alabalık gibi tatlı su balıkları ile oluşturulabilir. Serinletici nane veya kişniş otları ile tatlandırılmış bir bardak lassi veya ayran içmek de sindirime yardımcı olur ve vücudu serinletir.
Akşam yemeği de öğle yemeğine benzer ancak daha hafif olmalıdır. Böylece vücut uyku sırasında sindirime değil, detoksifikasyona odaklanabilir.
Egzersiz rutini
Yaz dönemi yoğun kardiyo yapmanın değil, yüzme, yürüyüş veya yoga gibi daha hafif egzersizleri uygulamanın zamanıdır. Yoga pratikleri kalp ritmini yavaşlatan çevrilmeleri (cooling twist), öne eğilmeleri ve omuz duruşuna benzer hafif ters duruşları içerebilir. Ayrıca daha fazla yin ve onarıcı pozlar da rutine dahil edilebilir. Shitali, Shitkari veya Chandra Bhedana gibi serinletici pranayamalar yani nefes egzersizleri de yaz aylarında uygulamak için harikadır.
Dinacharya: Günlük rutin
Yaz aylarında vücudun daha az uykuya ihtiyacı vardır, bu nedenle gün doğmadan saat 5.00, 5.30 civarında kalkmak ve en geç 22.00, 23.00’den sonra yatmak tavsiye edilir. Sabahları ilk iş olarak dili sıyırmak, ardından Hindistan cevizi yağı ile yağ çekmek tüm yıl boyunca yapılabilecek iyi bir pratiktir.
Yaz döneminde bu pratiği birkaç damla gül, sandal ağacı veya nane esansiyel yağı damlatılmış Hindistan cevizi, organik ayçiçek yağı gibi soğutucu bir yağ ile kendinize uygulayacağınız abhyanga yani yağ masajı takip edebilir.
Gün boyunca tonik veya yüz misti olarak gül suyu kullanmak da cildi beslemek ve soğutmak için harika bir yoldur. Yaz aylarında açık renkler; ideal olarak yeşil, mavi veya beyaz gibi serinletici tonlar giyilmeli ve koyu, kırmızı ve parlak turuncu gibi ısıtıcı tonlar giymekten kaçınılmalıdır.
Ayurveda gündüz uykusunu teşvik etmese de öğle yemeğinden sonra İspanyol siestasına benzer 10-15 dakikalık şekerlemeler iyi gelebilir. Gün içinde güneşlenmek yerine akşam vakti ay banyosunu yapmayı da deneyebilirsiniz. Bunun için geceleri açık havada 15 dakika oturabilir ve ayın serinletici, Yin enerjisini besleyen ışınlarını içinize çekebilirsiniz.
